Morgunblaðið - 18.05.2020, Síða 12

Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Staðan Árni segir að bráðum ætti að gefast ráðrúm fyrir atvinnulíf og
stjórnvöld til að líta inn á við, ræða málin og móta heildstæða atvinnustefnu.
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
„Það hefur vakið athygli hversu hægt
stýrivaxtalækkanir skila sér til fyrir-
tækjanna og almennings í landinu og
ýmsar skýringar verið gefnar á því. Nú
þegar búið er að sameina Fjármálaeft-
irlitið og Seðlabankann ætti stofnunin
að vera enn betur í stakk búin til að
skoða þessi mál sérstaklega og ráðast í
viðeigandi aðgerðir. Við höfum saknað
þess að sjá ekki aðgerðir í þá veru né
heldur greiningar á því til hvaða að-
gerða bankinn sér fyrir sér að grípa
þurfi til svo að brúa megi þetta bil,“
segir Árni Sigurjónsson, nýkjörinn for-
maður Samtaka iðnaðarins.
Eins og Morgunblaðið fjallaði um í
síðustu viku hafa vaxtakjör bankanna
ekki þróast í takt við vaxtalækkanir
Seðlabankans og á meðan stýrivextir
hafa lækkað um 2,75% frá miðju síð-
asta ári hafa kjörvextir Arion banka,
Landsbanka og Íslandsbanka lækkað
um 1,2 til 1,65%.
Bankarnir hafa m.a. veitt þá skýr-
ingu að fjármögnun þeirra sé fjöl-
breytt og fylgi því stýrivöxtum aðeins
að hluta, auk þess sem álag á kjörvexti
verði að taka mið af rekstrarkostnaði,
væntu útlánatapi og kostnaði vegna
bindingar á eigin fé.
Árni segir afar óheppilegt að lækk-
un stýrivaxta skili sér ekki betur til at-
vinnulífs og almennings, enda um að
ræða eina af þeim lykilbreytum sem
miða að því að örva hagkerfið og vega
upp á móti kólnun hagkerfisins sem
hófst þegar á síðasta ári og hefur
versnað vegna kórónuveirufaraldurs-
ins. „Það er mikið hagsmunamál fyrir
landsmenn alla, og fyrirtækin, að
bankakerfið sé skilvirkt og að aðgerðir
og ákvarðanir Seðlabankans skili sér
alla leið,“ áréttar Árni og bætir við að
það sé brýnt verkefni að freista þess að
fækka þeim kvöðum, hindrunum og
óvissuþáttum sem bankarnir hafa vís-
að til. Hann segir að stigin hafi verið
skref í rétta átt í ársbyrjun þegar
bankaskattur var lækkaður. „Sú lækk-
un og aðrar tilslakanir í garð bankanna
hafa ekki dugað til að breyta þessari
stöðu, sem er miður. Sá kostnaður og
vandkvæði sem bent hefur verið á að
fylgi innleiðingu evrópskra reglna, sem
ekki þykja nægilega vel sniðnar að litlu
hagkerfi eins og því íslenska, eru óhjá-
kvæmilegur hluti af rekstrarmódeli
fjármálafyrirtækja í dag. Allt það sem
íþyngir bönkunum smitar óhjákvæmi-
lega frá sér á alla liði í keðjunni; fyrst
til fyrirtækjanna og svo til viðskipta-
vina þeirra og starfsmanna. Á sama
tíma þýðir mikill munur á vaxtakjörum
á Íslandi og í helstu samanburðarlönd-
um að samkeppnishæfni íslenskra fyr-
irtækja er lakari sem því nemur. Það
er óþolandi staða, ekki síst á tímum
sem þessum þegar skuldsetning fyr-
irtækja og vaxtagreiðslur geta skilið á
milli feigs og ófeigs.“
Létti byrðum af fyrirtækjum
Spurður um framtíðarhorfur ís-
lensks atvinnulífs og efnahagsleg inn-
grip stjórnvalda vegna veirufaraldurs-
ins kveðst Árni vera bjartsýnn og segir
hann hægt að greina að viðspyrnan sé
þegar hafin. „Verslun og þjónusta hef-
ur að einhverju leyti þegar tekið við sér
frá lágpunktinum í miðju samkomub-
anni en stóra áhyggjuefnið er hvort
takast muni að halda atvinnuleysi í
skefjum. Okkar bíða mörg erfið úr-
lausnarefni en með réttum aðgerðum
gætum við lágmarkað skaðann næsta
vetur, þó svo að hann geti reynst erf-
iður.“
Árni segir að eftir því sem líður á ár-
ið gætu sértækar aðgerðir þurft að
víkja fyrir almennum örvunaraðgerð-
um sem myndu þá t.d. felast í því að
létta ýmsum byrðum af fyrirtækjum
svo þau eigi auðveldara með að vernda
störf og jafnvel bæta við sig fólki.
„Þungir gjaldabaggar hvíla á atvinnu-
lífinu og myndu lægri skattar og lækk-
un tryggingagjalds hjálpa bæði til að
vinna bug á atvinnuleysi og gera við-
spyrnuna enn kröftugri.“
Minnir Árni jafnframt á að þó svo að
daglegur rekstur íslenskra fyrirtækja
sé óðara að komast aftur í eðlilegt horf
þá muni íslensk útflutningsfyrirtæki
mörg finna fyrir því að erlendir mark-
aðir hafa skroppið saman. „Veitinga-
húsabransinn hefur farið illa út úr
veirufaraldrinum og fyrir vikið hefur
sala á ferskum íslenskum fiski snar-
minnkað. Eftirspurn eftir áli hefur
einnig dregist saman, og álverð farið
lækkandi. Vonir okkar standa þó til
kröftugrar viðspyrnu á þessum mörk-
uðum sömuleiðis, en rétt eins og ann-
ars staðar er óvissan enn mikil.“
Væri upplagt, að mati Árna, að at-
vinnulífið og stjórnvöld notuðu tæki-
færið til að líta inn á við, sjá hvar fyrir-
tækin í landinu standa og hvert þau
ættu að taka stefnuna. „Brátt mun gef-
ast ráðrúm til að ræða málin og móta
heildstæða atvinnustefnu fyrir Ísland.
Hluti af þeirri vinnu væri að huga bet-
ur að atvinnugreinum sem hafa ekki
fengið mikla athygli en búa yfir mikl-
um tækifærum, því það er lífsspursmál
fyrir okkur sem þjóð að renna enn
fleiri stoðum undir hagkerfið.“
„Hagsmunamál
að bankakerfið
sé skilvirkt“
 Segir þörf á að grípa til aðgerða svo
vaxtalækkanir skili sér til atvinnulífsins
12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. MAÍ 2020
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Kórónuveirufaraldurinn hefur reynt
mikið á íslenskt atvinnulíf. Hjá flest-
um fyrirtækjum hafa smitavarnaað-
gerðir valdið töluverðri röskun á dag-
legum rekstri og sums staðar hefur
þurft að grípa til uppsagna. Ásdís Eir
Símonardóttir, formaður Mannauðs,
félags mannauðsfólks á Íslandi, segir
mannauðsstjóra hafa gegnt mikil-
vægu hlutverki í umróti og breyt-
ingum undanfarnar vikur og mánuði.
Í samstarfi við Gallup lét félagið gera
könnun í mars og apríl til að mæla og
greina hvernig vinnustaðir hafa
brugðist við breyttum aðstæðum. Þar
kom m.a. í ljós að aukinni útbreiðslu
fjarvinnu hafa fylgt ákveðnar áskor-
anir fyrir bæði mannauðsstjóra og
starfsfólk.
„Könnunin leiddi í ljós að margt
þarf að ganga upp í fjarvinnu. Það
geta verið mikil umskipti fyrir fólk
sem er vant teymisvinnu og að eiga
dagleg félagsleg samskipti við kollega
sína að vera allt í einu vinnandi heima
og einangrað við störf sín. Áttu flestir
vinnustaðir það sammerkt að það var
áskorun að viðhalda góðum teymis-
anda og jafnframt hlúa að andlegri
líðan og heilbrigði starfsfólks á með-
an það versta gekk yfir,“ útskýrir Ás-
dís. „Gripið var til ýmissa ráða, s.s. að
bjóða upp á einhvers konar sameig-
inlegar gleðistundir á netinu, gefa
starfsfólki smávægilegar sumargjafir
eða halda áhugaverða netfyrirlestra
til að tengja hópinn betur saman.“
Könnunin leiddi líka í ljós hve
mikilvægt það er að huga vel að sam-
skiptahliðinni í fjarvinnu. Ásdís segir
að víða hafi samskiptamynstrið
breyst, miðlun upplýsinga að sumu
leyti orðið skilvirkari en gloppur hafi
líka komið í ljós. „Það sem vantar í
fjarvinnu er öll óskipulögðu sam-
skiptin, þegar fólk hittist óvænt á
göngunum eða kaffistofunni og ræðir
málin. Þar kvikna oft bestu hug-
myndirnar.“
Loks gripu margir mannauðs-
stjórar til þess ráðs að veita starfs-
fólki beinan stuðning af fjölbreyttum
toga, s.s. með hugleiðslu- og jógatím-
um á netinu, gagnlegum námskeiðum
og jafnvel viðtölum við sálfræðinga.
„Heilt yfir virðist hafa tekist að virkja
samheldnina og jákvæðnina, og
þjappa fólki á bak við það markmið að
komast í gegnum þetta erfiðleika-
tímabil.“
Fólki líði vel við vinnu sína
Alþjóðlegi mannauðsdagurinn er á
miðvikudag og segir Ásdís að á krefj-
andi tímum eins og nú sjáist vel hve
mikið fagleg og vönduð mannauðs-
stjórnun hefur að segja um velgengni
fyrirtækja. Hún segir atvinnulífið al-
mennt hafa á því ágætan skilning í
dag að mannauðsstjórnun snúist um
margt annað en að halda utan um
launagreiðslur og mannaráðningar,
og að hlutverk mannauðsstjóra sé
ekki síst að styðja starfsfólkið og efla.
„Það þjónar sameiginlegum hags-
munum fyrirtækis og starfsfólks að
fólki líði vel við vinnu sína, fái þann
stuðning sem það þarf til að sýna sín-
ar bestu hliðar og upplifi tilgang í
starfi.“
Ásdís minnir á að þegar þrengir að
í rekstrinum þurfi að sinna mann-
auðshliðinni þeim mun betur, svo
starfsfólkið missi ekki móðinn heldur
leggist á eitt við að ná árangri, og eins
til að forða því að lykilstarfsfólk
hverfi á braut. „Og ef grípa þarf til
uppsagna verður að gera það rétt, og
nálgast starfsfólkið af virðingu og
sanngirni, en líka hlúa að þeim sem
eftir sitja sem oft glíma við mikið
álag, aukinn kvíða, söknuð yfir að sjá
á eftir góðum vinnufélaga og finna
jafnvel fyrir samviskubiti yfir því að
hafa haldið starfi sínu á meðan ein-
hver annar var látinn fara.“
Þurfa að styðja
og efla starfsfólkið
 Í faraldri hafa mannauðsstjórar brett upp ermarnar
Morgunblaðið/Eggert
Einangrun Ásdís segir könnun Mannauðs hafa varpað ljósi á ýmsar áskor-
anir tengdar fjarvinnu. Huga þarf að samskiptum og félagslegum tengslum.