Morgunblaðið - Sunnudagur - 02.08.2020, Qupperneq 13

2.8. 2020 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13
staðið sig svo vel. Að ógleymdu samfélaginu öllu
sem tók höndum saman og fór eftir leiðbein-
ingum um sóttvarnir sem skiptu sköpum í að
hefta útbreiðslu veirunnar.“
Það hefur þó ekki allt verið vandræðalaust,
eins og t.d. samskiptin við Kára Stefánsson?
„Ekkert af þessu hefur verið vandræðalaust,
en framlag Kára Stefánssonar og Íslenskrar
erfðagreiningar hefur verið einstakt og ómet-
anlegt. En það gustar auðvitað um Kára, eins og
hann hefur nafn til.“
Nú óttast margir að önnur bylgja heimsfar-
aldursins sé að skella á Íslands ströndum og á
fimmtudag kynntu stjórnvöld að nýju marg-
víslegar ráðstafanir í sóttvarnaskyni. Þær eru
ekki óumdeildar, sumir telja þær ganga lengra
en nauðsynlegt er en aðrir að þær séu of naum-
ar. Heldurðu að þær dugi?
„Þegar við afléttum samkomutakmörkunum
í vor sögðum við það algjörlega skýrt að ef veir-
an næði aftur flugi yrði gripið inn í með afger-
andi hætti. Aðgerðirnar sem við kynntum nú
undir lok vikunnar eru í samræmi við tillögur
sóttvarnalæknis og eru vissulega mjög afger-
andi. Lagt er til að þær gildi í tvær vikur því að
við teljum mikilvægt að ná yfirsýn yfir umfang
veirunnar í samfélaginu og ná stjórn á að-
stæðum. Það kann vel að vera að við þurfum að
herða aðgerðir enn frekar en í þessu máli hefur
leiðarljós okkar allan tímann verið skýrt; að
forgangsraða heilbrigði þjóðarinnar.“
Efnahagsendurreisnin brýn
Margir hafa áhyggjur af efnahagsafleiðingum
heimsfaraldursins, nánast óháð því hvernig til
tekst að ráða niðurlögum hans. Þú minntist áð-
an á málefnaleg markmið og árangur Vinstri
grænna, en blasir ekki við að fyrir utan heims-
faraldurinn verða efnahagsmálin eina viðfangs-
efni ríkisstjórnarinnar, það sem eftir lifir kjör-
tímabils?
„Það er alveg rétt að efnahagsendurreisnin
verður helsta verkefni okkar. Ég tel að okkur
hafi tekist vel upp við að verja viðkvæmt at-
vinnulíf þegar faraldurinn gekk yfir í vor og um
leið að afstýra viðvarandi fjöldaatvinnuleysi. Við
höfum kynnt fjölþættar aðgerðir í framhaldinu
og þær verða vafalaust fleiri.
En það þýðir ekki að allt annað sitji á hak-
anum. Við munum að sjálfsögðu áfram sinna
öðrum verkefnum ríkisstjórnarinnar og þar á
meðal þeim málum sem við settum á oddinn í
málefnasamningnum. Það er hins vegar ekki
hægt að líta hjá því að veiran hefur áhrif á ótal
sviðum og hefur sett margt úr lagi, svo eitthvað
mun taka lengri tíma en að var stefnt.
Svo má ekki gleyma því að okkur hafði orðið
vel úr verki á kjörtímabilinu áður en faraldurinn
fór að ganga yfir heimsbyggðina. Ég get t.d.
nefnt tvennt sem við vinstri græn höfum alla tíð
lagt mikla áherslu á, sem eru heilbrigðismál og
loftslagsmál. Í báðum þessum málaflokkum höf-
um við náð gríðarlegum árangri á þessu kjör-
tímabili og ekki aðeins með því að verja meiri
fjármunum í þá eða tala mikið um málin, heldur
með raunverulegum og varanlegum breyt-
ingum sem hafa mikið að segja nú þegar og
munu skipta enn meira máli þegar fram í sækir.
Við höfum hamrað á loftslagsmálunum allt
frá stofnun flokksins, sem sumum fannst mjög
sérviskulegt þá. Það er því sérstaklega gleðilegt
að finna þá almennu vitundarvakningu sem hef-
ur orðið hjá þjóðinni. Flestum þykja þessar að-
gerðir sjálfsagðar og vilja síst ganga skemur
fram. Það er árangur sem við erum stolt af.
Þá hlýt ég að nefna önnur mál sem við höfum
lengi barist fyrir, lengingu fæðingarorlofs,
skattkerfisbreytingar sem stuðla að auknum
jöfnuði og mannréttindamál á borð við kynrænt
sjálfræði.“
Ekki í vinsældakapphlaupi
Samt er það nú svo að flokknum hefur gengið
mjög upp og ofan í skoðanakönnunum að und-
anförnu. Sögulega hafa Vinstri græn oft farið á
flug en einatt þurft að þola mun lakari kosningu.
Er það þér ekki áhyggjuefni?
„Auðvitað er gaman að fá byr í seglin í skoð-
anakönnunum, en við höfum aldrei verið flokkur
sem hagar seglum eftir þeim vindum. Við höfum
alltaf staðið á sannfæringu okkar og verið
óhrædd að kannast við hana. Jafnvel þótt það
hafi stundum verið óvinsælar skoðanir þá
stundina. Hver man ekki eftir deilunni um
Kárahnjúka? Tíminn hefur hins vegar oftar en
ekki leitt í ljós að sjónarmið okkar voru fullgild
og aðrir gert skoðanir okkar að sínum.
En við erum líka óhrædd við að horfast í augu
við raunveruleikann og gera það sem þarf að
gera, jafnvel þótt það sé ekki alltaf til vinsælda
fallið. Heldurðu t.d. að mér hafi þótt gaman að
verða menntamálaráðherra á sínum tíma og
þurfa að standa í mesta niðurskurði í sögu ráðu-
neytisins?“
Nei, en það getur ekki heldur verið gaman
fyrir þig að sjá hvernig Samfylkingin skýst upp
í könnunum í hvert sinn sem þið farið niður?
Sérstaklega þegar haft er í huga að mestöll
gagnrýni úr þeirri átt beinist að ykkur, svona
nánast eins og Samfylkingin sé að sækja að
ykkur frá vinstri.
„Ég held það þjóni takmörkuðum tilgangi að
velta slíkum fylgishreyfingum sem ganga upp
og niður til skiptis mikið fyrir sér, hvað þá að
setja þær í samhengi við pólitísk dægurmál.
Báðir þessir flokkar eru til vinstri og á ekki að
koma neinum á óvart þótt fylgi færist á milli
þeirra.
Það er hins vegar auðvitað þannig að við sem
vinstriflokkur höfum á stefnu okkar að breyta
ríkjandi ástandi og þess vegna er það kannski
svolítið ríkt í okkur að vera tilbúin til andófs því
sem okkur finnst miður fara, sérstaklega auð-
vitað í stjórnarandstöðu. Í ríkisstjórn höfum við
raunveruleg áhrif til þess að breyta hlutunum
með virkum hætti, en erum okkur auðvitað
meðvituð um að valdinu eru takmörk sett og að
við verðum að fara fram af ábyrgð. Stjórn-
arandstaðan er laus við þær takmarkanir.“
Órólega deildin
Samt heyrir maður stundum, þegar hitnar í hin-
um pólitísku kolum, nú eða jafnvel þegar til
ágreinings kemur innan ríkisstjórnarinnar, að
þá er sérstaklega vísað til óróa innan þingflokks
vinstri grænna. En hverjir eiga það að vera? Þið
voruð 11 kjörin inn á þing, en tvö studdu ekki
ríkisstjórnina, af hinum níu eruð þið tvær ráð-
herrar, ein formaður þingflokks og annar vara-
formaður og síðan forseti þingsins.
„Ég veit ekki hvort það er hægt að nota orðið
órói í þessu samhengi, en jú, það kemur oft fyrir
í okkar þingflokki, eins og öðrum, að skoðanir
geta verið skiptar. En þá þarf fólk líka að muna
úr hvaða jarðvegi Vinstrihreyfingin – grænt
framboð er sprottin. Eins og ég nefndi erum við
fólk sem er óhrætt við að hafa skoðanir og þær
eru stundum ólíkar og þá þarf að ræða málin.
Þar eru oft stórar hugsjónir og heitar tilfinn-
ingar í spilinu, en það virðum við líka hvert við
annað og ræðum málin út.
Við skulum heldur ekki gleyma að innan
þingflokksins hefur áður verið harkalega deilt,
jafnvel mjög harkalega eins og í tíð rík-
isstjórnar okkar og Samfylkingarinnar árin
2009-2013. Þá gekk stundum mikið á, með
hurðaskellum og köldum kveðjum. Ég held
enda að við höfum af því lært.
Ég efast hins vegar um að það sé meira um
óróa innan þingflokks vinstri grænna en ann-
arra flokka. Þar er ekki endilega allt með friði
og spekt alla daga, eins og á við um allt stjórn-
málastarf. En ef menn vilja tala um óróa innan
tiltekins þingflokks, er þá ekki alveg eins hægt
að benda á órólegu deildina í þingflokki sjálf-
stæðismanna, sem okkur er sagt að þurfi að
taka sérstakt tillit til?“
Fáum ekki allt sem við viljum
Hefur þá kastast í kekki í stjórnarsamstarfinu?
„Við erum ólíkir flokkar og ósammála um
margt, þó að við höfum einbeitt okkur að hinu
sem við erum sammála um. En jú, það hafa
komið upp stöku mál, þar sem skoðanir hafa
verið svo skiptar að einhver flokkanna hefur
sagst ekki getað unað tiltekinni niðurstöðu. Og
þá höfum við sæst á annað.“
Þá reynir væntanlega á liðsstjórann?
„Jú, það getur gert það, en það reynir auðvit-
að á okkur öll að finna slíkar málamiðlanir. En
það er bara eins og í öllu ríkisstjórnarsamstarfi
og pólitík yfirleitt. Við fáum ekki alltaf allt sem
við viljum, en yfirleitt það besta sem við getum
lifað við.“
„Það kann vel að vera að við þurfum
að herða aðgerðir enn frekar en í
þessu máli hefur leiðarljós okkar allan
tímann verið skýrt; að forgangsraða
heilbrigði þjóðarinnar,“ segir
Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra.
Morgunblaðið/Árni Sæberg