Börn og menning - 01.09.2013, Side 20

20
Börn og menning
2
Sveppagreifinn birtist first i II y
a un sorcier á Champignac eftir
André Franquin áriö 1951.
gantast með fáránleika klæðnaðarins. Þannig
gerist Seinheppinn syndaselur eftir Tome og
Janry (síðasta bókin sem út kom á íslensku) á
kóralrifi í Kyrrahafi, þar sem skúrkur sögunnar
leitar athvarfs í yfirgefnu hóteli og neyðist til
að ganga um i vikapiltsfötum á meðan Svalur
er borgaralega klæddur.
Morvan og Munuera, sem sömdu fjórar
bækur í sagnaflokknum í byrjun þessarar
aldar, beittu sömuleiðis hugkvæmni við að
smygla lyftuvarðargallanum inn í söguna.
Þannig lenda Svalur og Valur í eltingaleik við
japönsku mafíuna á hóteli í Tókýó þar sem
Svalur dulbýr sig sem vikapilt snemma bókar
og hefur svo ekki ráðrúm til fataskipta fyrr
en í sögulok.
Núverandi höfundar Svals og Vals, þeir
Yoann og Vehlmann, ganga enn lengra í
póstmóderníska gríninu með því að láta
söguhetjuna kvarta hástöfum í upphafi
bókanna yfir að þurfa að klæðast fíflalegum
búningi á meðan Valur félagi hans útskýrir
glottandi að allt sé þetta gert að kröfu
útgefenda og styrktaraðila, í Ijósi þess að
Svalur sé heimsþekkt teiknimyndahetja.
Traustur vinur
Valur, fylgdarsveinn Svals og trúnaðarvinur,
kom til sögunnar hjá Jijé, öðrum teiknara
sagnaflokksins. Jijé tók við pennanum
þegar stríðið kom í veg fyrir að Rob-Vel
héldi áfram. Yfirbragð sagnanna breyttist
ekki stórvægilega að því frátöldu að ný
aukapersóna var kynnt til leiks: Fantasio eða
Valur.
Valur var í fyrstu flautaþyrill, glaumgosi,
kvennamaður og með ólæknandi tækjadellu.
Jean-Claude Fournier tók við
afAndré Franquin sem teiknari
bókanna um Sval og Val. Fyrsta
bók Fourniers var Le faiseur d'or
(1970) en þá tók Gormurinn í
síðasta skipti þátt í ævintýrum
félaganna tveggja.
Hið síðastnefnda hefur ekki bráð af honum
í gegnum áratugina en að öðru leyti
hefur persóna hans breyst úr því að vera
ábyrgðarlaus kjáni í að vera skapbráður en
framagjarn blaðamaður. I vinnunni treður
hann sífellt illsakir við Seccotine eða Bitlu,
hina snoppufríðu blaðakonu sem ítrekað
skýtur Val ref fyrir rass í baráttunni um hylli
ritstjórans.
Bitla er frávik í persónugalleríi Svals og
Vals-bókanna sem nálega eina unga konan [
heimi þar karlar eru allsráðandi. í þessu efni
skera þó Svalur og Valur sig ekki úr fransk-
belgísku teiknimyndahefðinni og koma þar
til dæmis Tinna-bækurnar upp í hugann.
Raunar mun kynjaslagsíðan að hluta tilkomin
vegna opinberra reglna sem bönnuðu
fullorðnar aðalpersónur af sitthvoru kyni í
teiknimyndasögum fyrir börn, nema um væri
að ræða systkini eða hjón.
Milli Vals og Bitlu ríkir stöðug keppni og
togstreita þótt þau neyðist oft til að taka
höndum saman. Aldrei ber á neinni ástúð
þeirra á milli þó að Valur sé að öðru leyti
talsvert upp á kvenhöndina öfugt við Sval
sem sýndi um áratuga skeið engin merki um
áhuga á hinu kyninu. I seinni tíð hefur þó
nokkur breyting orðið á þessu og kynferðisleg
spenna myndast milli Svals og Bitlu eða
annarra sterkra kvenkyns aukapersóna sem
farnar eru að sjást í bókaflokknum.
Fjölskyldan stækkar
Það var teiknarinn og höfundurinn Franquin
sem skapaði Bitlu, líkt og raunar velflestar
af þekktari aukapersónum Svals og Vals-
Nic Broca og Flaoul Cauvin stýrðu
þremur bókum um Sval og Val við
upphaf 9. áratugarins. Fyrsta bók
þeirra, La ceinture du grand froid,
kom út árið 1983.
sagnanna. Hann var ungur teiknari á
ritstjórnarskrifstofum Dupuis, þegar honum
var skyndilega falin umsjón með Sval og Val
árið 1946. Franquin breytti sagnaflokknum
varanlega með því að teikna lengri sögur,
upp undir 50 síður í stað 12-15 síðna
smásagna. í fyrstu voru vinnubrögðin þó
svipuð og tíðkast höfðu hjá forverunum, þar
sem sögurnar voru skrifaðar frá viku til viku
án skýrrar hugmyndar um hvernig ævintýrin
ættu að enda.
Með tímanum urðu vinnubrögðin agaðri
og sögurnar fylgdu fyrirframsömdu handriti.
Við þetta bættist að um og upp úr 1950
var almennt farið að gefa framhaldssögur
teiknimyndablaðanna út á bókarformi
skömmu eftir að þær höfðu lokið göngu
sinni í tímaritunum. Það olli því að listamenn
gátu í auknum mæli leyft sér að hugsa um
sögur sínar sem samhangandi verk í stað
þess að þurfa sífellt að skilja við áhorfendur
spennta [ lok hverrar síðu til að fá þá til að
kaupa næsta tölublað.
Lengri og flóknari sögur kölluðu á net
aukapersóna og skipulagðari sagnaheim
sem Franquin hófst þegar handa við að
búa til. Sveppagreifinn kom til sögunnar
strax um 1950. ( fyrstu sögunni var hann
siðblindur vísindamaður sem hirti ekkert um
afleiðingar gjörða sinna en varð í næstu
bókum táknmynd hins vitra vísindamanns
sem hugsaði um hag mannkyns en tók sífellt
þá áhættu að uppfinningar hans féllu í rangar
hendur-sem kalla má gegnumgangandi stef
í sagnaflokknum.
Sveppagreifinn býr á setri rétt fyrir utan