Jólablaðið - 20.12.1952, Síða 4

4
JÓLABLAÐIÐ
Fyrsta íþróttasambandið:
Samband íþrótta- og ungmennafélaga
Vestfjarða.
hugasamur kennari og varð mikio
gagn af starfi hans, en íþrótta-
æfingar voru þó ekki jafn fjöl-
breyttar og æskilegt var. Glímu-
-æfingar voru þá jafnan fimm daga
vikunnar, laugardagar og sunnu-
dagar gengu frá, og oftast 40—50
manns á æfingum. Mörgum hætti
til að glíma af kappi, líka á æf-
ingum. En þeir voru ófáir sem
lögðu mesta stund á að læra brögð
og réttar hreyfingar og sumir
þeirra urðu leiknir glímumenn.
Nú er öldin önnur, þegar nær
enginn ungur maður gengur til
glímu, þó er glíman góð og gild
íþrótt — og íslenzk í líf og blóð.
Arngr.
Fyrsta guðsþjónusta
á JUþingi.
Eflaust er það flestum í fyrnsku
fallið, að samband íþrótta- og ung-
mennafélaga Vestfjarða er fyrsta
íþróttasamband hérlendis. Þykir
því rétt að rifja stuttlega upp til-
drögin að stofnun sambands þessa
og verkefnum fyrstu starfsárin.
Sambandið var stofnað 24. marz
1910, og hafði Ungmennafélag
Isafjarðar forgöngu að stofnun
þess, og þar var mál þetta fyrst
uppborið. Skrifaði ég sem formað-
ur U.M.F. Isafjarðar boðsbréf um
sambandsstofnun þeim ungmenna-
félögum á Vestfjörðum, er ég vissi
um, svo og íþróttafélaginu Stefnir
í Súgandafirði.
Sambandsstofnun var vel tekið
af U.M.F. hér í bænum og nágrenn-
inu, svo og af Stefnir. Á stofn-
fundinum voru mættir þessir full-
trúar:
Frá Ungmennafélagi ísafjarðar:
Amgr. Fr. Bjamason, Ágúst Jó-
hannesson, Ingólfur Jónsson,
Hrólfur Jakobsson og Kristján
Jónsson frá Garðstöðum.
Frá Ungmennafélagi Bolungar-
víkur: Bárður Sigurðsson, Jóhann
Scheving, Páll Sigurðsson, Jens E.
Níelsson, Oddur Guðmundsson, Jó-
hann Bárðarson, Guðm. Guð-
mundsson (Kálfi).
Frá Ungmennafélagi Hnífsdæl-
inga: Grímur Jónsson, Magnús
Friðriksson og Aðalsteinn Pálsson.
Frá íþróttafélaginu Stefni::
Kristján A. Kristjánsson, Guðjón
Bjamason, Þorvaldur Jónsson.
Arngr. Fr. Bjamason setti fund-
inn og gerði grein fyrir tilgangi
með stofnun sambandsins, sem
væri að efla sem mest íþróttir á
Vestfjörðum með kennslu í sem
flestum íþróttagreinum og reglu-
bundnum æfingum, svo og með
sameiginlegum íþróttamótum og
keppni innan hinna einstöku sam-
bandsfélaga.
Sambandinu voru sett lög á
stofnfundinum og valið heitið:
Samband íþrótta- og ungmenna-
félaga Vestfjarða. Um starfsvið
sambandsins voru þessi ákvæði:
Sambandið gengst fyrir út-
breiðslu og eflingu íþrótta í öllum
þeim félögum, sem sambandið
mynda. Þessu hyggst sambandið
ná með því, að fá menn til að
fræða um félagsskapinn og glæða
áhuga á honum. Að boða til íþrótta
kappmóta, ef eitt eða fleiri félög
óska þess. Að veita þeim félögum
er óska alla þá fræðslu sem sam-
bandsstjóm er unnt um íþróttir og
íþróttaáhöld.
Stjórn sambandsins var skipuð
fimm mönnum. Fyrstu stjórn skip-
uðu: Grímur Jónsson, Amgr. Fr.
Bjarnason, Kristján Jónsson frá
Garðsstöðum, Jóhann Bárðarson
og Kr. A. Kristjánsson.
Tekjur sambandsins voru ein-
göngu skattgjald félaganna, sem
ákveðið var 20 aurar af hverjum
Sambandsskatturinn fyrsta starfs-
árið nam 37 krónum. Má nærri
geta, að ekki varð mikið gert fyrir
þá upphæð.
Næsti fundur sambandsins var
haldinn 26. febr. 1911. Þar mættu
eingöngu fulltrúar frá Ungm.fél.
ísafjarðar og íþróttafélaginu
Stefni. Á fundinum var tekið fyrir:
Útbreiðsla og starfsemi sam-
bandsins; Aldarminning Jóns Sig-
urðssonar forseta; þátttaka í
íþróttamótum í Rvík 17. júní 1911.
Samþykkt var að tvær íþrótta-
sýningar yrðu haldnar á næsta ári
og að koma upp verðlaunagripum
fyrir sem flestar íþróttir.
Samþykkt var að leita styrks
hjá bæjarstjórn Isafjarðar og
hreppsnefndum í Eyrar- og
Hólshreppum til þess að halda
uppi alþýðufyrirlestrum á ísafirði
og í Hnífsdal og Bolungarvík.
Samþykkt var að stjórn sam-
bandsins annaðist sem beztan og
veglegastan undirbúning að aldar-
minningu Jóns Sigurðssonar for-
seta.
Samþykkt var að senda a.m.k.
einn mann á íþróttakappmótið í
Rvík 17. júní n.k., ef sambands-
stjórn telur fært. Tók Geirjón
Jónssn, kennari, þátt í íþróttamót-
inu af hálfu sambandsins og Ung-
mennafél. Isafjarðar, og gat sér
hið bezta orð, eins og sjá má í
blöðum frá þeim tíma.
Fyrir atbeina Ungm.fél. Isafjarð-
ar var á þessu ári gerður verð-
launagripur fyrir íslenzka glímu.
Það var glímubelti með silfur-
spennum. Voru spennurnar gerðar
af völundinum Helga Sigurgeirs-
syni, gullsmið, og á þær grafið
maður með skjöld og sverð í hendi.
Skyldi það vera táknmynd Þor-
móðar Kolbrúnarskálds, er hann
flutti kvæði sitt Húskarlahvöt á
Stiklastöðum fyrir hersveitum Ól-
afs helga Haraldssonar.
Glímt var þrisvar eða fjórum
sinnum um beltið við mikla þátt-
töku glímumanna og áhorfenda, en
síðan dofnaði svo yfir þátttöku,
að kappglíman féll niður, en aldrei
vannst beltið til eignar, samkvæmt
reglum þeim, sem um það voru
settar.
Starfsemi sambandsins varð öll
minni en til var stofnað. Þó ýtti
stofnun sambandsins nokkuð und-
ir iðkun ýmsra íþrótta, einkum
glímunnar. Voru hér vestra marg-
ir ágætir glímumenn um tíma, svo
sem Guðni kóngabani og fleiri.
Vel má því minnast þessa vest-
firzka sambands. Mest var um
íþróttaiðkun í Ungmennafélagi
Isafjarðar og íþróttafél. Stefnir.
Jón Helgason, nú stórkaupmaður
í Kaupmannahöfn, var fyrsti
íþróttakennari Ungmennafélags
Isafjarðar. Hann var góður og á-
Eins og kunnugt er af Kristni-
sögu, Biskupasögum og fleiri sög-
um íslenzkum, söng Þormóður
prestur, er þeir Gizur hvíti og
Hjalti Skeggjason, höfðu út með
sér frá Noregi, messu á Alþingi
við Öxará árið 1000. Er það fyrsta
guðsþjónusta á Alþingi, svo vitað
sé.
Um þetta og fleira segir Sigurð-
ur Guðmundsson málari svo í Al-
þingisstaður hinn forni, bls. 18—
19:
Eftir búðarröðinni lítur svo út,
sem Krossskarð hafi verið alþekkt
örnefni á Þingvelli um 1700, þó að
það sé nú gleymt, og mun það hafa
fengið nafn af krossum þeim, er
þeir Gizur og Hjalti höfðu með sér
til Alþingis, og sem höfundur
Kristnisögu segir að standi í
skarðinu eystra, sem mun vera það
sama skarð, er búðaröðin kallar
Krossskarð. Þetta kemur vel heim
við Þingvöll, því að ekki eru nema
tvö skörð í gjábakkann hinn
eystri og er hið vestra skarðið hjá
Snorra-búð, en hitt milli þess og
árgljúfranna, þar er einna bezt að
standa á gjábakkanum, og þar
mun Þormóður prestur hafa sung-
ið fyrstu messu á Alþingi árið
1000, þar er og vígi gott, gjáin að
vestan, árgljúfrin að norðan,
brekkan að austan og þeir Snorri
goði og Gestur Oddleifsson að
sunnan til varnar, sem voru mjög
meðmæltir kristniboðinu, því eðli-
legast er að álykta, að þeir hafi
einmitt þar reist upp krossana er
messan var sungin á Alþingi. Ég
álít því eðlilegast að álykta svo,
að þetta skarð sé það sama skarð,
sem Kristnisaga kallar skarðið
eystra og búðaröðin Krossskarð,
og Guðmundur Skagfjörð segir í
útskýringu sinni, að Krossskarð
sé upp undan lögréttunni (er var
1700).
Ennfremur segir Kristnisaga,
að Þormóður „prestur söng messu
á gjábakka upp frá búð Vestfirð-
inga“. En rétt neðan undir skarð-
inu í Almannagjá sést votta fyrir
fornri búð, sem seinni alda menn
hafa hlaðið litla búð innan í. Þetta
hygg ég sé leyfar af hinni fornu
Vestfirðingabúð, sem mun hafa
fylgt Dýrfirðinga goðorði, því
Vestfirði skilst mér að fornmenn
kalli einungis þá firði, er ganga
vestan í landið fyrir vestan ísa-
fjörð (Grettissaga, kap. 52)“.
-------o--------
SMÁVEGIS.
Fyrsta söngfélag á fsafirði mun
stofnað 1881. Forgöngumenn þess
voru Bjöm Kristjánsson, síðar
stórkaupmaður og Grímur Jóns-
son, cand. theol, síðar skólastjóri.
Frá samsöng þessa félags er sagt
á öðrum stað hér í blaðinu.
1 okt. 1887 var stofnað hér söng-
félag fyrir tilstilli bindindisfélags-
ins. Söngkennari var Árni Sveins-
son, síðar kaupmaður. Árni hélt
hér uppi söngfélögum, ef til vill
sama félaginu — til 1891, þá tóK
Jón Laxdal tónskáld við söng-
stjórn og hafði hana með höndum
til 1909; flutti úr bænum nokkru
síðar.
Opinber tilsögn í dansi auglýsti
Guðmundur Jensson, skósmiður,
5. des. 1887. Ekki er víst hvort
þetta hefir verið fyrsti dansskóli
hér í bæ. Guðmundur annaðist
danskennslu hér í mörg ár. Hafði
lært í Kaupmannahöfn, er hann
dvaldi þar við nám.
„21. Vestfirðingabúð og
Krossskarð.
I