Bæjarins besta - 22.12.1996, Síða 19

pólitík, þó svo ég þykist vita að hún sé helsta hugðarefni margra.
Ekkert mátti hafa eftir fólki með nafni, einfaldlega vegna þess
að mórallinn þarna er eins og í lögregluríki. Fólk er hrætt um sig
og sínar fjölskyldur. Samt sem áður eru allir mjög iífsglaðir og
gestrisnir og helst langaði mig að vera í aðra 10 daga í landinu.
Það sem sló mig mest að öðru leyti var peningaleysið. Það er
enginn vöruskortur í borginni og margir hafa vinnu, en hún er
svo illa borguð að fæstir hafa efni á að kaupa vörurnar sem eru
í verslununum. Mánaðarlaun í dæmigerðri verksmiðju eru um
4500 ísl. kr. en leiga á íbúð í kringum 13.500 ísl. kr., svo það
segir sig sjálft. Samt sem áður er fólk hrætt við að láta í sér
heyra, það hættir ekki því litla sem það hefur með kröfum um
eitthvað betra. Alls staðar þarf maður að borga mútur og lögreglan
getur stöðvað mann á götum úti og krafist peninga. Það reynir
hver að bjarga sér sjálfur, þetta eru þeirra svörtu aukatekjur.“
Uppreisn í vændum
„Eins og staðan er í dag eru allar forsendur fyrir
fjöldaverkföllum og uppreisnum til staðar. Lág laun eru að gera
út af við fólkið, lítil vinna, eftirköst strfðsins, óvissa almennings
um framtíð sína. Þegar svo við bætist mál eins og sveita-
stjórnarkosningarnar keyrir allt um þverbak. Það er ekki hægt að
bjóða fólki upp á þetta mikið lengur.
Munurinn á Serbfu, Bosníu, og Króatíu er sá að engar
þjóðhreinsanir fara fram í Serbíu. Þar eru Serbar, Króatar,
múslimar, Tyrkir og Grikkir og allir fá að vera í friði. Miklar
hreinsanir fóru til dæmis fram á sínum tíma í Króatíu. Þannig
var komið fyrir fólkinu sem kom til ísafjarðar í sumar. Það var
af blönduðum hjónaböndum, fékk því ekki frið og þurfti að
yfirgefa eignir sínar í heimalandinu.“
Beautiful village ■ beautiful flame
Margir íbúar hins vestræna heims eru hættir að geta fylgst
með framvindu mála í löndum fyrrum Júgóslavíu. Ferlið er
töluvert flókið, auk þess sem erfitt hefur verið að greina á milli
þess hver er vondi kallinn og hver hinn góði. Það segir kannski
margt um þá tíma sem við lifum á hvernig Sigríður Hrönn
öðlaðist skilning á stríðinu í fyrrum Júgóslavíu:
,,Eg fór á júgóslavneska mynd sem byggði á sannsögulegum
atburðum. Hún heitir Beautiful village - beautiful flame og
gerist í göngum sem nú er búið að vígja sem Göng friðarins. Þá
áttaði ég mig fyrst á því hvað fólkið í þessum löndum hefur
gengið í gegnum. Eg ímyndaði mér alltaf að stríðið hefði farið
þannig fram að her hefði farið þorp úr þorpi til að drepa
andstæðingana. Sú var alls ekki raunin. Stríðið fór allt fram í
návígi. Nágrönnum og æskuvinum var att saman í litlum þorpum
til jafns við stórar borgir. Myndin fjallaði um tvo æskuvini sem
höfðu búið hlið við hlið alla ævi og deilt sorgum sínum og gleði.
Þegar stríðið braust út voru þeir allt í einu orðnir óvinir og
andstæðingar vegna þess að annar var múslimi en hinn Króati.
Þeir voru bara skráðir í herinn og fengu þessar skipanir sem þeir
gátu ekki komist hjá. Þetta er svipað og ef íbúar Isafjarðar færu
að berjast innbyrðis í fleiri mánuði upp á líf og dauða. Enda kom
fram í myndinni að menn voru ekki með geðheilsu að loknu
stríðinu, ef þeir þá á annað
borð lifðu það af.“
Torgið fyrr um dagirtn. Leiðtogarnir voru uppi á svöium í
guia húsinu á horninu, héidu þaðan ræður og hentu niður
sjónvarpi tii að ieggja áhersiu á orð sín.
Hörmungar í Súðavík
og Serbíu
Sigríður Hrönn var sveit-
arstjóri í Súðavík þegar snjó-
flóð féll á bæinn með þeim
hörmulegu afleiðingum sem
allir þekkja. Fann hún ein-
hverja samsvörun á milli þess
og hörmunganna í Serbíu?
„Ekki beinlínis og þó. Ég
gæti ímyndað mér að þeim liði
svipað og okkur leið heima
þegar við fengum engin svör.
Við vorum að bíða eftir
ákvörðun frá ríkisstjórninni
varðandi uppbyggingu og
ýmislegt fleira. Ég gæti trúað
að grunntilfinningin væri sú
sama, þó tvennt skilji á milli.
Sigríður Hrönn með tveimur iögregiumönnum.
Leyfi iiðsforingja þurfti fyrir myndatökunni.
Þeirra skaði er af mannavöldum á meðan okkar var af náttúrunnar
völdum. Og þau eru líka búin að bíða svara í 4-5 ár á meðan við
biðum í tæpt ár. Það er þetta sem þau eru að mótmæla, þau sjá
engar breytingar í sjónmáli. Þolinmæðin er löngu þrotin og
óvissan er löngu búin að naga sig gegnum merg og bein. Þau vita
ekki einu sinni um hvað stríðið snerist.“
Auövitað
Þetta er svarið sem ég fékk við þeirri spurningu hvort Sigríður
Hrönn byggi ennþá í Súðavík og hefði hugsað sér að gera það
áfram.
,,Þú getur ekki liætt að keyra bíl þó þú lendir í bílslysi, þú sest
undir stýri aftur og kemst yfir það!“
Húshítunarkostnaður -að vinna saman
I nóvember síðastliðnum
hélt Framsóknarflokkurinn
flokksþing sem heppnaðist
mjög vel í alla staði. Vestfirð-
ingar fjölmenntu til þingsins
og var mál manna að svo
margir fulltrúar hafi ekki
verið á flokksþinginu frá
Vestfjörðum árum saman. A
laugardagskvöldi, þegar
Vestfirðingarnir komu sam-
an til að gera sér glaðan dag,
voru mættir milli 50 og 60
manns.
Arður frá Landsvirkjun
Það hefur víst farið fram
hjá fáum að eignaraðilar
Landsvirkjunnar, þ.e. iðnað-
arráðuneytið f.h. ríkissjóðs,
Reykjavíkurborg og Akur-
eyri, hafa komist að sam-
komulagi um að taka arð út á
eign sína í Landsvirkjun
þegar afkoma leyfir. Nú er
gott og blessað í sjálfu sérað
eigendur geri þær kröfur til
fyrirtækja að þau greiði arð,
en öðru máli kann að gegna
þegar utn er að ræða opinbert
fyrirtæki sem starfað hefur
meira og minna í skjóli laga-
setningar sem tryggir því
einokunaraðstöðu eða í besta
falli fákeppni. Arður sem
„Hlutur arð-
greiðslna ríkisins
frá Landsvirkjun
verði nýttur til
eflingar atvinnu á
landsbyggðinni.”
tekinn er út úr rekstri verður
ekki notaður til að lækka
rafmagnstaxta og þegar haft er
íhugameð hvaðahætti Reykja-
víkurborg eignaðist sinn hluta
í Landsvirkjun (Marshall-
aðstoð frá Bandaríkjunum) þá
fer nú að orka tvímælis að fara
að taka arð út úr slíku fyrirtæki,
í stað þess að fyrirtækið nýti
bætta afkomu til að gefa afslátt
frá raforkuverði.
Arðurinn gangi til að auka
niðurgreiðslu á
húshitunarkustnaði
Það var í ljósi þessa sem ég
flutti tillögu í iðnaðar- og
orkunefnd flokksþingsins um
að „þegar kæmi til þess að
ríkissjóður fengi greiddan arð
frá Landsvirkjun, þá gengi sá
arður til að auka niðurgreiðslur
á kostnaði við húshitun á
köldum svæðum sem ekki njóta
arðgreiðslnanna að öðru leyti.”
Eitthvað fór nú tillagan öfugt
ofan í nefndarmenn í iðnaðar-
og orkunefnd þingsins og var
hún felld þar.
Þingfulltrúar Vestfjarða á
flokksþinginu tóku þessa synj-
un óstinnt upp og gerðust 31
fulltrúi frá Vestfjörðum, með-
flutningsmenn að tillögunni
þegar ég flutti hana aftur á
þinginu sjálfu. Mátti þingheimi
ljóst vera að mikill þungi var
að baki þeirri kröfu að húshit-
unarkostnaður yrði jafnaður
milli heitra og kaldra svæða.
Gerð var tillaga um að vísa
málinu aftur til iðnaðar- og
orkunefndar.
Bæði jöfnun og stuðningur
við atvinnulíf
Vestfirðingar létu ekki sitt
eftir liggja og skráði nú allur
hópurinn sig til þátttöku í
iðnaðar- og orkunefnd, þannig
að jafnvægi í nefndinni var nú
meira en áður en hana skipuðu
annars helst fulltrúar úr þétt-
býli.
Leitað var sátta og iðnaðar-
ráðherra kvaddur til. Ráðherr-
anum var gert ljóst hvílíkur
þungi væri að baki kröfu
Vestfirðinganna og að vænta
mætti mikils stuðnings úr
öðrum landshlutum. Ráðherr-
ann tók málaleitan okkar vel
og er skemmst frá því að segja
að sátt náðist við ráðherrann
um tvær tillögur sem ég tel
okkur mega vel við una. Tillög-
urnar sem síðan voru sam-
þykktar á flokksþinginu eru
þannig:
1) Auknum framlögum verði
varið til jöfnunar húshitunar-
kostnaðar milli svonefndra
kaldra og heitra svæða og
Orkusjóði beitt sérstaklega í
því sambandi.
2) Hlutur arðgreiðslna ríkis-
ins frá Landsvirkjun verði
nýttur til eflingar atvinnu á
landsbyggðinni.
Farvegur fundinn
Með því að fela Orkusjóði
það hlutverk að sjá um jöfnun
húshitunar milli kaldra og
heitra svæða er stigið mikils-
vert spor í átt til árangurs á
þessu sviði. Hingað til hefur
vantað að einhver opinber aðili
léti sig málið varða, því þó
niðurgreiðslur heyri undir
viðskiptaráðuneytið, þá tel ég
að þar hafi frekar verið um að
ræða greiðslutilhögun en fag-
lega eftirfylgni þess að aukinn
jöfnuður náist.
Orkusjóður er sjóður með
yfir 100 milljóna króna eigið
fé og í hann renna árlega um
26 milljónir króna þannig að
sjóðurinn ætti að geta ræktað
þetta nýja hlutverk sem honum
er nú ætlað að vinna að, þ.e.
aukinni jöfnun í húshitunar-
kostnaði heimilanna.
Atvinnuuppbygging á
landsbyggðinni
Við Vestfirðingar fengum
þannig tvö mikilsverð mál í
gegn á þinginu því ákveðið var
að væntanlegum arði af Lands-
virkjun skuli varið til þess að
byggja upp atvinnulíf á lands-
byggðinni.
Þetta er góð lausn á því
annars viðkvæma máli sem
Gunniaugur M.
Sigmundsson.
arðgreiðslur Landsvirkjunnar
eru, því arðgreiðslur munu
aukast samfara stóriðjufram-
kvæmdum sem allar horfur
eru á að verði, að mestu á
Suðvestur horni landsins.
Með því að iðnaðarráðherra
fellst á að þessum arði verði
varið eingöngu úti á lands-
byggðinni og þá til atvinnu-
uppbyggingar, er ljóst að
landsbyggðin verður ekki
alveg afskipt jregar skipt er
þeim ávinningi sem fylgir
stóriðjuframkvæmdum.
Að standa saman
Niðurstaðan á flokksþing-
inu ætti að kenna okkur hvers
virði það er ef Vestfirðingar
ná að sameinast um forgangs-
röðun verkefna og að einbeita
sér að lausn þeirra mál sem
efst eru á forgangslistanum.
Gildir enn sá gamli sann-
leikur, að sameinuð stöndum
við en sundruð föllum við.
-GunnlaugurM.Sigmundsson.
SUNNUDAGUR 22. DESEMBER 1996
19