Morgunblaðið - 15.01.2021, Side 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Skömmu fyrirjól kom útsvört skýrsla
um ástandið í Vene-
súela frá saksókn-
araembætti Al-
þjóðlega sakamáladómstólsins.
Niðurstaðan var sú, að raunhæft
væri að trúa því að alvarleg
mannréttindabrot hefðu verið
framin í landinu í nærri því fjögur
ár. Þar á meðal voru stjórnvöld
sökuð um að hafa beitt andstæð-
inga sína pyntingum, kynferðis-
ofbeldi og ofsóknum, og sagði í
skýrslunni að full ástæða væri til
að rannsaka frekar og eftir atvik-
um sækja þá aðila sem bera
ábyrgðina til saka fyrir þau brot.
Í leitinni að slíkum aðilum
hlýtur fyrst og fremst að verða
horft á einræðisherrann Nicolas
Maduro, sem nú hefur setið ólög-
lega á forsetastóli landsins í um
tvö ár. Þrátt fyrir ákafar tilraunir
stjórnarandstöðunnar undir for-
ystu Juan Guaido, fyrrverandi
forseta þingsins, til þess að koma
aftur á lýðræði í Venesúela, hefur
Maduro og kónum hans ekki ver-
ið haggað, þrátt fyrir að efna-
hagsástandið og almenn kjör al-
mennings hafi farið
hríðversnandi dag frá degi.
Í síðustu viku tók svo við völd-
um „nýtt“ þing, sem kosið var til
valda í kosningum í byrjun des-
ember, sem stjórnarandstaðan
ákvað að sniðganga. Ástæðu þess
má meðal annars rekja til þess að
stjórnvöld hófu þegar í nóvember
að fangelsa hluta stjórnarand-
stöðunnar og aðra sem gátu talist
óþægur ljár í þúfu, og stendur sú
aðför raunar enn yf-
ir. Þá þótti ljóst að
Maduro hefði búið
svo um hnútana að
tryggt væri að
stuðningsmenn hans
myndu enda þar í meirihluta,
sama hver vilji almennings væri.
Varð sú enda raunin, og ráða cha-
vistar því nú yfir öllum þremur
greinum ríkisvaldsins.
Þrátt fyrir að kosningarnar
hafi verið fordæmdar af Banda-
ríkjunum og nokkrum öðrum
vestrænum ríkjum, fær slík for-
dæming því ekki breytt að
Guaido ber ekki lengur formlega
titil sem forseti þingsins, en til-
kall hans til að vera skipaður sem
settur forseti þar til hægt yrði að
kjósa aftur byggðist samkvæmt
stjórnarskrá landsins á þeirri
stöðu.
Stjórnarandstaðan á gamla
þinginu hefur lýst því yfir að hún
hafi framlengt umboð sitt um eitt
ár í ljósi hinna ólöglegu kosninga,
en ekki er víst að allar þær 57
þjóðir sem viðurkenndu Guaido
sem forseta í ársbyrjun 2019 telji
slíka yfirlýsingu gilda.
Það er því fátt sem ógnar Mad-
uro, jafnvel þó að ástandið í land-
inu stefni í mikið óefni, og gerði
raunar áður en heimsfaraldurinn
skall á, en hann hefur orðið til
þess að auka enn á þjáningar al-
mennings í Venesúela. Þær þján-
ingar, þar sem mannréttindabrot,
stjórnmálaleg kúgun og efna-
hagslegt öngþveiti haldast í
hendur, má allar rekja beint til
hins ömurlega stjórnarfars sósí-
alistanna í Venesúela.
Maduro situr sem
fastast á kostnað
almennings}
Hert á heljargreipum
Alþjóðakjarn-orkumálastofn-
unin greindi frá því
í vikunni að stjórn-
völd í Íran væru að
taka enn frekari
skref til þess að þróa áfram
kjarnorkuáætlun sína, en þau
hafa verið iðin við það á undan-
förnum vikum að brjóta gegn
skuldbindingum sínum í kjarn-
orkusamkomulaginu frá 2015, og
hafa Íranar ekki einu sinni
reynt að fara í felur með það.
Þvert á móti hafa þeir greint
skilmerkilega frá hverju samn-
ingsbrotinu á fætur öðru, en nú
síðast sögðust Íranar hafa í
hyggju að rannsaka frekar
hvernig hefja mætti framleiðslu
á úranmálmi, en hann nýtist
meðal annars til þess að fram-
leiða kjarnorkuvopn.
Tilgangur þessara yfirlýsinga
er líklega sá að beita verðandi
Bandaríkjaforseta þrýstingi
strax á upphafsdögum hans í
embætti. Joe Biden hefur lýst
því yfir að hann vilji að Banda-
ríkin taki aftur upp samkomu-
lagið ógæfulega frá 2015, en
hann var varaforseti þegar það
var gert.
Biden býr að mikilli reynslu
af utanríkismálum, en hann var í
um þrjá áratugi einn af leiðtog-
um utanríkismála-
nefndar öldunga-
deildarinnar. Sú
reynsla hefur ef-
laust búið hann
undir þvingunar-
tilraunir sem þessar af hálfu Ír-
ana, en spurningin verður þá sú
hversu miklu Biden sé tilbúinn
að fórna til þess að fá þá aftur
til að fylgja samkomulaginu og
hversu burðugur hann er til að
standast þennan þrýsting.
Íranar hafa gert ýmsar kröf-
ur, meðal annars að ákvæði
samkomulagsins um að refsiað-
gerðir verði settar sjálfkrafa á
gerist þeir brotlegir við það
verði afnumin. Á sama tíma hafa
Íranar ekki gert neitt sem rétt-
lætir að þeir verði verðlaunaðir
með þeim hætti, hvorki í kjarn-
orkumálum né hvað varðar
stuðning við hryðjuverkaöfl
annars staðar í Mið-Austur-
löndum.
Spurningin um kjarnorkumál
Írans verður efalítið ein af þeim
mikilvægari sem Biden þarf að
glíma við á kjörtímabilinu, rétt
eins og hún var hjá þremur síð-
ustu fyrirrennurum hans. Það á
þó eftir að koma í ljós hvort Bi-
den ræður við þá áskorun sem
felst í hinni ískyggilegu hegðun
Írana.
Íranar ætla að láta
reyna á Biden strax
frá upphafi}
Ískyggileg hegðun
F
rænka mín varð sjötug um dag-
inn. Við ræddum um tíðarandann
og hún nefndi að nú gætu allir
valið sér kyn; karl, kona eða eitt-
hvað annað. „Það er sannarlega
gott,“ sagði hún, „að samfélagið sé ekki að
skipta sér af kynferði þegnanna.“ Bætti svo
við: „Svo má fólk núna skipta um nafn, ef því
sýnist svo.“
Svo þagði hún í drykklanga stund og sagði
stundarhátt: „Ég myndi helst vilja skipta um
kennitölu.“
Við brostum bæði, en öllu gamni fylgir al-
vara. Ég held að það trufli hana í raun ekkert
að vera orðin sjötug. Hún er í fullu fjöri og
nýtur þess að vera amma, sem er einn af kost-
unum sem fylgir því oft að eldast. Ég veit ekki
til þess að neinn hafi séð að afmælisdagurinn
hafi dregið úr starfsgleði hennar eða kröftum.
Samfélagið hefur samt ákveðið að nú hafi það ekki not
fyrir störf þessarar eldkláru og kraftmiklu konu. Hún
var kvödd með pomp og prakt og þar með er því lokið.
Hvers konar vitleysa er þetta? Vinnandi fólk með
verðmæta þekkingu er auður sem við sem þjóðfélag eig-
um ekki að henda frá okkur. Aldursfordómar eru ekki
betri en aðrir fordómar.
Fyrir skömmu birtist viðtal við Sigrúnu Eddu Björns-
dóttur leikkonu, þar sem hún varpar fram spurningunni
sem er uppspretta fyrirsagnarinnar: „Hver hefur not
fyrir sextuga konu?“
Í leikhúsinu eiga karlar auðveldara með að fá hlut-
verk langt fram eftir aldri en konur. Sigrún sem er sex-
tug er elsta fastráðna leikkonan við Borgarleikhúsið.
Sigrún bendir á að líf kvenna verði þó ekki
minna spennandi eftir sextugt, það sé mikill
misskilningur. „Kona á mínum aldri hefur
gríðarlega reynslu og nægan tíma til að
sinna vinnu eftir að börnin eru flogin úr
hreiðrinu.“ Það sé þó því miður ekki mikil
eftirspurn eftir konum á besta aldri.
Reynsla Sigrúnar á ekki bara við um kon-
ur. Fjölmargir vinir og kunningjar hafa sagt
mér hve erfitt þeim reynist að fá vinnu eftir
fimmtugt, hvað þá þegar þeir eru orðnir
eldri. Fimmtugir nú á dögum eru í blóma
lífsins, en reynsla, þekking og húsbóndaholl-
usta er víða lítils metin.
Upp úr aldamótum sat ég í stjórn stórfyr-
irtækis sem var nýkomið í eigu banka.
Bankastjórinn lagði til að engir starfsmenn
skyldu vinna lengur en til 65 ára og enginn
vera í stjórnunarstöðu sem væri orðinn sextugur. Ég
var sá eini í stjórninni sem greiddi atkvæði gegn tillög-
unni og voru þó tveir stjórnarmenn um eða yfir sjötugu.
Enginn annar sá þversögnina.
Fyrir hvern árgang sem hverfur af vinnumarkaði tap-
ar þjóðfélagið um 30 milljörðum króna. Heilum Íslands-
banka á tæplega fimm árum.
Eitt af aðalstefnumálum Viðreisnar er: Enginn verði
þvingaður af vinnumarkaði eingöngu vegna aldurs.
Því segi ég: Neyðum engan sem vill og getur unnið
lengur til þess að hætta störfum. Nú þurfum við á öllum
verðmætum að halda sem aldrei fyrr.
Aldur er auðlind.
Benedikt
Jóhannesson
Pistill
Hver hefur not fyrir gamalt fólk?
Höfundur er stærðfræðingur og stofnandi Viðreisnar
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Flokkarnir eru í óðaönn aðundirbúa sig fyriralþingiskosningar, því þóþær verði ekki fyrr en 25.
september, þá vita menn að sumarið
mun lítið nýtast og allt þarf að vera
klárt í vor. Óvenjufáir þingmenn
hafa boðað brotthvarf úr stjórn-
málum, svo máske breytingarnar
verði sáralitlar. Nema auðvitað kjós-
endur taki til sinna ráða í próf-
kjörum.
Samfylkingin
Allt útlit er fyrir að Samfylk-
ingin í Reykjavík verði fyrst til þess
að kynna lista. Í Samfylkingarfélagi
Reykjavíkur logar þó allt vegna
fréttar Fréttablaðsins í gær, þar sem
greint var frá því hverjir væru í
fimm efstu sætum samkvæmt fram-
bjóðendakönnun. Sá leki þykir bera
vott um miklar vélar, þar sem hún
hafi aðeins átt að vera vinnugagn
uppstillingarnefndar en ekki próf-
kjör. Ungliðahreyfingin ein hafi
smalað í könnunina, náð árangri og
vilji nú láta eins og úrslitin liggi ljós
fyrir. Það er óvíst.
Helstu tíðindin úr könnuninni
eru að Ágúst Ólafur Ágústsson var
þar ekki í efstu sætum, en sennilega
mega þær Helga Vala Helgadóttir
og Kristrún Frostadóttir heita
öruggar í efstu sætum Reykjavík-
urkjördæmanna tveggja.
Framsóknarflokkur
Ásmundur Einar Daðason, fé-
lags- og barnamálaráðherra, hefur
tilkynnt að hann fari ekki fram aftur
í Norðvesturkjördæmi, heldur vilji
hann gefa kost á sér í Reykjavík
norður. Þar náði Framsókn ekki inn
manni síðast og raunar hefur með-
alfylgi flokksins í Reykjavík varla
bifast yfir 4,5% allt kjörtímabilið.
Þetta er því ekki áhættulaust útspil.
Þá losnar hins vegar sæti í
Norðvesturkjördæmi, sem Stefán
Vagn Stefánsson, yfirlögregluþjónn
og varaþingmaður, sækist eftir að
fylla. Svipað er upp á teningnum í
Norðausturkjördæmi, en vegna
veikinda mun Þórunn Egilsdóttir
ekki vera á lista flokksins. Ingibjörg
Ólöf Isaksen, bæjarfulltrúi á Ak-
ureyri, hefur sett stefnuna á fyrsta
sætið og Líneik Anna Sævarsdóttir
er ekki metnaðarlaus heldur.
Sjálfstæðisflokkur
Sjálfstæðismenn gera ráð fyrir
því að halda prófkjör um allt land í
vor, enda ekkert prófkjör síðast og
talið tímabært að spyrja flokksmenn.
Þar verða sennilega mestu átökin
um efsta sæti í Reykjavík milli Ás-
laugar Örnu Sigurbjörnsdóttur
dómsmálaráðherra og Guðlaugs
Þórs Þórðarsonar utanríkisráðherra,
þó niðurstaðan verði eftir sem áður
að þau leiði sitt hvort kjördæmið.
Meiri breytinga má vænta í
Norðausturkjördæmi, þar sem flest-
ir gera ráð fyrir að Kristján Þór Júl-
íusson dragi sig í hlé. Njáll Trausti
Friðbertsson, næsti maður á lista,
hefur þar forskot, en fleiri munu á
leiðinni.
Í Norðvesturkjördæmi má
sömuleiðis gera ráð fyrir breytingum
í forystunni. Gengið er að því vísu að
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfa-
dóttir, ráðherra og varaformaður
flokksins, muni fara upp í 1. sæti, en
svo eru menn ekki vissir um hvort
Haraldur Benediktsson haldi áfram,
en eftir því var tekið að í áramóta-
kveðju hans sagði Haraldur „ár
breytinga“ í vændum. Viðbúið þykir
hins vegar að Teitur Björn Ein-
arsson sæki upp listann, en hann á
fylgi að sækja bæði vestur á firði og í
Skagafjörðinn.
Vinstri græn
Fæstir gera ráð fyrir verulegri
endurnýjun á listum vinstri grænna,
en eitthvað mun þó hreyfast til og
forvöl í öllum kjördæmum. Stein-
grímur J. Sigfússon, stofnandi
flokksins, fer úr efsta sæti í Norð-
austurkjördæmi, en líklega gengur
Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir þing-
flokksformaður upp í það.
Umhverfisráðherrann Guð-
mundur Ingi Guðbrandsson hefur
boðað framboð, en ekki sagt ná-
kvæmlega hvar, þó það verði nær
örugglega á höfuðborgarsvæðinu.
Vegna fléttufyrirkomulagsins skiptir
það máli, því ef hann fengi t.d. 1. sæti
í Suðvesturkjördæmi, þá gerði hann
sennilega út um þingmannsferil
Ólafs Þórs Gunnarssonar.
Píratar
Miklar breytingar eru fyrir dyr-
um hjá Pírötum eins og vanalega,
enda endurnýjunarkrafan samofin
flokksskipulaginu. Þrír af sex þing-
mönnum flokksins – Jón Þór Ólafs-
son, Smári McCarthy og Helgi
Hrafn Gunnarsson – leita ekki end-
urkjörs, svo þar mun nýtt fólk knýja
dyra. Þórhildur Sunna Ævarsdóttir
hyggst halda áfram, en færa sig yfir í
Suðvesturkjördæmi.
Framboðsmál til
Alþingis á fullri ferð
Morgunblaðið/Hari
Þing Framboðum til Alþingis mun tæplega fækka fyrir kosningar í haust,
en hins vegar kann minni breytinga á listum að vera að vænta en oft áður.