Freyr - 15.11.1967, Side 5

Byggingarlag á kannske við að hafa sem
II. flokk. Ef fjárhirðirinn er búinn að átta
sig á hvernig leiðtogar í sauðfjárrækt gera
kröfur um byggingarlag, þá er nokkuð auð-
velt að átta sig á hvort byggingarlagið er í
samræmi við gildandi kröfur eða ekki. Það
má heita jafn auðvelt fyrir dómara að meta
þó að hann hafi ekki séð kindina fyrr en
hann dæmdi hana.
Kröfurnar um byggingarlagið munu vera
frekar miðaðar við kindina til kjötfram-
leiðslu en til lífs; nokkurs virði væri að
byggingarlagið væri miðað við, að ærnar
þurfi sem minnst eftirlit um burð.
Á meðan svo er háttað, að framleiðandi
fær lítið, eða oftast ekkert meira, fyrir kjöt-
ið af vel byggðum skrokk heldur en illa
byggðum, er freistandi fyrir framleiðendur
að taka meira tillit til afurðahæfni en bygg-
ingarlags, þó það sé andstætt því, sem í
reyndinni verður eflaust stundum á sýning-
um.
Með hrútasýningum, sem nú eru haldnar
annað hvert ár, er annar aðaltilgangurinn
að gefa fjárhirðum tækifæri til að læra og
vita hvernig vel byggð kind á að vera, —
eða kannske er réttara að orða þetta þann-
ig, að með þeim sé aðal-takmarkið að kenna
þátttakendum sýninganna kröfur eða regl-
ur Búnaðarfélagsins um, hvernig það ætlist
til að kind sé byggð. Um byggingarlagið á
þessum grundvelli er svo auðfengin fræðsla,
að ástæðulaust er að rekj a meira þann þátt
hér.
Stærð — þyngd
Það má heita mjög algengt að telja fénu til
gildis, að það sé þungt og stórt, (skrokk-
mikið), og getur það verið rétt að vissu
marki, og hefur Búnaðarfélagið sett sér
reglur við mat á fé, þar sem miðað er að
mestu við vissar aðstæður.
Vegna þess hvað hljótt er um kosti í
sambandi við fremur smátt fé, er ekki úr
vegi að minnast á sumt í því sambandi.
Þegar það er metið eftir stærð, vegnar ó-
hreinkynja eða kynblendingum betur en
hreinkynja að öðru jöfnu. Vegna þess að
óhreinkynja fé er þroskameira en það
hreinkynjaða, sé miðað við hlutfallslega
jafn eðlisstórt fé að öðru leyti, verða hrúta-
sýningarnar til þess að hafa áhrif á, að síð-
ur séu ræktaðir hreinkynja, kostamiklir
stofnar.
Það er kannske rétt að gera nánari grein
á þeim mun að hafa óhreinkynja eða bland-
aðan, og hinsvegar hreinkynja fjárstofn.
Það má telja víst að fullorðið, óhrein-
kynja fé, sé hlutfallslega stærra en óhrein-
kynja lömb. Óhreinkynja fé reynist oft bet-
ur en illa ræktað kynfast fé, og getur verið
vandaminna, sérstaklega fyrir þá, sem ekki
þekkja féð og fylgjast ekki með hvernig
ættstofnar reynast, að hafa óhreinkynja
hjörð. En sá galli fylgir þannig fjárrækt,
að mest er undir hendingu komið hvort
vissir kostir haldast í hjörðinni, t. d. hæpið
að lambið líkist móður sinni og ömmu o. s.
frv. En tvímælalaust eru svo miklir kostir
að hafa vel ræktaðan, kostamikinn, kyn-
fastan fjárstofn, að freistandi er að reyna
að vinna að því, ef aðstaða er góð. Helzt er
með skyldleikarækt hægt að útrýma duld-
um göllum úr fjárstofni.
Ef fjárstofn er vel ræktaður og kostamik-
ill, eiga kostirnir að geta erfst lið fram af
lið, eða t. d. þannig, að lambið líkist mjög
móður, ömmu og langömmu sinni. Að þessu
getur verið svo mikill vinningur, að óbæt-
anlegt tjón getur hlotizt af að fá hrút, ó-
skyldan hjörðinni, í von eða vissu um vænni
hálfblóðs-lömb, hætta þar með að hafa fjár-
stofninn kynhreinan. Hinsvegar getur átt
við að hafa óskyldan hrút til að slátra und-
an.
Út frá þessu liggur sú spurning beint við:
Hvað má féð vera náið skyldleikaræktað?
Um það liggja ekki fyrir ljósar leiðbeining-
ar svo mér sé kunnugt. En að sjálfsögðu
hlýtur það að fara mikið eftir því hvað
stofninn er kostamikill og laus við galla.
Ég ætla nú að víkja aftur að því sem frá
var horfið um stærðina.
F R E Y R
441