Morgunblaðið - 10.08.2020, Qupperneq 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. ÁGÚST 2020
• Þreyta og þróttleysi geta verið merki um að
mikið álag sé á lifrinni.
• Lifrin er allt í senn; vinnslustöð, geymsla og
dreifingarmiðstöð því allt sem við látum í
okkur eða á, fer í vinnsluferli í lifrinni.
• Lifrin sinner yfir 100 mismunandi störfum í
líkamanum og tengist hún beint eða óbeint
allri líkamsstarfseminni.
• Active Liver inniheldur kólín sem stuðlar
að viðhaldi eðlilegrar starfsemi lifrar og
eðlilegum efnaskiptum. Auk þess inniheldur
það ekstrakt frá mjólkurþistil, túrmerik,
þistilhjörtum og svörtum pipar.
Fæst í apótekum, heilsubúðum og stórmörkuðum.
Léttu lifrinni lífið
Yfir þjóðfélagið hef-
ur gengið heimsfar-
aldur sl. mánuði sem
heilbrigðiskerfið og
fleiri stofnanir og
fyrirtæki hafa tekið á
með faglegum hætti og
stjórnvöld hafa og eru
að vinna að aðgerðum
vegna mikillar rösk-
unar sem faraldurinn
hefur valdið í atvinnu-
og efnahagsumhverfinu. Vonandi ná
stjórnvöld tökum á vandanum og
heilbrigðiskerfið á uppsöfnuðum
vanda og fleiru. Að þessum þáttum
þarf að vinna með framsýni og
skörpum aðgerðum, því mikið er í
húfi fyrir land og þjóð.
Sumir telja að 2008-blikuský séu
jafnvel komin á loft á ýmsum svið-
um. Það bjargar engu að ausa fé í
yfirskuldsett fyrirtæki sem hafa
ekki gengið þrátt fyrir mikla inn-
komu jafnvel árum saman og/eða í
verkefni sem lítið gagnast þjóðinni.
Margir eru efins að leggja þurfi
mikið fé í að auglýsa landið frekar
fyrir ferðamenn, því fyrir er mikill
áhugi víða um heim fyrir landinu,
náttúrufegurð þess, sögu og heil-
næmum matvælum. Nýta frekar féð
og löngu þörf komugjöld í uppbygg-
ingu, landvörslu, fræðslu og fleira á
ferðamannastöðum.
Fyrir það eru ferðamenn tilbúnir
að greiða, ekki fyrir mannmergð við
náttúruperlur og slaka aðstöðu.
Tíminn verður að leiða í ljós hvort
víðtæk opnun á landinu var tíma-
bær. Margir eru svekktir við aukið
smit eftir að hafa lagt ýmislegt á sig
sl. vetur til að varna útbreiðslu veir-
unnar. Taka þarf á málinu á ný með
samstöðu og yfirvegun sem fyrr.
Væntanlega munu skattar og gjöld
hækka á næstunni, bara spurning
hvar stjórnvöld bera niður í þeim
efnum.
Samhliða þarf að endurskoða
opinbera kerfið frá grunni, þ.e.
óþarfa einingar eða störf sem hafa
þanist út sl. ár og efla í þess stað
þarfa þjónustu og framkvæmdir.
Ekki má gleyma heimilunum í
landinu, þar er að ýmsu að hyggja,
t.d. uppfærslu verðtryggðra lána og
að vaxtalækkunin skili sér til ein-
staklinga og fyrirtækja
svo víðtækur sam-
félagsskaði hljótist
ekki af við yfirstand-
andi vanda og ef verð-
bólgan fer á skrið eins
og við græðgishrunið
2008.
Ítrekað hefur verið
bent á uppbyggingu
hentugra íbúða fyrir
eldri borgara (skapar
hagkvæmni) til að losa
um húsnæði fyrir
yngra fólk í upp-
byggðum hverfum. Endurskoða þarf
atvinnuleysisbætur og bæta lífeyri
t.d. hjá stærri lífeyrissjóðunum og
TR. Lífeyrir á ekki einungis að vera
ásættanlegur fyrir vissa hópa, hann
á að vera það fyrir heildina. Koma
þarf á meiri launajöfnuði í landinu,
ekki að himinn og haf sé þar á milli
jafnvel fyrir svipuð störf.
Samheldni og meiri stöðugleiki
myndi skapast við það í þjóðfélaginu
og aukinn hagvöxtur.
Vegna nefnds heimsfaraldurs hef-
ur komið fram þörf á auknu hlutafé í
Icelandair sem er með traust og
verðmætt vörumerki til farþega- og
fraktflugs víða um heim. Við verðum
að vera sjálfstæð í flugsamgöngum
sem og á öðrum sviðum. Lífeyris-
sjóðir landsmanna eiga þarna jafn-
framt mikið undir. Okkar mikilvægu
flugsamgöngur mega ekki vera
byggðar á loftbólurekstri sem jafn-
vel er kominn í þrot áður en við er
litið og/eða með erlendum flugfé-
lögum sem geta horfið á brott þegar
þeim hentar.
Með flugi er fluttur út verðmætur
ferskfiskur sem kominn er á diska
matgæðinga víða um heim degi eftir
veiði á okkar fersku fiskimiðum.
Það sama gæti verið með aðrar ís-
lenskar hágæðamatvörur sem verið
er að leggja kapp á til aukinnar
framleiðslu í stað innflutnings eins
og sumir hafa lagt áherslu á.
Nauðsynlegt er að stjórnvöld og
heildarkerfið geri átak og endur-
skoði rekstarumhverfið í landinu,
skerpi aðhald og fleira til að koma í
veg fyrir sífelld skakkaföll þrátt fyr-
ir mikla innkomu jafnvel árum sam-
an.
Landsmenn eru búnir að fá nóg af
slíku rekstrarumhverfi og kalla eftir
meiri stöðugleika. Huga þarf að er-
lendu eignarhaldi fyrirtækja í land-
inu t.d. að ágóðinn fari ekki að
mestu úr landi. Það sama þarf að
gera varðandi sölu jarða með ýms-
um hlunnindum og væntanlegum
eyðibyggðum víða um land. Skarpra
aðgerða er þörf nú þegar vegna
þessa. Sölu-og gjafagjörningum á
auðlindum þjóðarinnar þarf jafn-
framt að gefa gaum með sama hætti.
Tækifærin eru víða í okkar gjöfula
landi ef rétt er á málum haldið, víð-
tæk menntun, hátæknikunnátta,
vistvæn orka, fjölbreytt náttúra,
ferðaiðnaður, hágæða matvælafram-
leiðsla til sjós og lands og ýmislegt
fleira.
Með góðri nýtingu á fjármunum
til þarfra framkvæmda og fjöl-
breyttum rekstri sem víðast um
land, þá eigum við að geta eflt hér
hagvöxt fljótlega á ný.
Skerpa þarf á kröfu um frágang
verka í stað dýrra endurbóta sem
oftast lenda á almenningi með
ómældum kostnaði.
Margir eru hugsi yfir áherslu á
frísvæði til eiturlyfjaneyslu og refsi-
leysi fyrir neysluskammta fíkniefna
sem oft miðast við söluskammta.
Væri ekki nær að leggja áherslu á
öflugar forvarnir og bættrar líf-
heilsu almennt í landinu og efla vissa
löggæsluþætti ?
Í lokin, ferðumst um okkar fallega
land í sumar og áfram og gætum
samhliða að góðri umgengni og ör-
yggi á vegum sem víðar, þar má
engin eftirgjöf vera á. Það hefur
sýnt sig á heimsvísu undanfarna
mánuði að meira neysluhóf dregur
úr mengun í lofti og á láði. Gefum
því gaum í vonandi raunhæfri um-
hverfisumræðu.
Stöðugleiki, jöfnuður, þarft að-
hald, öryggi og skýrt rekstrarhald
verða vonandi kjörorð stjórnvalda.
Skarpra aðgerða er þörf
Eftir Ómar G.
Jónsson »Nauðsynlegt er að
stjórnvöld og
heildarkerfið geri átak
og endurskoði rekstrar-
umhverfið í landinu og
skerpi aðhald.
Ómar G. Jónsson
Höfundur er fulltrúi og talsmaður
áhugahóps stjálfstæða framfarahóps-
ins.
Þetta er saga göm-
ul og ný um kynferð-
islegt ofbeldi. Sögu-
sviðið er Frakkland á
sautjándu öld. Evrópa
logaði enn í ófriði.
Kirkja, furstar, léns-
herrar, kardínálar og
konungar börðust um
völd. Villutrú var þula
þeirra tíma eins og
nú. Valdhafar skil-
greindu rétttrúnaðinn. Andóf var
barið niður af ríkisvaldinu. Múgæs-
ingin var þá sem nú beitt vopn í
höndum hinna rétttrúuðu. Drep-
sóttin (svartidauði) geisaði enn,
galdrafárið sömuleiðis. Svipað fár
geisar í dag. Galileo de Vincenzo
Bonaulti de Galilei (1564-1642), fað-
ir nútímavísinda, hafði sætt yf-
irheyrslu hins alræmda rannsókn-
arréttar páfa naumri hálfri öld
áður. Honum var hótað bálför í lif-
andi lífi játaðist hann ekki undir
kreddur kirkjunnar. En prestinum,
René Sophier, var ekki hlíft. Hann
var brenndur fyrir hórdóm árið
1624. Þessu skeiði er fjörlega lýst í
sögulegum ævintýrum.
Alexander Dumas (1802-1870)
um skytturnar þrjár (Les Trois
Mousquetaires). Armand Jean du
Plessis (1585-1642), hertogi af
Richelieu, aðalráðherra Loðvíks
XIII, er ein af aðalsöguhetjunum.
Richelieu er af sumum talinn faðir
nútímaþjóðríkis, miðlægs valds og
leyniþjónustu. Réttarkerfið hafði
hann í greipum sér. Hallgrímur
Pétursson er þrevetur þegar starfs-
bróðirinn Urbain Grandier, hálfþrí-
tugt glæsimenni, gengur inn á Sa-
inte-Croix-torgið í smábænum
Loudun á því Herrans ári 1617.
Meyjarnar veita því athygli, hversu
vel hann ber fótinn, léttstígur,
hnarreistur og virðulegur. Urbain
er breiður um herðar. Bænabókina
ber hann í spenntum greipum. Það
er rós milli blaða. Ástkona Urbains,
ekkjufrú Madeleine de Brone, segir
við ástmann sinn: „Konurnar snúa
sér á götu til að dást að þér. Þær
girnast þig.“ Svo lýsir sænska verð-
launaskáldið Eyvind Johnson inn-
reið söguhetjunnar í sögulegri
skáldsögu sinni, „Draumar um rós-
ir og eld“ (Drömmar om rosor och
eld).
Breska skáldið Aldous Leonard
Huxley (1894-1963) lýsir Urbain
svo í ævisögulegu verki sínu:
„Djöflarnir í Loudun“ (The Devils
of Loudun): Klerkurinn var á
blómaskeiði lífsins, hávaxinn, þrek-
legur. Það stafaði af honum virðing
og vald. Augu hans voru stór og
dökk. Fagurhærður var hann, varir
þykkar og rauðar, enni hátt. Snyrt
og snúið yfirvaraskeggið teygði sig
í átt að sitthvorri nös kónganefsins.
Málbein hins siðfágaða Urbains var
liðugt og lipurt. Gullhamrar léku
honum á tungu. Orðin sjálf blikn-
uðu þó hjá augnaráðinu, væri um
konu að ræða. Áhugi hans á kven-
kyns safnaðarbörnum var ósvikull
og rúmlega trúarlegur. Virðulegar
eldri frúr af betri ættum, eig-
inkonur og mæður, greindu frá
kyntöfrum klerks og „kynferð-
islegri áreitni“ hans.
Er klerkur leit í augu
einnar þeirrar „fylltist
[hún] ofboðslegri ást til
hans, sem lýsti sér í
fyrstu sem unaðs-
hrollur í öllum útlim-
um“. Önnur mætti hon-
um á götu úti og varð
gagntekin af „sérstakri
ástríðu“. Þegar sú
þriðja sá Urbain stíga
inn í kirkjuna varð hún
„hrifin af ógnarlegum
tilfinningum og hvötum. Því hefði
hún getað hugsað sér að eðla sig
með honum þar og þá“. (ALH)
Verulega dró til tíðinda, þegar
stofnað var í bænum nunnuklaustur
árið 1626, kennt við heilaga Úrsúlu.
Jeanne de Anges (1602-1665) var
önnur abbadís nokkurra nunna. Sú
hafði boðið kynþokkaklerknum að
gerast andlegur leiðtogi systranna.
Því hafnaði hann hins vegar. Syst-
urnar sátu eftir með sárt ennið og
ófullnægðar þrár. Þá fóru kynóðir
djöflar á stjá vornótt eina í mána-
skini. Þeir voru í aðskornum klæð-
um, þannig að sjá mátti vöðva
þeirra bylgjast. (EJ) Nunnurnar
tóku nú skelfilega sótt, sem sam-
tímamenn kölluðu „furor uterinus“.
Kvillinn útleggst sem ofurgredda,
sjúkleg kynhvöt eða brókarsótt.
Abbadísin var sérstaklega illa hald-
in. Hún sagði djöfulinn freista sín
með alls konar gælum og sýna fýsn
til ásta við sig. Jeanne andæfði
hetjulega, enda var klausturheiti
hennar og hjónaband við himnaföð-
urinn í húfi. Systurnar voru þving-
aðar til alls konar kynferðislegs
sóðaskapar. Djöflaútrekstur var
reyndur. Brátt varð hann að sýn-
ingum fyrir almenning. Þrátt fyrir
tvær sýningar á dag um nokkurt
skeið, þar sem nunnurnar voru
píndar af djöflinum, voru þær með
hýrri há – einnig frænka Richelieus
kardínála. Þær orguðu sefasjúkar
um kynferðislegar misþyrmingar
djöfulsins, Urbains. Hatrið flóði,
frygðin svall. Vonir höfðu brostið.
Urbain var pyndaður til sagna
um djöfulskap sinn, þrátt fyrir að
nokkrar nunnanna játuðu upp-
lognar sakir og leikaraskap. Klerki
var þröngvað niður í gaddastól,
lagður á píningabekk, fótleggir
hans brotnir og hné. Síðan var
hann lifandi brenndur á báli.
Fiskisagan hafði flogið, enda þótt
engin væru myllumerkin og fjöl-
miðlun að gagni. Um þrjátíu þús-
und manns skemmtu sér við að sjá
eitraða kynfólið fuðra upp. Rétt-
trúnaðarsigur vannst. En hinn kyn-
þokkafulli klerkur viðurkenndi
aldrei áborna sök.
Þýðingar eru höfundar.
Nautnasjúkar
nunnur og kyn-
þokkafullur klerkur
Eftir Arnar
Sverrisson
Arnar Sverrisson
»Kynhatur, sefasýki
og rétttrúnaður eru
engan veginn nýlunda.
Okkur virðist torsótt að
læra af sögu mæðra og
feðra svo til heilla horfi.
Höfundur er ellilífeyrisþegi.
arnarsverrisson@gmail.com
Þarftu að láta
gera við?
FINNA.is