Bæjarins besta - 23.04.2003, Blaðsíða 9

MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 2003 9Lestu nýjustu fréttir daglega á www.bb.is
nd á að vera hlutlaus aðili
sem getur skoðað málin hlut-
lægt. Í því felst heilmikill
styrkur fyrir starfsmennina
því að þeir verða oft mjög
undirlagðir af málum og eru
farnir að hrærast mikið inni í
viðkomandi fjölskyldum. Þá
er nefndin gagnrýninn og hlut-
laus aðili sem hefur eftirlit
með framkvæmdinni og getur
gripið inn í, til dæmis með
því að fá annan starfsmann að
málinu.
Þessu fyrirkomulagi fylgir
að starfsmennirnir lenda í að
svara fyrir það sem nefndin
gerir og verða oft persónu-
gervingar hennar – nokkurs
konar persónugervingar þessa
yfirvalds, en það er bæði gott
og slæmt. Stundum erum við
að taka ákvarðanir sem ein-
hver er ekki sáttur við og
stundum er verið að taka
ákvarðanir sem góð sátt er
um. Hvort heldur sem er verð-
ur viðkomandi starfsmaður oft
persónugervingur fyrir þá
ákvörðun. Að því leyti er erfitt
að vinna að barnaverndarmál-
um, og líka að skólamálunum
að nokkru leyti, að það er verið
að vinna með innri málefni
fjölskyldna.
Ekki tíður
gestur á böllum
– Þegar markaleysi af þessu
tagi er fyrir hendi og mörkin
milli vinnu fólks og einkalífs
eru ekki virt, eru dæmi um
það að starfsmenn verði fyrir
aðkasti úti í búð eða úti á
götu? Jafnvel að það sé hringt
heim til þeirra eða abbast út í
fjölskyldumeðlimi?
„Ég held að flestir starfs-
menn sem vinna hérna á
Skóla- og fjölskylduskrifstofu
hafi lent í því á einhvern hátt,
í mismiklum mæli. Sem
dæmi, þá sérðu ekki fólk í
þessum geira mikið á böllum
eða mannamótum. Við grín-
umst stundum með það að
við förum ekki á annað en
verndaðar samkomur. Ég held
að þetta sé landlægt í þessum
geira vegna þess að þetta er
svo lítið samfélag og þú getur
lent í því að hitta einhvern úti
á lífinu sem vill halda áfram
að vinna með málið á þeim
vettvangi, þó það sé ekki alls
ekkert gert af illum hug.
Svo eru aðrir sem virða ekki
þessa friðhelgi og eru að fá
upplýsingar um einhver mál
sem eru þeim jafnvel ekkert
skyld. Jafnvel hefur það kom-
ið upp að hringt sé í börn
starfsmanna og þeim tjáð
hverslags aðgerðum foreldrar
þeirra standa fyrir. En ég held
að þetta sé bara hið almenna
umhverfi sem fólk í þessum
geira þarf að búa við.
Þú kemst ekkert hjá því að
hitta einhvern sem þú ert að
vinna með. Þú getur rétt
ímyndað þér, ef maður fer á
skíði um páskana, hvort mað-
ur hittir ekki einhverja af
skjólstæðingum sínum. Eða
ef þú ferð á jólahlaðborð á
hótelinu, ball í Sjallanum eða
hvað sem er. Hið sama gildir
þó maður færi á einhverja
samkomu í Bolungarvík eða
á Þingeyri. Þetta er ekki það
stórt samfélag að þú vitir ekki
alltaf af einhverjum.
Þess vegna er gott að hugsa
til þess að umdæmi barna-
verndarnefndar hefur verið
stækkað með því að Súðavík
og Bolungarvík sameinuðust
Ísafjarðarbæ í þeim efnum.
Ég held að það sé mjög já-
kvætt að vera að taka utan um
stærri kjarna í þessum mála-
flokki.“
Skipt um símanúmer
– Hvaða úrræði hafa starfs-
menn sem vinna að erfiðum
málum og verða fyrir aðkasti
utan vinnunar eða jafnvel hót-
unum?
„Fyrir það fyrsta er bannað
að hóta eða vera með ein-
hverja slíka tilburði gegn op-
inberum starfsmönnum sem
eru að framfylgja lögum. Slíkt
hátterni varðar viðurlögum. Í
flestum tilvikum þegar fólk
er að fá símhringingar heim
til sín tekst að útskýra að þetta
sé ekki rétti vettvangurinn og
fá viðkomandi aðila til að hafa
aftur samband á vinnutíma.
Í einstaka tilvikum gengur
þetta svo langt að starfsmaður
þarf að skipta um símanúmer
eða á annan hátt að takmarka
aðganginn að sínu persónu-
lega lífi. Í flestum tilvikum er
hægt að útskýra fyrir fólki að
maður sætti sig ekki við að
farið sé yfir þessi mörk eða
sætti sig ekki við framkomu
af þessu tagi. Í undantekning-
artilvikum dugar það ekki og
þá reynir maður að bregðast
einhvern veginn við því.“
– Eru það þá jafnvel ein-
staklingar sem þurfa einhverra
úrræða við sjálfir?
„Þetta eru oft eintaklingar
sem finna ekki fyrir þessum
mörkum og skilja ekki hvar
þau liggja milli embættis fólks
og einkalífs. Jafnvel eru þetta
líka einstaklingar sem eru það
illa staddir sjálfir að þeir ná
ekki að hemja sig og hafa
stjórn á því sem þeir gera.
Þeir sem hegða sér svona eiga
náttúrlega erfitt að vissu leyti,
það er eitthvað sem ekki virkar
hjá þeim. Það er óþolandi og
óviðunandi að fá hótanir gegn
sínum eigin börnum, slíkt
gengur ekki.
En það eru ekki mörg úr-
ræði til taks, maður verður að
reyna að leiða viðkomandi
fyrir sjónir að slíkt háttalag
gangi ekki upp. Ef það dugar
ekki er kannski það eina sem
maður getur gert að loka á
aðgengi utanaðkomandi að
einkalífi sínu. Jafnvel að tak-
marka það hver sjái um að
svara símanum eða hver fari
út með börnin. Ef þetta eru
hreinar og klárar hótanir, þá
liggur fyrir að fara til lögregl-
unnar og kæra það.“
Barnaverndin
er engin grýla
– Maður vonar að það séu
ekki nema að litlu leyti erfið
ofbeldismál sem koma til
kasta nefndarinnar. En hvern-
ig mál eru það sem falla undir
þetta hrollvekjandi hugtak
barnaverndarmál?
„Oft á tíðum eru þetta til-
kynningar sem koma til okkar
og eru athugaðar en innan
viku er búið að ákveða að
hafast ekkert frekar að. Í sum-
um tilvikum er ákveðið að
kanna málið betur og leita
upplýsinga. Endirinn er oft sá
að fjölskyldan fær aðstoð við
að koma barni inn á leikskóla,
fær pláss fyrir það í heima-
lærdómi, fær útvegaða dag-
vistun fyrir barnið eftir skóla
eða eitthvað slíkt. Þá er málið
búið og allt fallið í ljúfa löð. Í
langflestum tilvikum eru þetta
smávægileg mál þar sem
einungis þarf að hjálpa lítil-
lega til yfir erfiðan hjalla.
Stundum eru mál til með-
ferðar hjá okkur í lengri tíma
og geta jafnvel varað í mörg
ár, en það er mjög sjaldgæft.
Til okkar berst mikið af til-
kynningum frá lögreglu þar
sem reglur um útivistartíma
hafa verið brotnar, börn eru
með áfengi eða slíkt. En næst
á eftir lögreglunni koma flest-
ar tilkynningar frá foreldrun-
um sjálfum. Þá eru foreldr-
arnir að láta vita að þeir þurfi
aðstoð og vanti ráðleggingar
um hvernig þeir eigi að taka á
málum barna sinna. Oft nægja
lítilsháttar úrræði til að skapa
það svigrúm að fólk geti unnið
úr sínum málum sjálft – þetta
eru algengu málin.
Í sumum tilvikum hafa ung-
menni komið hérna inn sjálf
og beðið um aðstoð vegna
þess að það er eitthvað sem
þau ná ekki að aðlagast eða
geta ekki unnið úr sjálf. Síðan
eru þessi undantekningartil-
vik þar sem ofbeldi er á ferð-
inni eða einhver vanhæfni sem
ekki er hægt að vinna bug á.“
– Nú virðist vera uppi aukin
vitund um að draga úr þeim
vanköntum sem fylgja starfi
félagsmála- og barnaverndar-
nefnda í smærri samfélögum.
Nýju barnaverndarlögin virð-
ast miða í þá átt.
„Vissulega, og það sem ég
legg líka áherslu á er að barna-
verndin er engin grýla. Þegar
barnavernd kemur til tals, þá
er hugsað til einhverra starfs-
manna sem eru jafnvel illa
innrættir og koma til að taka
börnin af heimilinu og rífa
þau helst grátandi og öskrandi
í burtu.
Raunin er hins vegar sú, að
markmið laganna er að styðja
fjölskylduna og halda barninu
sem lengst innan fjölskyld-
unnar. Sumir kvarta yfir því
að það sé of lengi. Þessi grýlu-
ímynd er slæm vegna þess að
barnaverndin á að vera til að
styðja og til að hjálpa. Í 99%
tilvika er ekkert gert nema
með samþykki foreldra og
þegar barn hefur náð ákveðn-
um þroska þarf það að veita
sitt samþykki líka.
Við þurfum að koma þeim
skilaboðum út til samfélags-
ins að barnaverndaryfirvöld
eru til að aðstoða og til að
hjálpa og það má hver sem er
leita sér aðstoðar þangað. Ef
einhverjum líður illa og hann
nær ekki að vinna úr sínum
málum, þá þarf hann ekki að
bíða eftir því að allt fari í hund
og kött. Það þarf ekki að bíða
eftir því að nágranni eða vinur
tilkynni mann inn heldur getur
maður farið og beðið um að-
stoð, sem er líka mikið fljót-
virkara“, segir Ingibjörg Mar-
ía sem stendur vaktina á Skóla-
og fjölskylduskrifstofunni.
16.PM5 18.4.2017, 10:579