Morgunblaðið - 01.02.2021, Síða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 1. FEBRÚAR 2021
DUXIANA Reykjavik | Ármuli 10 | Reykjavik | +354 5 68 99 50 | www.duxiana.is
GÆÐI OG ÞÆGINDI
SÍÐAN 1926
DUX 8008 – UNDRAVERÐUR SVEIGJANLEIKI
Háþróuð tækni, alvöru handverk, strangar prófanir og vandlega valin efni tryggja góðan nætursvefn
og passa upp á að líkaminn fái góða hvíld þegar þú þarf mest á því að halda.
Hinn 1. febrúar
2021 eru 35 ár síðan
reglur um torfæru-
bifreiðir tóku gildi hér
á Íslandi. Ferðaklúbb-
urinn 4x4 var stofn-
aður 10. mars 1983
með tvö meginmark-
mið að leiðarljósi.
Annað var að stuðla að
aukinni náttúruvernd
og sýna gott fordæmi í
umgengni um landið.
Hitt meginmarkmiðið var að koma
á samvinnu við þar til bær yfirvöld
um að búa til reglur um breytingar
á jeppum þannig að löglegt yrði að
aka á þeim í almennri umferð.
Fram að þessu hafði ríkt vand-
ræðaástand varðandi jeppa á
stórum dekkjum sem í auknum
mæli voru farnir að sjást á götum
og vegum landsins. Lögreglan elti
uppi þessa jeppa og klippti af þeim
númerin hvar sem til þeirra náðist.
Eigendur þurftu þá að setja venju-
legu dekkin undir og færa jeppana
til skoðunar þar sem númeraplöt-
urnar voru skrúfaðar á aftur. Þegar
heim var komið voru stóru dekkin
sett aftur undir.
Við þetta ástand varð ekki unað
til lengdar. Eitt fyrsta verk hins
nýja félags var að setja á laggirnar
dekkjanefnd, nú tækninefnd Ferða-
klúbbsins 4x4. Hennar hlutverk var
að koma á viðræðum við yfirvöld í
því skyni að gera breytingar á
jeppum löglegar. Breytingar á bif-
reiðum voru ekki nýlunda því Ís-
lendingar hafa ætíð þurft að gera
breytingar á bílum til að gera þá
hentugri til nota í okkar harðbýla
landi.
Viðræður fór hægt af stað en á
árinu 1984 komst á samstarf við
Bifreiðaeftirlit ríkisins en þar var
Guðni Karlsson forstöðumaður. Af
mikilli framsýni og áræði ákvað
hann að opna á viðræður við hina
ungu forsvarsmenn ferðaklúbbsins.
Guðni sá í hendi sér hve mikil bylt-
ing gæti verið í uppsiglingu væri
rétt að málum staðið. Hann fékk
því með sér í viðræðunefnd nokkra
starfsmenn Bifreiðaeftirlitsins og
valinkunna sérfræðinga.
Til að gera langa sögu stutta þá
gekk samstarfið mjög vel og á þingi
allra bifreiðaeftirlitsmanna árið
1985 kynnti Ferðaklúbburinn 4x4
verkefnið. Hinn 15. janúar 1986 var
svo tilbúin greinargerð um breyt-
ingar á torfærubifreiðum sem unn-
in var af Ferðaklúbbnum 4x4 í sam-
vinnu við Bifreiðaeftirlit ríkisins.
Í þessari greinargerð birtust
„reglur um torfærubifreiðir“ sem
tóku svo gildi hinn 1. febrúar 1986.
Nú 35 árum seinna eru þessar
reglur enn í gildi og fyrir löngu
orðnar hluti af reglum um gerð og
búnað ökutækja. Regl-
urnar voru unnar af
mikilli framsýni sem
sjá má af því að þær
eru enn í gildi og ofur-
jeppar nútímans rúm-
ast innan þeirra.
Með gildistöku
reglnanna hófst ein
mesta bylting seinni
tíma í samgöngutækni
á Íslandi. Jafnframt
því að auka búsetu-
öryggi í landinu til
mikilla muna spruttu
upp fjölmörg atvinnu-
fyrirtæki tengd jeppabreytingum.
Má þar nefna bifreiðaverkstæði
sem sérhæfðu sig í jeppabreyt-
ingum, brettakantaverksmiðjur,
sérhæfð rafmagnsfyrirtæki, há-
tæknifyrirtæki, renniverkstæði og
margt fleira. Til urðu ný ferðaþjón-
ustufyrirtæki sem buðu upp á æv-
intýraferðir á breyttum jeppum.
Fljótlega tóku ýmis fyrirtæki
breytta jeppa í sína þjónustu, svo
sem bændur, öll orkufyrirtæki,
fjarskiptafyrirtæki, Veðurstofan,
lögregla, sjúkralið, rannsóknarfyr-
irtæki, háskólar, björgunarsveitir
og mörg önnur fyrirtæki og félög
sem sáu möguleika í þessari tækni.
Jafnvel Vatnajökulsþjóðgarður hef-
ur tekið þessa tækni í sína þjón-
ustu.
Reglurnar urðu einnig grundvöll-
ur útflutnings á íslensku hugviti og
hönnun. Með þessari tækni hefur
verið ekið á breyttum jeppum frá
Íslandi bæði á norðurpólinn og suð-
urpólinn, yfir Grænlandsjökul og
fleiri afrek eru komin á listann. Nú
eru milli 20 og 30 íslenskir jeppar
staðsettir á Suðurskautslandinu.
Þessi afrek hefðu ekki unnist
nema fyrir framsýni íslenskra
jeppamanna og embættismanna
sem þorðu að veita ungmennum
áheyrn.
Grunnurinn að öllu þessu er samt
frelsi einstaklinganna til nýsköp-
unar og þróunar.
Þessar reglur sem Ferðaklúbb-
urinn 4x4 átti frumkvæði að eru því
undirstaða fjölbreyttrar atvinnu-
starfsemi nútímans sem og mjög
aukins búsetuöryggis í landinu, víð-
tækrar þekkingar og getu ein-
staklinganna til að takast á við
náttúruöflin og óteljandi ánægju-
stunda sem almenningi hafa hlotn-
ast í ferðum um fjallasali landsins.
Jeppabreytingar
löglegar í 35 ár
Eftir Þorvarð
Hjalta Magnússon
»Með gildistöku
reglnanna hófst
ein mesta bylting
seinni tíma í sam-
göngutækni á Íslandi.
Þorvarður Hjalti
Magnússon
Höfundur er stofnfélagi
í Ferðaklúbbnum 4x4.
hjaltimag@simnet.is
Áhrifa styttingar
vinnuvikunnar gætir
víða í samfélaginu og
eru fjölmargir vinnu-
staðir að fóta sig í
þeim efnum. Íslend-
ingar eru meðal
þeirra þjóða sem
vinna flestar vinnu-
stundir á Norður-
löndunum og má því
ætla að samvera for-
eldra með börnum
sínum sé almennt minni hér en í
nágrannaríkjunum. Það hlýtur því
að vera markmið með styttingu
vinnuvikunnar að börnin njóti
einnig góðs af henni.
Í ljósi þessa er mikilvægt að
ræða styttingu vinnuviku barna
okkar í leik- og grunnskólum á
sama tíma og verið er að innleiða
styttingu vinnuvikunnar á íslensk-
um vinnumarkaði. Í dag eru leik-
skólabörn að meðaltali 8,5 tíma á
dag í leikskólanum, sem gerir 42,5
tíma á viku en stytting vinnuvik-
unnar gerir ráð fyrir því að vinnu-
vika starfsmanna sé 36 tímar á
viku. Það þarf ekki mikla reikni-
kunnáttu til að sjá að þarna fer
ekki saman hljóð og mynd, ef ekki
verður breyting á. Í mörgum til-
fellum er vinnudegi barnanna ekki
lokið þegar skóla lýkur en þá taka
gjarnan við frístundir, svo vinnu-
dagur þeirra getur orðið ansi
langur. Í Hafnarfirði var tekin sú
ákvörðun að takmarka viðveru
leikskólabarna við 8,5 tíma ein-
mitt til að standa vörð um hags-
muni barnanna. Framkvæmd við
styttingu viðveru leikskólabarna
mun taka tíma og taka þarf skref-
in samhliða styttingu vinnuvik-
unnar í íslensku atvinnulífi.
Fræðsluráð Hafnarfjarðar tók þá
ákvörðun að bjóða upp á heilsárs-
þjónustu leikskóla, einmitt til að
fjölga samverutímum barna og
foreldra eins og gert er í Reykja-
vík og Garðabæ en þar eru leik-
skólarnir opnir allt árið með góð-
um árangri, starfsmenn skipta
með sér fríum yfir
sumartímann líkt og
þekkist á almennum
vinnumarkaði.
Leikskóli
framtíðarinnar
Leikskólinn er
fyrsta skólastigið en
töluverð umræða hef-
ur verið um það hvort
leikskóli sé þjónustu-
stofnum eða ekki.
Hann er hvort tveggja
þó að í grunninn sé
hann menntastofnun
sem sinnir þjónustu ásamt því að
mennta börnin okkar í öruggu um-
hverfi meðan foreldrar sinna
vinnu sinni. Samfélag okkar breyt-
ist hratt, sem kallar á nýjar
áskoranir og breytingar en býr
einnig til fjölmörg tækifæri og
möguleika til að hugsa hlutina upp
á nýtt. Það er því mikilvægt að
velta fyrir sér hvernig framtíðar-
leikskóli gæti litið út. Í dag er
unnið út frá því að börnin séu við
leik og kennslu frá því þau mæta
þar til leikskóla lýkur, ólíkt
grunnskóla þar sem börnin eru í
markvissri kennslu fram að
ákveðnum tíma en eftir að honum
lýkur tekur við frístund hjá
yngstu börnunum.
En hvernig getur starfsemi nú-
tímaleikskóla litið út? Gjarnan er
starf leikskólanna borið saman við
starf grunnskólanna og eftir að
eitt leyfisbréf kennara tók gildi
fyrir leik- og grunnskóla er enn
meiri samanburður og enn meiri
ástæða til að skoða hvort og þá
með hvaða hætti hægt er að færa
skipulag leikskólans nær grunn-
skólanum. Krafa okkar er sú að
börnunum líði vel, á hvaða skóla-
stigi sem þau eru, að þau fái þá
menntun sem námskrá segir til
um og að þau upplifi sig örugg,
séu glöð og umfram allt njóti sín
sem einstaklingar í starfi og leik.
Vegna breytinga á vinnustundum
starfsmanna mætti nota tækifærið
og skoða hvort dagskipulag þjálf-
unarstunda og valtími barnanna í
leikskólanum væri til klukkan 14 á
daginn og eftir það tæki við frí-
stundastarf til loka dags líkt og í
grunnskólum. Þá mætti einnig
hugsa sér að yfir sumartímann
þegar grunnskólinn fer í sitt sum-
arfrí tæki frístundastarf við í leik-
skólanum þar til hann hefur aftur
þjálfunarstundir á sama tíma og
grunnskólinn byrjar að hausti.
Við þessa breytingu mætti síð-
an ganga skrefi lengra en gert er
og festa leikskólann enn frekar
sem fyrsta skólastigið. Þegar og
ef þessi breyting hefur átt sér
stað mætti fara að fjalla um sex
tíma gjaldfrjálsan leikskóla en
slík breyting stuðlar að jöfnu að-
gengi allra að leikskólunum, skóla
sem svo mikilvægt er að öll börn
hafi jafnan aðgang að, óháð efna-
hag.
Innleiðing styttingu vinnuvik-
unnar mun taka tíma í samfélag-
inu og vona ég að þegar hún hefur
fest sig í sessi séum við tilbúin til
að taka skrefið lengra og stilla
viðveru barna okkar í leikskólum
af miðað við viðveru okkar á
vinnumarkaði. Með því að stytta
viðveru leikskólabarna og laga
leikskólann að starfsemi grunn-
skóla væri verið að taka stórt
skref í átt að barnvænna sam-
félagi. Þörf er því að skoða leik-
skólann til framtíðar út frá hags-
munum barnanna og fjölskyld-
unnar. Þannig byggjum við saman
sterkt samfélag til framtíðar.
Stytting „vinnuviku“
leikskólabarna
Eftir Kristínu Mar-
íu Thoroddsen
Kristín María
Thoroddsen
»Mikilvægt er að
ræða styttingu
vinnuviku leikskóla-
barna á sama tíma
og verið er að innleiða
styttingu vinnuvik-
unnar á íslenskum
vinnumarkaði.
Höfundur er formaður fræðsluráðs
Hafnarfjarðar og varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks í Suðvestur-
kjördæmi.
Sjálfsagt eru sumir
ósáttir við gengi
okkar á HM í hand-
bolta. Sterka menn
vantaði í hópinn,
þar á meðal einn
besta handbolta-
mann heims. Á það
skal bent að Guð-
mundur landsliðs-
þjálfari hefur náð
frábærum árangri
með liðið, það er
rétt að nefna silfur
í Peking 2008 og
brons á stórmóti
2010. Munum
þetta.
Sigurður Guðjón
Haraldsson
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12.
HM í handbolta
AFP