Fréttablaðið - 17.11.2020, Page 8

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is
Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Björk
Eiðsdóttir
bjork@frettabladid.is

Ef einhver
alvara er í
því að
vernda
íslenskuna
ríður á að
nota ímynd-
unaraflið og
leita skap-
andi leiða til
að gera
tungumálið
spennandi
fyrir ung-
viðið sem
deilir lífi
sínu á
TikTok og
Instagram.

Nú þegar
fyrir liggur
að aðgerðir
ríkisstjórnar-
innar gegn
spillingu eru
svo veik-
burða að hún
fær 18 mán-
aða frest til
að taka
prófið aftur
skiptir máli
að geta séð
heildarmynd-
ina.
LÆGSTA VERÐIÐ Í
ÖLLUM LANDSHLUTUM
OG ÓDÝRASTA ELDS-
NEYTI LANDSINS Á
DALVEGI, REYKJAVÍKUR-
VEGI OG Á MÝRARVEGI,
AKUREYRI
SKILYRÐISLAUST
Orkan – Ódýrt fyrir alla
Í gær voru sagðar fréttir af því að íslensk stjórnvöld hefðu fengið 18 mánaða frest til úrbóta um raun-verulegar aðgerðir gegn spillingu. GRECO (The
Group of States against Corruption), samtök ríkja
innan Evrópuráðsins gegn spillingu, hafa farið yfir
stöðuna, lagt fram tillögur og telja nú að tillögunum
hafi ekki verið mætt í samræmi við þörf. GRECO
hefur lagt sérstaklega áherslu á að stjórnvöld kynni
þessar niðurstöður fyrir almenningi.
Mánuður er síðan Ísland slapp af gráum lista FATF,
alþjóðlegs fjármálaaðgerðahóps ríkja um aðgerðir
gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka. Það
var því miður engin hending að Ísland endaði á þeim
lista, því lengi hafði legið fyrir að aðgerðir gegn pen-
ingaþvætti væru ófullnægjandi. Að lenda á slíkum
lista er ekki bara álitshnekkir heldur getur hæglega
haft í för með sér neikvæð áhrif á fjármálastarfsemi.
Nú þegar fyrir liggur að aðgerðir ríkisstjórnarinnar
gegn spillingu eru svo veikburða að hún fær 18
mánaða frest til að taka prófið aftur skiptir máli að
geta séð heildarmyndina. Það er ekki lengra síðan
en í síðustu viku sem Tryggvi Gunnarsson, umboðs-
maður Alþingis, sagði á opnum fundi í stjórnskip-
unar- og eftirlitsnefnd að embættið hefði ekki burði
til að sinna frumkvæðisathugunum á stjórnsýslunni.
Vegna manneklu og verkefnaþunga getur embættið
ekki sinnt því að kanna að eigin frumkvæði fram-
kvæmd og lagastoð innan stjórnsýslunnar. Umboðs-
maður var með orðum sínum að lýsa því að embættið
getur ekki sinnt verkefnum sínum vegna þess að
stjórnvöld fjársvelta embættið. Aðhaldshlutverk
Umboðsmanns er mikilvægt. Frumkvæði er gríðar-
lega þýðingarmikið í því sambandi. Ef embættið
getur ekki tekið upp mál að eigin frumkvæði er
trúverðugleiki embættisins í hættu. Það er trúverðug-
leiki stjórnvalda sömuleiðis.
Það hefur mikla þýðingu að næstu niðurstöður
verði þær að tilmælum GRECO hafi verið mætt. Inn-
lend viðvörunarljós frá Umboðsmanni eru hins vegar
því miður í ágætu samræmi við alþjóðlegar úttektir.
Það birtir vonda mynd.
Hver er heildarmyndin?
Þorbjörg Sig-
ríður Gunn-
laugsdóttir
þingmaður
Viðreisnar
Vottorðið
Rekstraraðilar Elko, Krón-
unnar og Hagkaupa virðast
þekkja Íslendinginn betur en
heilbrigðisyfirvöld. Reyna átti
að leyfa öllum sem fengið hafa
kóvítið að sleppa því að ganga
með grímur inni í verslunum
þar sem engin ástæða sé til.
Er gengið út frá því allir séu
heiðarlegir góðborgarar sem
standi saman. Rifjum upp
bekkjarfélagann sem þurfti að
„fara til tannlæknis“ eða gat
ekki verið í skólanum vegna
„fimleikaæfingar“, lesist „Nin-
tendo-æfingar“. Þetta fólk er
nú fullorðið. Og það er alveg
örugglega visst um að vera
búið að fá þetta því það hnerr-
aði einu sinni í september.
Bein sending
Heilbrigðisyfirvöld velta nú
fyrir sér hvernig hægt væri
að bólusetja þjóðina. Ein
hugmynd er að nota skóla,
íþróttahús eða álíka húsnæði
og skipta fólki niður eftir
hverfum. Tekinn yrði einn
góður laugardagur í þetta.
Hverfunum er svo skipt niður
á götur. Þar er síðan skrif borð
þar sem sýnd eru skilríki og
strikað yfir nafn þeirra sem
búið er að bólusetja. Fólk fer
svo inn í bás og fær sprautu.
Um kvöldið yrði haldinn
sjónvarpsviðburður þar sem
Talningar-Tómas les upp nýjar
tölur á klukkutíma fresti og
Helgi Bjöss fær gesti í hlöðuna.
Í gær, 16. nóvember á afmælisdegi Jónasar Hall-grímssonar, var degi íslenskrar tungu fagnað. Opinbert markmið með deginum er að beina athygli þjóðarinnar að stöðu tungunnar og gildi hennar fyrir þjóðarvitund og alla menningu.
Árlegur tyllidagur með fögrum fyrirheitum gerir þó
ósköp lítið í stóra samhenginu. Ef einhver meining er
á bak við upphaflega markmiðið um að skoða stöðu
tungunnar þyrftu þeir sem með valdið fara í þessum
efnum að líta við í grunnskólum landsins.
Þá er ég ekki að tala um undirbúna heimsókn í
íslenskutíma þar sem afburðanemendur lesa ljóð eftir
eitthvert höfuðskáldanna eða annað í þeim dúr heldur
einfaldlega að prófa að tala við krakkana, og kannski
enn frekar; hlusta á þau tala hvert við annað.
Staðreyndin er nefnilega sú að allt niður í yngsta stig
grunnskóla má heyra börn tala saman á ensku. Börn
með íslensku að móðurmáli sem fengið hafa ensku-
kunnáttu sína mestmegnis af YouTube.
Fyrir átta árum var Íslenskuþorpið stofnað til að
efla íslenskukennslu fyrir nemendur með íslensku
sem annað mál. Þorpið er nú orðið að tilraunaverkefni
tveggja grunnskóla með það að leiðarljósi að auka sam-
skipti á íslensku í skólum. Þetta þarfa og góða verkefni
kallast „Viltu tala íslensku við mig?“ og skilar vonandi
árangri fyrir þann hóp sem það er miðað að. Ég væri þó
ekki minna spennt fyrir átakinu „Viltu tala íslensku við
vini þína?“ fyrir öll grunnskólabörn hér á landi.
Það er staðreynd að með aukinni snjallsíma-, spjald-
tölvu- og samfélagsmiðlanotkun yngstu kynslóðarinn-
ar er hún útsettari fyrir ensku en kynslóðirnar á undan.
Íslensk börn eru í dag farin að geta bjargað sér og rúm-
lega það á ensku löngu áður en þau læra hana í skóla.
Ýmsar málfarsvillur eins og röng setningaröðun
slæðist inn með enskunni og svo verður ekki hjá því
litið að heilir hópar barna og unglinga eiga hreinlega sín
samskipti á ensku. Þetta er ný þróun og hún er hröð –
mikið hraðari en viðbrögð yfirvalda.
Ef einhver alvara er í því að vernda íslenskuna ríður
á að nota ímyndunaraflið og leita skapandi leiða til að
gera tungumálið spennandi fyrir ungviðið sem deilir lífi
sínu á TikTok og Instagram.
Það er mikilvægt að tryggja framtíð íslenskunnar í
stafrænum heimi og að þróunin sé stöðug þegar kemur
að tækni- og fagmáli. Í því samhengi má nefna verkefnið
„Máltækni fyrir íslensku 2018 til 2022“, sem er ætlað að
tryggja að íslenska verði gjaldgeng í stafrænum heimi
gervigreindar og raddstýrðra tækja.
En við verðum að byrja mikið fyrr og við verðum að
gera það strax.
Í gær fengu 70 grunnskólanemendur viðurkenn-
ingu fyrir lestur, sögur, ljóð og fleira. Algjörlega til
fyrirmyndar – en ég legg til að hugmyndaauðgin verði
virkjuð enn frekar fram að næsta degi íslenskrar tungu.
Við vitum sem er, að fæst börn og unglingar liggja yfir
ljóðakverum – því ekki að veita einnig verðlaun fyrir
íslenskun á algengum slettum, þýðingu á erlendum
rapptexta eða handrit að tölvuleik á íslensku?
Tuð og leiðréttingar kveikja ekki ástríðuna fyrir
varðveislu okkar ástkæra ylhýra – það veit ég af biturri
reynslu – við þurfum að gera það töff að tala íslensku!
Ástkæra ylhýra
1 7 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 Þ R I Ð J U D A G U R8 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN