Bæjarins besta - 02.12.2003, Qupperneq 23

23
Við erum bara tvö, en samt finnst okkur jólin fyrst og fremst
vera tími til að samgleðjast ættingjum og vinum. Og svo hitt,
að fyrst við erum nú samt að standa í því, hvernig gengur þá
að sameina jólasiðina hjá fólki með svo mismunandi jólaupp-
eldi? Jól eru jú troðfull af siðum og venjum alls staðar.
Nína er fædd og alin upp í Moskvu í Sovétríkjunum en flutti
þaðan fljótlega eftir að þau hrundu. Í gamla Sovét, líkt og í
Rússlandi nútímans, var haldið hraustlega upp á áramótin.
Jólin sjálf áttu hins vegar ekki upp á pallborðið hjá því opin-
bera. Þau tilheyrðu kristindómnum, sem var nokkurs konar
samkeppnisaðili við kommúnismann og þess vegna ekkert
alltof vinsæll. Alltaf voru þó nokkrir hópar fólks sem héldu
kirkjuhátíðunum við. Sumpart af hreinræktaðri guðstrú, sum-
part af virðingu fyrir gömlum hefðum og líka kannski til að geta
sýnt stjórnvöldum mótþróa innan hæfilegra marka. Fjölskylda
Nínu var meðal þessa fólks og var blanda af öllum fyrrgreind-
um ástæðum. Jólahald undir þessum formerkjum var ekki
endilega sama barnahátíðin og sú sem við þekkjum á Íslandi.
Fjörið var á gamlárskvöld en jólin (6. janúar) voru hálfgerð
píslarganga gegnum hefðirnar, m.a. hina löngu föstu fyrir jólin
og hina löngu messu í sætislausri, óupphitaðri kirkju. Annars veg-
ar var Guð að fylgjast með því að fólk gerði ekki of lítið og hins
vegar var ríkið að fylgjast með því að fólk gerði ekki of mikið.
Smári er fæddur og alinn upp á Suðurlandinu, þar sem nú
heitir Rangárþing Ytra. Hvorki var íslenska ríkið að æsa sig yfir
jólunum þá, frekar en nú, né var fjölskylda Smára að æsa sig
yfir kristindóminum þá, frekar en nú. En vitaskuld voru vissar
hefðir í gangi, nóg til þess að skapa í kringum þær stress.
Hreingerningaræðið var þar verst. Aðrar hefðir voru mun betri
þegar kom að því að njóta afrakstursins, þ.e. jólabakstursins,
matarins og gjafanna. Heimsóknir voru lítill hluti af jólahaldinu.
Helst var að brottflutt systkini Smára kæmu heim í gamla
hreiðrið yfir jólin, áður en þau komu sér upp eigin fjölskyldum í
eigin hreiðrum.
Rúmum mánuði fyrir jól, 1994, kynntumst við, Smári og Nína, í
Hannover í Þýskalandi. Nína var þá búin að vera tvö ár í út-
löndum en Smári kom beint úr faðmi fjölskyldunnar. Og strax
varð til ný tveggja manna fjölskylda. Upp frá því höfum við átt
jólin með sjálfum okkur. Fyrstu jólin okkar vorum við svo
upptekin af því að upplifa hinn nýkviknaða ástarblossa að við
tókum varla eftir þeim. Þó mátti hangiketið ekki vanta. Smári
fékk senda bita (u.þ.b. 7kg!) af því að heiman. Þá fann Nína í
fyrsta sinn þá jólalykt sem fylgt hefur henni öll jól síðan. Í
Þýskalandi kepptumst við við að upplifa jólin að vestrænum
sið, sem duglegir neytendur sem gleypa við girnilegum
tilboðum. Sunnlensk sveitavegaófærð og sovéskt
skömmtunarkerfi voru víðs fjarri.
En svo fórum við út í Æðey, víðsfjarri girndartilboðum markað-
anna og víðsfjarri föðmum fjölskyldanna. Vantar þá ekki eitt-
hvað? En svarið er heimspekilega einfalt: Nei, ef maður veit
hvað maður vill, þá þarf maður ekki allt heldur bara það besta.
Hangiketið er fætt og alið upp í Æðey og reykt af Indriða á
Skjaldfönn. Meðlætið fáum við frá Ísafirði með póstinum okkar,
honum Hafsteini. Verslunar- og þjónustufólk á Ísafirði er mjög
duglegt við að útvega og senda það sem okkur vantar. Jóla-
uppeldið okkar sunnlenska og rússneska á ágætis samleið.
Við tókum soldið af því með okkur út í eyjuna. Það
endurspeglast m.a. í matarsiðunum. Möndlugrautur fyrir jól og
hangiketsveisla á eftir rímar ágætlega við föstuna rússnesku
sem endar með margra daga kjötorgíu. Nínu finnst ekkert
nauðsynlegt að fylgja dagatalinu. Hún hefur ekkert á móti því
að sameina jól og afmæli, og hellir sér því af kappi í kjötátið
með Smára að kvöldi 24. desembers. Á gamlárskvöld er svo
skálað í freyðivíni að rússneskum sið.
Tvenn jól vorum við ekki ein. Þá var arkitektaparið Jean-
Philippe frá Belgíu og Celia frá Frakklandi hjá okkur. Það spillti
engan veginn fyrir jólahaldinu því indælla fólk en þau er erfitt
að finna. Annað ágætis par er fastur liður í hátíðahöldunum hjá
okkur. Á rússnesku jólunum koma Kiddý og Hafsteinn eina
kvöldstund og halda með okkur þrettándabrennu. Hugsunin
um ættingja og vini er, sem fyrr segir, ekki fjarri okkur þó við
séum fjarri þeim. Sum árin sendum við haug af jólakortum.
Það er eins og við gerumst „jólalegri“ eftir því sem árin líða.
Ómar Smári Kristinsson og Nína Ivanova hafa verið
vetursetumenn í Æðey í Ísafjarðardjúpi undanfarin ár.
Þeim telst svo til að þau séu að fara að halda upp á sín
sjöttu jól í Æðey, bara ein með sjálfum sér eins og svo
oft áður. Þau hafa stundum spurt sig sjálf að því hvort
einhver ástæða væri yfirleitt til að halda jólin hátíðleg
við þær aðstæður:
Sunnlenska og rússneska jóla-
uppeldið eiga ágæta samleið