Bæjarins besta - 18.02.2016, Blaðsíða 8

8 Fimmtudagur 18. febrÚAr 2016
eða fáum einhverja gúrúa í heim-
sókn til að kenna okkur að herma
eftir þeirra menningararfi. En við
eigum bágt með að sjá hver er
arfleið okkar í túnfætinum heima.
Enda er það orðið sjaldgæft, að
eiga túnfót heima!“
Lagði sjálfa sig og dótturina
á vogaskálarnar
„Eftir skilnað árið 2010 flutt-
um við aftur suður með eins árs
gamla dóttur okkar. Ég fór þá í
nám í umhverfis- og auðlinda-
fræði til að reyna að átta mig á
þessu sjálfbærnihugtaki, sérstak-
lega félagslegri sjálfbærni og
hvernig hún gæti átt við í málefn-
um Árneshrepps og hvort hægt
væri að styðjast við hana til að
fá í gegn einhverjar aðgerðir sem
stutt gætu við þessa viðkvæmu
byggð á viðsjárverðum tímum.
Þar kynntist ég svo hugtakinu
um menningarlega sjálfbærni
og byrjaði á rannsókn minni um
hvað væri menningarleg sjálf-
bærni í Árneshreppi og hvernig
og hvort hægt væri að efla hana
barnsföður hennar. Hún segist
strax hafa bundist Stóru-Ávík
sérstökum böndum.
„Það var Guðmundur sem
lagði fyrir mig örlögin á brúð-
kaupsdaginn minn. Ég var að
hitta hann þá í fyrsta sinn og
hann sagði við mig svellkaldur:
Svo komið þið hingað Elín mín,
þú tekur við skólanum, þið eign-
ist börn og svo getið þið búið í
Stóru-Ávík. Þetta hefur nú allt
gengið eftir. En Guðmundur dó
langt fyrir aldur fram árið 2009,
örfáum vikum áður en dóttir mín
fæddist.
Húsið í Stóru-Ávík er ekki
nógu gott fyrir vetrarsetu svo
við fluttum okkur um set yfir
víkina í húsnæði í Norðurfirði.
Þar erum við enn og fer vel um
okkur, enda eigum við sérlega
góða nágranna þar.“
Elín segist hafa heyrt af forvitni
fólks um þennan búskap þeirra í
Stóru-Ávík í gegnum sveitunga
sína og það hafði farið svo að hún
hafi hvorki haft tíma né næði til
að skrifa meistararitgerðina.
Draumurinn að reisa torfbæ
á stað þar sem enn er pláss
fyrir sögustundir
„Núna eru að verða komin
fimm ár af búsetu í Árneshreppi
með örlitlu hléi í miðjunni.
Draumur minn er að reisa hér
torfbæ og vera með lítið bú, það
er í raun niðurstaða númer tvö í
þessari eilífðar rannsókn minni á
menningunni hér. Þessi torfbær
yrði þá þjóðmenningarbú, og
partur af þeim búskap er að bjóða
fólki heim sem vill íhuga þessi
mál, ræða og iðka saman þennan
hversdagsleika og sögu sem hér
enn lifir, því hér er vissulega
óslitinn menningarættleggur sem
er ekki falinn í hinu sérstaka eða
dreginn fram á tyllidögum, hann
er hér einmitt í hversdagsleikan-
um og þessari ljúfsáru staðreynd
að við erum hér enn, en kannski
bara síðustu daga byggðarinnar.”
Elín Agla hefur nýfengið
réttindi sem löggiltur vigtar-
maður sem hún segir falla vel
að starfslýsingu þjóðmenningar-
bónda.
„Það er mikill heiður fyrir mig
að fá að taka við löndunarstarf-
inu hér af aldursforseta okkar,
Gunnsteini Gíslasyni. Ég verð
því á bryggjunni í sumar að landa
og vonandi hlusta á sögur og
kannski segja einhverjar. Lífið er
auðvitað bara saga og sögur sem
við deilum og hér er nefnilega
enn pláss fyrir sögustundir, hvort
sem maður er í kaupfélaginu, í
saumaklúbbi eða bara á förnum
vegi. Fólk í Árneshreppi hefur
enn tíma til að segja sögur og
það eru alger forréttindi á að fá
að kynnast því hér. Þannig hef ég
kynnst ófáum forfeðrum fólksins
hérna sem ég hef aldrei hitt sjálf,
og þannig verður líka til pláss
fyrir sögur af mínum forfeðrum.
Þau fá líka stað hérna og pláss
með mér og Jóhönnu Engilráð.“
Í námi hjá Stephen Jenkinson
„Þegar ég bjó í Reykjavík árið
2010, og var að garfast í meistara-
verkefni mínu um Árneshrepp,
rakst ég iðulega á þennan vegg:
hvernig getur maður talað af
einhverju viti um það sem er að
gerast í Árneshreppi án þess að
það hljómi bara eins og þessi
eilífa barátta fyrir bættum sam-
göngum. Hvers vegna getum
við ekki talað um þetta hreint og
beint, í takt við þær tilfinningar
sem bærast í brjóstinu um hvað er
í húfi við að missa þessa byggð.
Því ég sé að þessi staða snertir við
fólki, stjórnmálamönnum sem
og leikmönnum. Fólk almennt
virðist alls ekki vilja að byggð
leggist hér af, en einhvern veginn
eigum við erfitt með að koma
orðum að því og hvaða þýðingu
það hefur fyrir okkur.
Þá rakst ég á fyrirlestur með
Stephen Jenkinson á netinu og
einhvern veginn fannst mér hann
vera að tala um þessi málefni, þó
auðvitað minntist hann ekki einu
orði á Ísland eða Árneshrepp. En
það var einhver þráður og tónn
sem kveikti von hjá mér um að
hann hefði kannski orðtakið,
hugsunina, sem ég væri alltaf að
leita eftir. Jafnvel þó það væri á
ensku.“
Elín Agla lagðist þá yfir að
skoða ofan í kjölinn fræði Jenk-
inson og meðal þess sem hún
komst að var að hann rekur skóla í
kringum lífsspeki sína á sveitabæ
sínum í Kanada. Skólann kallar
hann Orphan Wisdom School
sem kalla mætti á íslensku nám í
visku hinna munaðarlausu.
„Ég sendi honum langt bréf
þar sem ég sagði honum frá
Árneshreppi og stöðunni hér og
hvort það sem hann fjallaði um
í skólanum gæti gagnast mér í
þeirri vinnu. Hann svaraði um
hæl og sagðist ekki tala um mik-
ilvæg mál í tölvupósti en hvatti
mig til að koma í skólann. Ég
fór í fyrstu lotuna í apríl 2010 og
kláraði svo þetta tveggja ára nám
síðasta haust. Það voru sem sagt
tvær viku lotur á ári í 2 ár sem
þetta nám tekur en hann býður
líka upp á framhaldsnám sem ég
hef núna í aprílmánuði.
Það er ekki auðvelt að draga
saman hvað við stúderum í
þessum skóla, en bækurnar
sem við höfum lesið er til
dæmis Bjólfskviða, Gilgames-
arkviða og söguleg skáldsaga
um hungursneyðina á Írlandi
og þjóðflutninga þeirra vestur
um haf um miðja 19. öldina.
Þetta er því nám sem er byggt á
sögu okkar á Vesturlöndum en
tilgangurinn er að fá betri innsýn
í þá menningarstrauma sem nú
flæða um okkar part af heimin-
um þar sem einmitt hið smáa og
hið sérstaka er í algeru hruni – á
mörkum algerrar eyðingar.
Stephen Jenkinson er mjög
frumlegur hugsuður og iðkandi
þessa rótfasta lífs þar sem ræktað
er minni þess hvaðan við komum,
Heimilið í miðbænum, Kaupfélagshúsið í Norðurfirði.
Stephen Jenkinson, hinn
mikli hugsuður og lærifaðir
Elínar Öglu er væntanlegur
með námskeið í Árneshrepp í
sumar við annan mann.
Höfnin í Norðurfirði þar sem Elín Agla ætlar að verja drjúg-
um tíma í sumar.
Stóra-Ávík.
með einhverjum hætti. Fyrsta
niðurstaða þeirrar rannsóknar var
í raun ósköp einföld og sjálfsögð.
Að flytja aftur í Árneshrepp
því það sem vantar hér fyrst og
fremst er fólk. Ég hafði þar sjálfa
mig og dóttur mína til að leggja
á vogarskálarnar.“
Elín Agla segir það ekki hafa
verið fórn á nokkurn hátt, frekar
ástríða. Hún segir það þó ekki
alveg sjálfgefið að taka upp á
því að flytja norður í Árneshrepp,
einstæð móðir, jarðnæðislaus og
atvinnulaus.
„Hverjum dettur slíkt í hug? En
hér vil ég búa, hér á ég heima, það
tók mig bara nokkur ár að horfast
í augu við það og viðurkenna.
Mér er eðlilegast að kalla það
örlög. Það eru örlög mín að eiga
heima á þessum stað, – og geta
ekkert annað.“
Starfandi
þjóðmenningarbóndi
Mæðgurnar fluttu í Stóru-
Ávík, sumarið 2014. Síðasti
bóndinn þar, Guðmundur Jóns-
son, var mikill vinur Elínar
Öglu og fóstri og svaramaður
„Ég átti auðvitað ekki landið
þar né nokkur húsdýr, samt fannst
mér ég vera að gera eitthvað –
vera að yrkja eitthvað. Þegar
ein vinkona mín hér spurði mig
hreint út hvað hún ætti að segja
við þessum spurningum lagði ég
höfuðið í bleyti og sagði henni
að hún gæti sagt að ég væri
þjóðmenningarbóndi og Stóra-
Ávík þjóðmenningarbýli og ég
stend við þetta enn þó við höfum
flutt okkur yfir í „miðbæinn“ í
Norðurfirði.
Hluti af því að vera þjóðmenn-
ingarbóndi er að vera ekki alveg
viss um hvað það er og samt að
glíma við þá gátu í hversdegin-
um. Þannig að núna ef ég fæ þessi
viðbrögð: hver heldurðu eigin-
lega að þú sért? Þá er þetta svar
mitt og ég stend við það keik: ég
er þjóðmenningarbóndi, punktur.
Og þar sem ég er ekki á launum
hjá neinum, þá á enginn í raun þá
kröfu á mig að ég gefi skilmerki-
lega lýsingu á því í hverju það
felst. En ef einhver hefur áhuga
á að ræða það sérstaklega þá er
sá hinn sami velkominn í kaffi
hingað í Norðurfjörð.“