Samtökin '78 - Sjónarhorn - 15.01.1992, Blaðsíða 2

2
Sjónarhorn
Frá því sjónarhomi
Umræðan um alnæmi tekur talsvert rúm í blaðinu að
þessu sinni. „Eru ekki allir löngu búnir að fá hundleið
á því máli?“ kann einhver að segja. Þeim hinum sama
svörum við með því að spyrja. „Getur málefni, sem
skiptir sköpum um líf okkar og framtíð, orðið úrelt?“
Við neitum því að umræða um alnæmi eigi minni rétt
á sér nú en áður. Því alnæmi er komið til að vera. í
hverjum mánuði finnst að meðaltali einn HlV-jákvæð-
ur einstaklingur á íslandi og tveir þriðju smitaðra og
sjúkra eru hommar. Alnæmi er háskalegri staðreynd
meðal okkar en nokkru sinni fyrr. Stöðugt fjölgar þeim
í hópi vina og kunningja sem verða að læra að lifa með
þeirri erfiðu staðreynd sem alnæmi nefnist og sú
staðreynd hefur áhrif á allt samfélag homma og lesbía
ef grannt er að gáð.
Nú á dögunum gaf Landlæknisembættið út vegg-
spjald sem er ætlað að skírskota til alls almennings.
Plakat þetta er afbragðs dæmi um vel heppnað áróð-
ursefni í forvarnarskyni. Á því er dæmigerð bekkjar-
mynd úr íslenskum grunnskóla snemma á 8.
áratugnum. Hringur er dreginn um andlit eins af strák-
unum á myndinni og til hans er skírskotað í textanum
undir henni. „Einn úr þessum bekk hefur smitast af
alnæmi.“ En plakatið hefur fleira fram að færa en vel
heppnaðan forvarnaráróður. Ekki síður er það gert til
að vekja athygli á hlutskipti smitaðra og sjúkra. Því
textinn heldur áfram: „Drengurinn á myndinni átti allan
rétt á að lifa eðlilegu lífi þegar hann var í barnaskóla.
Nú þegar hann er sýktur, á hann enn þennan sama
rétt.“
Það er tímanna tákn að sumir hafa heyrst gera
athugasemdir við það að birt sé mynd af heilli bekkj-
ardeild á alnæmisplakati? Að baki liggja skýr sjónar-
mið þó að þau séu sjaldan færð í orð: Hvað er verið
að bendla þetta fólk við það þó að einn af strákunum
í bekknum hafi orðið fyrir þessu. Hinir hafa sitt á þurru
hér í lífinu.
í því sambandi er þó rétt að líta sér nær. Kannski
mæta smitaðir hommar hvergi meiri tortryggni og
andúð en meðal annarra homma - þeirra sem ekki
eru smitaðir eða telja sig ekki vera það. Eða eins og
skýr og skorinorður maður sagði: „Á meðan ég var að
horfast í augu við það að ég væri hommi, leið mér oft
eins og annars flokks þjóðfélagsþegni. Eftir að hinir
hommarnir fengu að vita að ég er smitaður, líður mér
stundum innan um þá eins og ég sé annars flokks
homrni."
Það er mikið til í þessu - því miður. Þeir eru enn til
á meðal okkar sem biðja smitaða vini sína um að nota
sérstakt handklæði og geyma tannburstann þar sem
hann verður ekki fyrir „okkur hinum“, svo vitnað sé í
kvæði sem birtist hér í blaðinu. Kannski er þessi
útskúfunartilhneiging nöturlegust þegar kemur að
kynlífi og ástum. Varaðu þig á þessum þarna, hann er
smitaður! Hommar sem í öðru orðinu tala um rétt
okkar til lífsins, eru þannig að neita vinum og stall-
bræðrum um þann sjálfsagða rétt allra manna að
njóta eðlilegs ástarlífs - og það á tímum þegar við
vitum allt um smitleiðir og smitvarnir í þessu sam-
bandi!
Líti nú hver í eigin barm. Ef umræðan um alnæmi í
blaðinu verður til þess að við komum auga á fordóma
okkar gagnvart okkur sjálfum, þá hefur talsvert áunn-
ist. Við getum ekki látið á okkur sannast þá ávirðingu
að hommar séu hommum verstir.
Þ.
Sjónarhorn
Útgefandi: Samtökin 78
Félag lesbía og homma í Islandi
Pósthólf 1262— 121 Reykjavík
Ritnefnd: Árni Kristjánsson, Lilja Svanbjörg Sigurðardóttir, Veturliði
Guðnason og Þorvaldur Kristinsson
Abvrgð: Lilja S. Sigurðardóttir
Umbrot: Þorvaldur Kristinsson og Jón Proppé
Prentun: Prentstofa G. Benediktssonar
Merktar greinar í Sjónarhomi eru birtar á ábyrgð höfunda sinna og túlka ekki
endilega stefnu útgefanda.
Menntaskólanemar
Með vottorð í leikfimi
eftir Lilju S. Sigurðardóttur
Talsvert virðist vera um það að
ungar lesbíur og ungir hommar,
sem stunda nám í menntaskólum
höfuðborgarsvæðisins, plati
námsráðgjafana sína til þess að
gefa sér vottorð í leikfimi út á það
að vera samkynhneigð. Þessi gasa-
lega sniðuga brella gengur út á það
að fara með tárvot augu til náms-
ráðgjafans og segja honum eða
henni að maður geti hreinlega ekki
farið í sturtu með skólafélögum
sínum án þess að fá standpínu eða
fiðring í fingurna. Námsráðgjafi í
Menntaskólanum við Hamrahlíð
tjáði mér að alltaf kæmu nokkrir
nemendur á ári til sín í þessum
erindagjörðum og að hún vissi
hreinlega ekki hvernig hún ætti að
bregðast við, og þar af leiðandi
fengi þetta fólk oftast vottorð. Ég
sagði konunni að það sem amaði
að þessum einstaklingum héti leti
og ætti ekkert skylt við samkyn-
hneigð, og var hún glöð að heyra
það.
Að gefnu tilefni spyr ég því:
Hvemig dettur fullþroska fólki
sem er komið úr felum (ég geri ráð
fyrir að feluliðið fari þegjandi og
hljóðalaust í leikfimi) í hug að nið-
urlægja sjálft sig með því að segj-
ast ekki vera hæft inni í sturtuklefa
með öðru fólki? Ég veit að ekki er
um að ræða neina eðlislæga
íþróttafóbíu samkynhneigðra, því
að megnið af þessu fólki stundar
íþróttir utan skóla og ef fólk er
spéhrætt, þá ætti það bara að eiga
það við sjálft sig eins og gagnkyn-
hneigðir verða að gera.
Hiu er annað mál að erfitt getur
verið að þola stríðnina og háðs-
glósurnar ef skólasystkinin vita að
þið eruð samkynhneigð. En elsk-
urnar mínar, ef þið ætlið að lifa lífi
ykkar án feluleiks, þá held ég að
það sé best að fara að æfa sig í að
svara fyrir sig því þið þurfið að
gera það næstu sextíu árin.
Það þýðir ekkert að berjast
gegn fordómum ef þið ætlið að búa
þá aftur til jafnóðum.
Stefán Harðarson
1965 -1991
Fullur eftirvæntingar og hreysti
kvaddi hann ísland í lok maí.
Fram undan beið nýtt starf í tjar-
lægum löndum. Rúmum tveim-
ur mánuðum síðar bárust til
íslands fréttir af alvarlegum
veikindum hans - Stefán hafði
veikst af malaríu við störf í Afr-
íku. Eftir vikulangt dauðastríð
var hann allur.
Stefán Harðarson fæddist og
ólst upp í Reykjavík, sonur
hjónanna Elínar Kristinsdóttur
og Harðar Sveinssonar, yngstur
fimm systkina og sannkallað
eftirlætisbam. Hann tók í arf
góðar gáfur, tilgerðarlausa hátt-
vísi og næmleika á tilfinningar
og líðan annarra. Hann var fljót-
ur til skilnings, bjó yfir ágætri
tungumálakunnáttu og drjúgum
sannfæringarkrafti, enda reynd-
ust þær gáfur honum vel í starfi
síðan. Lengst af stundaði hann
verslunarstörf og sölumennsku í
Reykjavík og var síðast auglýs-
ingastjóri útvarpsstöðvarinnar
Effemm.
Hugurinn leitar til aftur til
ársins 1984. Vinur minn Gísli
Hafsteinsson hringdi og sagðist
langa til að kynna mig fyrir pilti
sem hann hafði heillast af. Og
kvöld eitt birtist hann með Stef-
áni, þá átján ára Verslunarskóla-
nema. Við áttum saman langt og
fjörugt kvöld, og þegar við
kvöddumst vissi ég að þennan
dreng kærði ég mig um að
þekkja. Þeir Gísli áttu síðan eftir
að bindast vináttu- og ástar-
böndum og næstu árin áttum við
félagarnir ótaldar samveru-
stundir - bæði glaðar og sárar -
en fullar af því trausti og þeirri
aðdáun sem er lykill góðrar vin-
áttu.
Velþóknun mín á Stefáni var
ekki úr lausu lofti gripin. Korn-
ungur hafði hann horfst í augu
við dýrmætustu tilfinningar sín-
ar og ákveðið að rækta þær eins
og ábyrgum manni sæmdi. Ég
sé hann fyrir mér kvöld eitt, vet-
urinn sem við kynntumst, þar
sem hann situr á móti mér, svip-
mótið er undarlegur blendingur
bemsku og karlmennsku, hann
horfir beint í augun á mér og
talar um sjálfan sig og sjálfs-
virðinguna. Og orðin heyri ég
eins þau væru sögð í gær: „Ef þú
lýgur lengi verður lygin að vana
og það hefur áhrif á mann alla
ævi. Því lengur sem maður lifir
tvöföldu lífi því erfiðara er að
breyta lífi sínu.“
Svona var Stefáni eiginlegt
að tala af því að hann var sá
gæfumaður að treysta sjálfum
sér til góðra verka. Ekki síður
var það gæfa hans að geta treyst
stuðningi foreldra sinna, systk-
ina, Gísla og nánustu vina
hvenær sem hann efaðist um
eigin styrk.
Að vísu
að vísu
er stundin hverful og stutt -
en gefum dýpt hennar gaum
sem alkyrrð
vatni
og auga
Þannig orti Þorsteinn frá
Hamri eitt sinn við sviplegt frá-
fall ungs manns. Þó að samveru-
stundirnar yrðu færri en vinir
Stefáns Harðarsonar hefðu kos-
ið, þá skulum við gefa dýpt
þeirra gaum. Ég þakka fyrir
stöku gleðistundir, svo góðar að
ekki þurfti að staðfesta þær með
hlátrasköllum; þakka fyrir fáein
augnablik samúðar sem voru
svo hlý að ekki var þörf á orðum
til að sanna það sem að baki bjó.
Þorvaldur Kristinsson
Munið félagsgjöld Samtakanna 78, við þurfum á
stuðningi ykkar að halda!