Fjölrit RALA - 15.08.1994, Blaðsíða 21

19
Danskar og sænskar rannsóknir hafa sýnt að fái kýr í básafjósum möguleika á klukkutíma
hreyfingu utanhúss daglega yfir vetrartímann batnar frjósemi og tíðni flestra sjúkdóma
minnkar. Enginn munur er þó á tíðni júgurbólgu og ekki hafa verið staðfest áhrif á nyt
(Krohn og Rasmussen, 1990; Gustavsson, 1994). Hreyfingin skiptir minna máli fyrir kýr
sem eru úti á sumrin (Krohn og Rasmussen, 1990). Þessar niðurstöður þykja benda til
þess að jákvæð áhrif lausagöngufjósa liggi í fleiri atriðum en bara hreyfingu eða að
klukkutíma hreyfing sé ekki nóg til að draga áhrifin fram.
Júgur- Spena- Efna- Meltingar- Frjó- Burðar- Sjúkd. í Annað
bólga stig skipta- sjúkd. semis- erfiðl. fótum og
sjúkd. vandam. klaufum
5. mynd. Tíðni sjúkdóma í mismunandi fjósgerðum (J0rgensen, 1976; Konggaard, 1980 b;
Bakken, 1983).
Figure 5. Disease frequency in different stable types. Unweight mean of three studies
(Jprgensen, 1976; Konggaard, 1980 b; Bakken, 1983). From left: Mastitis, teat tramping,
metabolic disorders, digestive disorders, reproductive disorders, calving problems, claw
and leg disorders, other.
Aðrir þættir. Eins og bent var á í upphafi þessa kafla eru júgurbólga og fótamein þeir
nautgripasjúkdómar sem umhverfið hefur hvað mest áhrif á. Oft er um að ræða samspil
margra atriða og niðurstaða margra rannsókna verður því: "Allt hefur áhrif á allt". Sem
dæmi má taka að sýking í júgra getur verið afleiðing spenameiðsla sem geta svo aftur or-
sakast af fótameinum sem eru til komin vegna óhentugs umhverfis eða slakrar hirðingar.
Mikilvægt er að þetta samband sé haft í huga við túlkun rannsókna á þessu sviði.
Básar þurfa að vera það langir að kýrnar standi ekki með afturfæturna aftur á flórristum.
Það veldur skemmdum á klaufum, sérstaklega ef ristin er úr svo sverum pípum að kýrnar
standi aðeins á einni pípu. Ef ristin er úr grönnum teinum er meiri hætta á legusárum á
hæklum og hnjálið (Magnús Sigsteinsson o.fl., 1972).
Norskar rannsóknir hafa sýnt að bein tenging milli haughúss og fjóss veldur aukinni tíðni
júgurbólgu. Nefndar hafa verið þrjár meginástæður þess: