Nýtt land-frjáls þjóð - 17.01.1969, Síða 6

NÝTT LAND
FRTALS Þ.TQÐ
S

m
1
m
m
1«
[S
[«
P
n
p
l§i
B
m
g
;K
I
::r
gð
[aj
:-i
«i
:í
»
K
!k
|
I
i«l
m
Magnús T. Ólafsson skrifar um erlend málefni;
ALLRA VEÐRA VON

. Við áramótin ríkti um alla
Evrópu ástand sem kalla má
Iogn, miðað við stormana
sem gengið höfðu yfir álfuna
á liðnu ári. Áflog og grjót-
kast milli kaþólskra manna
og mótmælenda í Norður-ír-
landi um jólin minnti rétt á
að þeim sem ákafast ákalla
friðarhöfðingjann frá Betle-
hem gengur að jafnaði ekki
hóti skár að lifa eftir boðskap
meistara síns en áhangend-
um mismunandi afbrigða ver
aldarhyggju. Sú rimma rask-
aði þó lítt ró manna annars-
staðar á Bretlandseyjum,
hvað þá heldur fjær vett-
vangi. En víða uggir menn að
kyrrðin sé aðeins á yfirborð-
inu, undir niðri ólgTÖfl sem
geta þegar minnst varir brot-
izt fram í nýjum átökum og
sprengingum .
Óþarfi er að rifja upp ein-
staka atburði liðins árs, hinir
helztu þeirra hljóta að vera í
fersku minni öllum þeim sem
á annað borð fylgjast með
umheiminum. Það sem máli
skiptir er að leitast við að
gera sér grein fyrir merkingu
þess sem gerzt hefur, átta
sig á hvaða ástandi það ber
vott. Þá verður það fyrst fyr-
ir, að í þýðingarmiklum atrið
um er svipmót stórviðburð-
anna í báðum hlutum Evrópu
svo Iíkt að furðu gegnir, þeg-
ar tillit er tekið til tvískipting
ar álfunnar, sem á þessu ári
hefur staðið lítt breytt í ald-
arfjórðung. í Prag og í París,
í Frankfurt og í Varsjá hefur
unga kynslóðin beitt sér fyrir
uppreisn gegn ríkjandi valda
kerfi. Á öllum þessum stöð-
um hafa valdhafamir bælt
uppreisnaröflin niður með
mismunandi mikilli valdbeit-
ingu,í Tékkóslóvakíu með er-
lendri innrás, en orsakimar
til að uppúr sauð em ekki
þar með úr sögunni.
Minnstu munaði að banda-
lag menntamanna og verka-
manna í Frakklandi steypti
ríkisstjóminni, í Tékkóslóva-
kíu hrósuðu hliðstæð þjóðfél-
agsöfl sigri unz sovézkar
skriðdrekasveitir gripu í taum
ana, og á báðum stöðum var
markmið uppreisnarmanna í
grundvallaratriðum hið sama,
að knýja fram að hinn ó-
breytti borgari fái aðstöðu til
að hafa áhrif á ákvarðánir og
ráðstafanir sem móta lífsskil-
yrði hans, að hnekkja alræði
svifaseins, íhaldssams og sér-
drægs skriffinnskuvalds. Svip
uð stefnumál hafa verið sett
á oddinn í átökum sem átt
hafa sér stað í Vestúr-Þýzka-
landi, Póllandi, Júgóslavíu, á
Ítalíu og Spáni, svo þau Iönd
ein séu nefnd þar sem mest
hefur skorizt í odda.
Þegar slík alda fer nær
samtímis um mörg lönd, fer
ekki hjá því að undirrótin
liggur djúpt í ríkjandi þjóð-
félagsháttum, í þeim þáttum
sem sameiginlegir eru hin-
um mismunandi hagkerfum.
Þar berast böndin að þeim
breytingum á framleiðsluhátt
um sem hlotið hafa nafnið
tæknibyltingin, og skollið
hafa yfir þróuð iðnaðarríki
með hraða sem á sér engin
fordæmi. Framvindan rennir
æ styrkari stoðum undir mál-
stað þeirra sem halda því
fram að tæknibyltingin sé
ekki síður djúptæk og afdrifa
rík fyrir þjóðfélögin en iðn-
byltingin var á sínum tíma.
Engum vafa er Iengur bund-
ið að hún megnar að skapa
þjóðfélagsandstæður sem
valdið geta byltingarkennd-
um árekstrum, sem verða
þeim mun harðari sem ríkj-
andi valdakeríi hlutaðeig-
andi ríkis er stirðara í vöfum
og einstrengingslegra í starfs
háttum.
Tæknibyltingin hefur ekki
aðeins áhrif innan vébanda
einstakra þjóðfélaga, heldur
einnig á samskiptí ríkjanna.
Rússar setja
upp vélbyssu-
hreiður á göt-
um Prögu.

Magnús Torfi Ólafsson.
Myndun eínahagsheilda í
Evrópu, Efnahagsbandalags-
ins, Fríverzlunarsvæðisins og
Comecon, stafar tvímælalaust
af þeim kröfum sem tækni-
byltingin gerir til markaðs-
skilyrða og verkaskiptingar.
Jafnframt verða árekstrar og
andstæður koma upp, þegar
forusturíki í hverri efnahags-
heild um sig reyna að ota
sínum tota. Bretland á við lát-
lausa efnahagsörðugleika að
etja ,sem reynt er að ráða
fram úr með því að Ieita inn-
göngu í Efnahagsbandalagið.
Þar strandar á Frakklandi,
'sem ekki vill fvrirgera lykil-
aðstöðu sinní meðan banda-
lagið er í mótun. Eftir langt
þóf kemur Vestur-Þýzkaland
fram með málamiðlunartil-
lögu, þar sem gert er ráð fyr-
ir sérstökum samningi um við
skiptaívilnanir milli Efna-
hagsbandalags og Fríverzl-
unarsvæðis. Þá er Bandaríkj-
unum að mæta, stjómin í
Washington sendir mótmæla
orðsendingu til Bonn, og
staðhæfir að þýzka tillagan
brjóti í bág við alþjóðasamn-
inga um jöfnuð í tollaálögum
og viðskiptareglum.
Við þetta sat nú um ára-
mótin, að afstöðnum fundi
fjármálaráðherra og rílds-
bankastjóra auðugustu ríkja
Vestur-Evrópu og Ameríku,
þar sem Vestur-Þjóðverjar
vísuðu á bug kröfinn helztu
viðskiptaríkja sinna og banda
manna, Bandaríkjanna, Bret-
Iands og Frakklands, um
hækkun á gengi marksins. í
staðinn vom gerðar bráða-
birgðaráðstafanir til að
styrkja frankann, en að öðra
Ieyti látin óbreytt þau skil-
yrði sem haft hafa í för með
sér hverja spákaupmennsku-
hrotuna af annarri með gull
°g gjaldmiðla. Fésterkir aðil-
ar geta því tekið að leika
sama leik strax á ný strax og
næsta tækifæri býðst.
Götuóeirðir í París sl. vor.
Eins og í pottinn er búið
skyldi því enginn undrast að
til nýrra stórtíðinda dragi í
Evrópu á nýja árinu, hversu
rólegt sem er um áramótin.
Öflin í austri og vestri sem
vilja ríghalda í óbreytt ástand
hafa borið hærri hlut til
þessa, en þess sjást engin
merki að þau kunni nein ráð
sem að gagni koma til að
ráða fram úr aðsteðjandi
vandamálum.
M. T. Ó.
J3
i!IS1igllglMlglRIIBllS!IBllg|(g|ig5j||g|gHg|ii»|g|g|gl|gBpRiagraiSIIS|ggH|g|g||gBIBPIglglWSISII«ISIRIISIIS^llg|l^ia^lgll5ISII8IIS|g|Riatel>«BtPBHtl«IWÍiat»
Ragnar Böðvarsson, bóndi, Voðmúlastöðum
Samstarf en ekki sundrung.
Hreyfing í stað flokka?
Ég hygg, að aðstæður til
flokksstofnunar séu óvenju
góðar i?m þessar mundir og
verði á næstu árum, vegna
miög almennrar óánægju
með gömlu flokkana. Að
visu dreg ég mjög i efa að
stjórnmálaflokkar i núver-
andi mynd eigi langa fram-
tið fyrir sér, að fellst alls
ekki á að þeir séu óhjá-
kvœmilegur þáttur i lýðræð-
islegu stjórnarfari. Ég hirði
þó ekki að rökstyðja þessa
skoðun nánar að sinni, enda
veit ég að enn um sinn verða
stjórnmálaflokkarnir nauð-
synlegir hverju þjóðfélagi. Á
meðan þeir verða það, ætti
það að vera vinstri mönn-
um keppikefli að byggja
flokkskerfi sitt þannig upp,
að það verði sem sterkast
mótvægi gegn hinum íhalds-
samari öflum. Nú hljóta
allir þeir, sem einhver kynni
hafa af pólitískum skoðun-
um tslendinga að vita, að
verulegur hluti kjósenda
hinna þriggja vinstri flokk-
anna á raunverulega heima
í sama flokki. Raunar þekki
ég svo fáa Alþýðuflokks-
menn, að ég get varla dæmt
um skoðanir þeirra, en ég
fullyrði, að hinir róttækari
Framsóknarmenn, og þeir
eru miklu fleiri en hinir
hægfara, a.m.k. til sveita, og
lýðræðissinnaðir Alþýðu-
bandalagsmenn, eru í öllum
höfuðatriðum sammála um
hvernig stjórna eigi þjóðfé-
laginu. Það er því fram úr
hófi ergifegt, að forsvars-
mönnum þessara skoðana-
hópa skuli ekki takast að
marka sér sameiginlegan
vettvang til þess að berjast
á. En því miður eru varla
miklar líkur til að sá vett-
vangur verði markaður á
næstunni, og veldur þvi
margt: persónulegur og
flokkslegur metnaður, fast-
heldni við ákveðin en oft ó-
raunhæf hugtök og fordóm-
ar gegn öðrum, og svo marg
umrædd elli stjómmálafor-
ingjanna að árum og hugs-
unarhætti.
Nú mætti kannski álykta
sem svo, að röksemdir fyrir
samvinnu eða sameiningu
vinstri aflanna séu jafn-
framt röksemíir gegn stofn-
un nýs flokks. Ég álít þó, að
nýr flokkur yrði jafnvel Ifk-
legri til þess að sameina
vinstri öflin en nokkur
gömlu flokkanna. Raunar
væri það óþörf bjartsýni að
búast við að hann hlyti fylgi