Samtökin '78 - Sjónarhorn - 15.01.1992, Blaðsíða 4

4
Sjónarhorn
Heill Gerd Brantenberg fimmtugri!
Að
hoppa fram af hengiflugi
hefðir viðurkennt fyrir sjálfri þér
að þú vœrir venjuleg? Hvað seg-
irðu, hefurðu aldrei skilgreint þig
sem venjulega? Elskan mín, ég
held að það sé tími til kominn.
Hvað ertu eiginlega gömul? Ogþú
hefur ekki ennþá viðurkennt sjálfa
sig - þá geturðu varla ætlast til að
ÉG skilji þig. Eg sem veit svo lítið
um venjulegt fólk.
En auðvitað get ég rœtt við
fólkþótt það sé venjulegt og verð
ekkert vandrœðaleg þótt þérþyki
karlmenn spennandi. Það er
bara ekki mín deild. En svo verð-
urfólk miður sín þegar ég segist
vera lesbía. Ég lít nefnilega ekki
útfyrir að rölta um með flygil á
bakinu allan daginn. Þess vegna
er kannski nauðsynlegt að koma
sér upp nýjum frasa eins og
„laðastu frekar að konum en
körlum?“ eða „ertu með báðum
kynjum? “ rétt eins og við segjum
„hvernig hefurðu það? “ - „hvar
ertu að vinna núna?“ Það sést
ekki utan á mér að pabbi sé að
norðan og samtfinnst engum það
óeðlilegt. „Jahá, er hann að
norðan?“ segir fólk - eins og
það sé heimsins eðlilegasti hlut-
ur. “
Að neyðast til að taka
upp reglur meiri-
hlutans
Þú hefur lýst yfir stríði við þá
aðferð fjölmargra lesbía og
homma að ganga inn í mynstur
samfélagsins og búa við kjarna-
fjölskylduformið í mismunandi
slæmum samböndum. Eini
munurinn sé að hjá okkur séu
tveir af sama kyni í staðinn fyrir
einn af hvorri tegund. Þú hefur
mótmælt því að heimskulegt
samfélag neyði samkynhneigða
til að taka upp reglur meirihlut-
ans og þú mótmælir því að les-
bíur og hommar séu stöðugt að
breiða yfir sérkenni sín. Þvert á
nróti eigum við að segja þessu
samfélagsformi stríð á hendur.
Sem góður marxisti hefurðu
sett spurningarmerki við öll
hefðbundin viðhorf- og þú hef-
ur ekki einu sinni hlíft ÁST-
INNI.
„Einhvern veginn hafði ég
sannfærst um að heimurinn vœri
fullur aj'pörum sem vœri œtlað að
eigast. Ég veit ekki af hverju ég
varð svona viss um að þetta vœri
einmitt svona. Eins og meðfœtt.
Þið megið ekki skilja mig sem svo
að ég hafi haldið að þau nœðu
saman í öllum tilvikum. Svo
heimsk var ég þó ekki. En að alla-
vega œttu allir sinn betri helming
einhvers staðar. Ef síðan þessir
tveir helmingar vœru svo heppnir
að hittast, myndu þeir elskast að
eilífu.
eftir Margréti Pálu Ólafsdóttur
Gerd Brantenberg - trúlega
kannast flestir samkynhneigðir
á Norðurlöndum við nafn þitt og
ef ekki, er meira en tímabært að
bæta úr því nú á fimmtíu ára
afmælinu þínu. I mínum huga
ertu svo sannarlega ein af braut-
ryðjendunum í baráttu okkar
lesbía fyrir því að vera sýnilegar
í samfélagi sem hvorki umber
samkynhneigð né sterkar konur
með kynhvöt og kröfur um að
vera til.
„Það er þversögn að nota of
mikinn tíma í fyrirlestra því þeir
taka af þeirri orku sem ella hefði
verið notuð í nýja bók. En það skipt-
irsvo miklu máli að vita afeinhverj-
um þarna fyrir utan. Oll upplifun
mín sem rithöfundur, eini tilgangur-
inn með skriftunum er sá að ég veit
að ég á lesendur. Síðan er nauðsyn-
legt að eiga sér rœtur í einhverjum
hópi. Annar lesendahópurinn minn
er samkynhneigða liðið og svo er
það Friðriksstaðsfólkið. “
skapaðir þú egalískt samfélag
þar sem öllum viðteknum hug-
myndumvarsnúiðvið.Konurn-
ar voru við völd, drengirnir
sátu heima með börnin og
kvöldust í pungbindum og stöðug-
um fegrunaraðgerðum. Þú skap-
aðir meira að segja nýtt tungumál
og kvenkenndir málið. Gyðja mín
almáttug. Að hugsa sér,
350 þúsund eintök hafa verið
seld af þessari bók og við ís-
lendingar höfum ekki séð ástæðu
Heimskulegt samfélag
með heimskulegum
hefðum
Ég nefndi hér að framan fyrstu
bókina þína, Op alle jordens
homofile, sem kom út árið eftir að
hin illræmda lagagrein númer 213
um samkynhneigð var felld út úr
norskri refsilöggjöf. Það réðstu til
atlögu við fordóma umhverfisins
gagnvart samkynhneigð. Þú hlífð-
Ég hef lesið allar bækumar þínar
og sumar oftar en einu sinni. Mér til
lífs var fyrsta bókin sem ég náði í um
samkynhneigð, ekki Brunnur ein-
manaleikans eftir Radclyffe Hall,
heldur bókin þín Op alle jordens
homofile sem mér þótti vera vitnis-
burður stoltrar lesbíu. Þessa bók las
ég þegar ég var að koma úr felum,
sællar minningar, og eignaðist þar
með biblíu sem lá á náttborðinu í
mörg ár. Hún kom víst út 1973 og
síðan hafa þær komið hver á fætur
annarri. Ég hef dáðst að afköstum
þmurn því ég veit að auk ritstarfanna
hefurðu bjargað þér um háskóla-
gráður í sögu, ensku og stjómmála-
fræði, kennt við Háskólann í
Kaupmannahöfn og verið afkasta-
mikil og afburða vinsæl fyrirlestra-
kona. Ég sá í viðtali í Lpvetann að
það er að koma út ný bók eftir þig
sem hefur að geyma safn fyrirlestra
og ritgerða.
Gyðja mín almáttug!
Einmitt. Þú ert fædd og uppalin í
þessum norska smábæ, Fred-
rikstad sem fæstir þekktu fyrr en
þú smelltir bænum inn á sam-
norrænt landakort með trílogíu
sem hófst fyrir tólf árum með út-
komu bókarinnar Sangen om St.
Croix og endaði nú nýverið
með For alle vinder. Þessi
bókaflokkur er víst byggður á
þinni eigin ævi. Annars skiist
ntér að Egalias dótre eða Dœt-
ur Egalíu sé sú af bókunum
þínum sem náð hefur mestum
vinsældum. Hún kom fyrst út
í Noregi 1977 og hefur síðan
verið þýdd á sænsku, dönsku,
þýsku ensku, hollensku og ég
veit ekki hvað og hvað. Ég las
að á næsta ári bætist finnsk,
ítölsk og pólsk útgáfa við.
Bókin er líka hrein snilld. Þar
til að gefa hana út. Svo er ágætis
„samkynhneigð hugmyndafræði“
ríkjandi í bókinni - er það ekki?
„Ég er reyndar orðin dálítið
þreytt á að vera lesbía. Ég meina -
þreytt á merkimiðanum en ekkifram-
kvæmdinni (nema einstaka sinnum).
Trúlega er ég þreyttust á merkimið-
anum „lesbískur rithöfundur“. Nú
síðast var ég nefnd á nafn í kennslu-
bók fyrir framhaldsskóla og í kynn-
ingu á mér var sagt: „I ritstörfum
sínum og baráttu í kvennahreyfing-
unni og samtökum lesbía krefst hún
jafnréttis og virðingar . . .“ og svo
völdu þeir sem sýnishorn fyrsta kafl-
ann úr bókinniJá, við hœttum - dag-
bókinni síðan ég hœtti að reykja. Var
það besta leiðin til að sýna baráttu
mína fyrir réttindum lesbía? Og s\>o
má skella stimplinum á: „Aha, svo
það er svona sem lesbíur hætta að
reykja.
ir ekki einu sinni fordómum okkar
sjálfra, og ég reikna með að þú
hafir fengið mismiklar þakkir fyr-
ir. I þeini bók kom strax fram sú
snilld sem síðan hefur fylgt þér. Þú
dregur fram öfgar, snýrð öllu niður
sem venjulega snýr upp, hlærð að
heimskulegu samfélagi með
heimskulegum hefðum og oft ansi
heimskulegu fólki. Þú hefur aldrei
talið þér skylt að afsaka þig sem
lesbíu og telur meira að segja
óþarft að skilgreina þig og útskýra
af hverju...
„Hefur þú einhvern tíma þurft
að svara spurningalista umþað af
hverju í ósköpunum þú værir
venjuleg? Hvenær þú hefðir fyrst
uppgötvað að þú værir venjuleg?
Hvort þú œttir við vandamál að
stríða sem venjuleg? Hvort fjöl-
skyldan, vinnufélagarnir og vin-
irnir vissu og viðurkenndu að þú
vœrir venjuleg? Og hvenær þú