Morgunblaðið - 20.01.2021, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JANÚAR 2021
Í baráttu við COVID-19
býður Donnamaska, grímur
og andlitshlífar sem eru
gæða vara frá DACH og
notuð um allan heim.
Vefverslun: www.donna.is
Erum nú á Facebook: donna ehf
Öryggið í fyrirrúmi fyrir lærða sem leika
Sími 555 3100 www.donna.is
Heildsöludreifing
Type II 3ja laga
medical andlitsgríma
FFP3 Respirator Comfort
andlitsgríma með ventli
FFP3 High-Risk
andlitsgríma
Andlitshlíf
móðufrí
C-gríma Pandemic
Respirator andlitsgríma
Höskuldur Daði Magnússon
hdm@mbl.is
„Það er algjörlega ljóst af þessum
úttektum að íþróttafélögin gera
margt mjög vel en það er líka hægt
að gera betur,“
segir Dóra Björt
Guðjónsdóttir,
borgarfulltrúi og
formaður mann-
réttinda-, ný-
sköpunar- og lýð-
ræðisráðs
borgarinnar.
Á fundi ráðsins
í síðustu viku var
samþykkt að í ár
verði gerð jafn-
réttisúttekt á þremur íþróttafélög-
um í borginni, ÍR, Fram og Víkingi.
Verða þau síðustu hverfisíþrótta-
félögin í Reykjavík sem gerð er út-
tekt á, en árið 2016 var sams konar
úttekt gerð á Fjölni, Þrótti og KR. Í
fyrra var úttekt gerð á Ármanni,
Fylki og Val.
„Við viljum að öllum líði vel í
Reykjavík og það eru gerðar kröfur
til íþróttafélaganna um að allir hafi
jöfn tækifæri til að stunda íþróttir,
óháð því hvaða hópi þeir tilheyra.
Félögin fá enda peninga frá borginni
í gegnum ÍBR,“ segir Dóra Björt.
Hún segir að meðal þess sem
kannað er við jafnréttisúttektir sé
hvort íþróttafélög séu með virkar
jafnréttisáætlanir og siðareglur og
hvernig fjármagni sé skipt á milli
kynja hjá félögunum.
„Sums staðar hefur verið vel hug-
að að jöfnu aðgengi kynja, aðgengi
að klefum og aðstöðu en það er ekki
alls staðar,“ segir Dóra Björt. Hún
getur þess að íþróttafélög mættu
gjarnan stuðla enn frekar að fjölgun
iðkenda sem hafa annað móðurmál
en íslensku og huga að jafnara
kynjahlutfalli í stjórnum og hjá
starfsfólki. „Við viljum gjarnan
hvetja íþróttafélögin til að auka sýni-
leika jafnréttisáætlana og siða-
reglna. Ef það er ekki búið að laga
þær að starfinu, kynna þær fyrir
starfsfólki og iðkendum, hafa þær
ekki tilætluð áhrif.“
Hvað varðar aðstöðu segir Dóra
að ekki sé alls staðar hugað að iðk-
endum sem skilgreina sig hvorki
sem konur né karla og að þörfum
transfólks. „Það er mikilvægt að öll-
um líði vel. Unglingar og börn eru
mörg á viðkvæmum stað í sínum
þroska og hvað varðar kynhneigð,
kynvitund og alls konar þætti og rétt
er að veita stuðning og taka mið af
því. Eins hefur vantað upp á hinseg-
in fræðslu, til dæmis að tengsl séu
fyrir hendi við Samtökin 78. Það þarf
að vera til staðar meðvitund um það
hvernig hægt sé að taka vel á móti
hinsegin fólki innan íþróttafélag-
anna. Fræðsla getur haft veigamikil
og jákvæð áhrif enda er þekking öfl-
ugt vopn gegn fordómum.“
Aðspurð kveðst Dóra ekki vera
með það á reiðum höndum hver
kostnaður sé við gerð jafnréttisút-
tekta hjá íþróttafélögunum. „Þær
eru gerðar af okkar fólki hjá mann-
réttinda- og lýðræðisskrifstofu og
það býður líka fram aðstoð við eft-
irfylgni jafnréttisáætlana og eins ef
eitthvað kemur í ljós sem þarf að
laga.“
Kanna stöðu jafnréttismála í íþróttum
 Úttekt gerð á þremur íþróttafélögum í Reykjavík í ár  Fyrri úttektir benda til þess að þótt margt sé
vel gert megi ýmislegt betur fara í jafnréttismálum hjá félögunum  Vilja að allir fái jöfn tækifæri
Morgunblaðið/Eggert
Handbolti Ráðist verður í jafnréttisúttekt hjá Fram og Víkingi í ár.
Dóra Björt
Guðjónsdóttir
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Sala á mjólkurafurðum minnkaði á
nýliðnu ári, þriðja árið í röð. Að
þessu sinni er ástæðan talin fækkun
ferðamanna vegna kórónuveirufar-
aldursins. „Ég tel að kúabændur og
mjólkuriðnaðurinn megi vel við una,
miðað við brotthvarf ferðamanna,
að ekki ekki varð meiri samdrátt-
ur,“ segir Jóhanna Hreinsdóttir,
formaður stjórnar Samtaka afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði.
Sala á öllum flokkum mjólkuraf-
urða nema rjóma minnkaði á síð-
asta ári, miðað við árið á undan.
Mesti samdrátturinn var í sölu á
skyri á innanlandsmarkaði, 8,7%.
Ef sala í öllum vöruflokkum er lögð
saman sést að samdrátturinn nem-
ur 1.236 þúsund tonnum/lítrum, eða
um 2,3%. Þess ber að geta að um
mismunandi mælieiningar er að
ræða og mismikil mjólk er á bak við
vörurnar.
Jóhanna segir að samdrátturinn
skýrist aðallega af brotthvarfi
ferðamanna. Færri neytendur hafi
því verið í landinu dag hvern að
meðaltali miðað við árið á undan.
Hún nefnir mikla minnkun í sölu á
skyri sem dæmi um áhrif færri
ferðamanna því skyrið sé vinsæll
matur á morgunverðarborði hótel-
anna. Þá hafi verið minni sala til
mötuneyta en meira selt í gegnum
matvöruverslanir enda margir Ís-
lendingar dvalið stóran hluta ársins
heima við nám og vinnu.
Svipaður innflutningur
Ekki liggja fyrir tölur um inn-
flutning á ostum og öðrum mjólk-
urafurðum á árinu 2020. Í lok nóv-
ember var innflutningur mjólkur-
afurða svipaður og á sama tíma árið
á undan. Þar fyrir utan er innflutn-
ingur á jurtaosti og fleiri afurðum
sem fluttar hafa verið inn án tolla
og mjólkuriðnaðurinn hefur talið
ranglega skráðar. Yfirvöld tolla-
mála hafa sagt að þessi mál væru í
skoðun. Hvað sem veldur þá hefur
lítið verið flutt inn af jurtaosti síð-
ustu mánuði árins, að því er op-
inberar tölur sýna. Þá hefur einnig
verið lítill innflutningur á jurta-
rjóma enda starfsemi veitingahúsa í
lágmarki.
Birgðir af osti og smjöri hafa
aukist á árinu. Jóhanna segir að
birgðir í árslok séu eðlilegar miðað
við sölu.
Þrátt fyrir samdrátt í sölu og
aukningu birgða ákvað landbúnað-
arráðherra að minnka ekki fram-
leiðsluheimildir. Heildargreiðslu-
mark mjólkur sem skiptist á milli
framleiðenda mjólkur og bændur fá
beingreiðslur út á var óbreytt. Það
þýðir að framleiðslan er talsvert
umfram sölu. Jóhanna Hreinsdóttir
segir að vonast sé til að salan taki
aftur við sér þegar starfsemi þjóð-
félagsins fer aftur af stað og ferða-
menn sæki landið heim á ný.
Efnahallinn eykst
Vegna misvægis í sölu á fiturík-
um og próteinríkum afurðum mynd-
ast svokallaður efnahalli. Sá halli
jókst á síðasta ári vegna þess að
samdráttur í sölu kom meira fram í
þeim hluta mjólkurafurða. Sam-
kvæmt nýjum stuðlum er munurinn
nú 20 milljónir lítra.
Skapar þetta vandamál fyrir
mjólkuriðnaðinn vegna þess hve
lágt verð fæst fyrir próteinið sem er
umfram. Jóhanna segir við þessu sé
brugðist með vöruþróun til að auka
sölu á próteinríkum vörum, knýja á
um rétta skráningu á innflutningi
og leita leiða til að auka útflutnings-
verðmæti þeirra afurða sem þarf að
flytja úr landi. Innflutningur á
jurtaosti jók þennan vanda en nú
mun búið að setja undir þann
mjólkurleka. Þá hefur verið aukin
áhersla á að framleiða hér skyr fyr-
ir ákveðna erlenda markaði.
160
150
140
130
120
110
2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Sala mjólkurafurða 2020 Skipting afurða 2020
Framleiðsla og sala, milljónir lítra
Heimild: SAM
( bráðabirgðatölur)
Þúsundir lítra / tonn 2019 2020 Breyting
Mjólk og sýrðar vörur 38.756 38.049 -1,8%
Rjómi og sýrður rjómi 3.217 3.233 0,5%
Skyrvörur 3.001 2.740 -8,7%
Viðbit 2.390 2.328 -2,6%
Ostar 6.187 5.994 -3,1%
Duft 1.173 1.144 -2,5%
Samtals 54.724 53.488 -2,3%
Innvegin mjólk
Heildarsala umreiknuð í fi tu
Heildarsala umreiknuð
í prótein
Mjólk og
sýrðar vörur,
71% (38.049 lítrar)
Rjómi og
sýrður
rjómi, 6%
Viðbit, 4%
Duft, 2%
Ostar, 11%
Skyr og
skyr drykkir,
5% Samtals
53.488
þúsundir lítra
og kílóa123
143
151
Sala eftir vörufl okkum
2.000
1.500
1.000
500
0
Birgðir mjólkurvara 2020
Tonn afurða
Viðbit Ostar Duft
532426
2.462
1.924
415441
Ársbyrjun
Árslok
Sala minnkaði á flest-
öllum afurðum mjólkur
 Skyrsala minnkaði mest  Auknar birgðir af smjöri og osti
Alls fengu 2.460 einstaklingar fjár-
hagsaðstoð hjá Reykjavíkurborg til
framfærslu mánuðina janúar til nóv-
ember á síðasta ári. Til samanburðar
fengu 2.125 manns fjárhagsaðstoð til
framfærslu á fyrstu 11 mánuðum
ársins 2019. Þetta kemur fram í svari
Hólmfríðar Helgu Sigurðardóttur,
upplýsingafulltrúa velferðarsviðs
Reykjavíkurborgar, við fyrirspurn
Morgunblaðsins.
Búist er við því að margir atvinnu-
lausir einstaklingar sem missa bóta-
rétt sinn hjá Vinnumálastofnun muni
leita eftir framfærslu í gegnum fjár-
hagsaðstoð frá borginni og er því
spáð að fjöldi þeirra sem þurfa að
óska eftir fjárhagsaðstoð á yfirstand-
andi ári aukist um hátt í 500 manns á
milli ára.
Um þriðjungur er atvinnulaus
og án bótaréttar
„Fjárhagsaðstoð Reykjavík-
urborgar hefur aukist mikið í kjölfar
Covid-19 og er um 32% aukning á
fjölda þeirra sem fá fjárhagsaðstoð
til framfærslu á vegum borgarinnar
á milli ára. Í júlí 2019 fengu 1.067
slíka aðstoð en í júlí í fyrra voru þeir
1.408,“ segir Hólmfríður Helga.
Hún bendir á að rúmlega þriðj-
ungur þeirra sem fá fjárhagsaðstoð
er atvinnulaus án bótaréttar. Þá hafi
þeim erlendu ríkisborgurum sem
þiggja fjárhagsaðstoð fjölgað um-
talsvert og voru þeir um 40% í lok
síðasta árs.
„Auk þess að gera ráð fyrir áfram-
haldandi fjölgun í hópi þeirra sem
eru atvinnulausir er gert ráð fyrir að
margir þeirra sem missa bótarétt hjá
Vinnumálastofnun muni leita eftir
framfærslu í gegnum fjárhagsaðstoð
frá Reykjavíkurborg. Spá fyrir 2021
tekur mið af þessu en í áætlun ársins
er gert ráð fyrir mikilli fjölgun not-
enda, eða að fjöldi þeirra aukist úr 1.
375 á mánuði í 1.852 árið 2021 sem er
um 35% fjölgun. Þess ber að geta að
regluverk varðandi atvinnuleys-
isbætur og fjárhagsaðstoð er ólíkt.
Þeir sem eiga rétt á atvinnuleys-
isbótum eiga ekki allir rétt á fjár-
hagsaðstoð, meðal annars vegna
þess að tekjur maka hafa áhrif á
þann rétt,“ segir í svari hennar.
Velferðarsvið borgarinnar gerir
ráð fyrir því í áætlun fyrir árið 2021
að hlutfall þeirra sem missa bótarétt
á árinu fari lækkandi þegar líður á
árið og verði tiltölulega lágt í lok árs.
Er það m.a. vegna væntinga um að
það dragi úr áhrifum kórónuveiru-
faraldursins á hagkerfið.
omfr@mbl.is
Fleiri þurfa á fjár-
hagsaðstoð að halda
 Búast við 35% fjölgun á milli ára