Vinnan - 01.07.1962, Blaðsíða 6

innan
íbúðarhúsabyggingar.
ráðinu til tæknilegra leiðbeininga og
aðstoðar. Þá rekur Tæknistofnunin
einnig skipasmíðastöð í Holsteinsborg
og kalknámu í Qutdligssat.
Sá háttur er á hafður, að öll meiri
háttar mannvirki, svo sem hafnar-
gerðir og stórbyggingar eru fram-
kvæmdar af dönskum verktakafirm-
um, ýmist eftir reikningi eða í ákvæð-
isvinnu. En smærri mannvirkjagerð
er falin innlendum iðnaðarmönnum.
Má þar til nefna flestar framkvæmdir
sveitafélaga og íbúðarhúsabyggingar.
Þó er það einnig til, að Tæknistofn-
unin sjálf annist margskonar mann-
virkjagerð, og yfirumsjón hefur hún
með öllum verklegum framkvæmd.
um. Þó er að því stefnt, að Tækni-
stofnun Grænlands skuli einvörðungu
annast áætlanagerð og skipulagningu
mannvirkja.
Grænlenzkir iðnaðarmenn eiga for-
gangsrétt til mannvirkjagerðar, og
þar sem þeir ráða yfir vinnuafli á
staðnum, geta þeir oft orðið ódýrari
en ‘dönsku' verktökufyrirtækin, sem
jafnan verða að flytja með sér verka-
fólk með ærnum uppihalds- og ferða-
kostnaði.
Á seinustu tveimur árum skiptust
meiriháttar verklegar framkvæmdir
þannig milli aðila:
Millj.d.kr. Millj d. kr.
1960 1961
Verktökufyrirtæki 25.5 33.5
Grænlenzkir iðnaðarm. 6.5 8.3
Tæknistofnunin 22.0 16.2
Dýrt að byggja í Grænlandi.
Rosendahl verkfræðingur segir, að
margt stuðli að því, að verklegar fram-
kvæmdir verði dýrari en samsvarandi
mannvirki i Danmörku. Flest séu þorp-
in og bæirnir byggð í fjallahlíðum, og
verði jafnan að sprengja mikið fyrir
vegum og húsgrunnum. Þar, sem um
lausan jarðveg sé að ræða, verði að
grafa mjög djúpt, til þess að komast
örugglega með undirstöður niður fyr-
ir frost í köldustu vetrum, annars sé
allt á ferð og flugi. Vegna sterkviðra
og frosta verði líka að vanda mjög
alla einangrun, segir verkfræðingur-
inn.
Þá verður líka að ganga mjög
traustlega frá öllum hafnarmannvirkj-
um, bæði vegna ísa, og svo vegna þess,
að munur flóðs og fjöru er víða geysi-
mikill, allt upp í 5 metra. Þá kemur
það og til, að athafnatíminn til bygg-
inga er mjög stuttur í Grænlandi, og
verður því að vanda mjög til alls und-
irbúnings mannvirkjagerðar í smáat-
riðum.
Byggingastarfsemin er nú orðin
gjörólík því, sem hún var fyrir síðari
heimsstyrjöld.
Fyrir 1940 sáu danskir trésmiðir og
steinhöggvarar ásamt grænlenzkum
verkamönnum um flestar byggingar.
Nú eru mannvirkin yfirleitt orðin
það stór í sniðum, að verkfræðingar
og húsameistarar ásamt lærðum
mönnum margra iðngreina verða að
koma til. Hér er um að ræða margra
hæða íbúða„blokkir“ og vöruskemmur
úr járnbentri steinsteypu eða með
burðargrind úr stáli, og nú eru flest-
ar byggingar með hitalögn, vatns-
leiðslum og raflögnum, en allt slíkt
mátti heita óþekkt áður.
Þá verður líka að flytja allt bygg-
ingarefni, nema grjót, möl og sand,
alla leið frá Danmörku. Þetta hækkar
t. d. múrsteininn úr 15 aurum í Dan-
mörku í 35 aura í Grænlandi (þ. e.
um 2 kr. ísl.). Þá vantar líka bygg-
ingaverkamenn i Grænlandi, og verð-
ur því að flytja um 50% iðnaðarmann-
anna og verkamannanna frá Dan-
mörku yfir sumartímann. En þeim
verður að greiða ferðakostnað, fæði
og húsnæði. Þessir liðir hækka stund-
um byggingakostnaðinn allt að helm-
ingi. Þetta veldur því m. a., að leggja
verður mikla áherzlu á að fá græn-
lenzkan verkalýð til að taka að sér
hinar verklegu framkvæmdir í vax-
andi mæli.
Tæknistofnunin hefur byggt upp all
fullkomnar framkvæmdamiðstöðvar í
16 bæjum. í þessum stöðvum eru
vinnustofur trésmiða, húsgagna-
smiða, málara, múrara, pípulagninga-
manna, járnsmiða og rafvirkja. Þar
eru líka vörugeymslur, byggingarefni
og varahlutir, svo og grjótnám og
mulningsbirgðir.
Hafnargerðir á byrjunarstigi.
í þeim bæjum, sem þýðingarmestir
eru í samgöngunum, hafa verið byggð-
ar bryggjur, sem haffær skip geta
lagzt að. Við upp- og útskipun vara
eru notaðir dráttarvagnar, lyftarar og
bílar. Við sumar bryggjurnar er 10
metra dýpi (30 fet), enda er munur
flóðs og fjöru geysimikill, eins og áð-
ur er sagt. Venjulega er bryggjuhaus-
inn gerður úr bjálkabyggðri tréum-
gjörð, sem fyllt er með stórgrýti, og
er viðlegubrún oft um 40 metrar á
lengd, svo að hægt sé að vinna við
tvær lestar.
Skóli.