Morgunblaðið - 24.02.2021, Síða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 24. FEBRÚAR 2021
Hefst 26. febrúar.
Allt hefir farið úr
skorðum á þessum
tímum heimsfarsótt-
arinnar sem kennd er
við kórónuveiruna.
Jafnvel mitt auma
elliáralíf hefir snúist á
hvolf. Öldrunarsetrið
er lokað og engin
leikfimi eða önnur
starfsemi fyrir okkur
gamlingjana. Heilsu-
bótargöngur hér í hverfinu eru því
það eina sem hægt er að gera fyr-
ir líkamann. Hér eru 144 húsein-
ingar og flestir íbúanna eru eft-
irlaunafólk sem er sparlega að
eyða gullnu árunum. Ekkjur og
fráskildar kvensur eru hér í mikl-
um meirihluta. Nokkrar konur eru
enn með lifandi eiginmenn en ein-
hleypir karlar eru örfáir.
Hverfið okkar er mjög aðlað-
andi; mikill gróður og grasbalar
og þrjár tjarnir. Það er því
ánægjulegt að labba um og margir
íbúanna nota sér það. Svo má ekki
gleyma að stór hluti kvennanna á
kjölturakka sem þurfa að komast
út nokkrum sinnum á dag. Sér-
stök svæði eru ætluð hvuttunum
þar sem þeir geta gengið örna
sinna, en strangt er gengið eftir
því að eigendurnir þrífi eftir þá.
Einnota plastpokar eru til staðar
og ruslatunnur víða. Það er sér-
stök kúnst að venda plastpokanum
við og hafa rétt handtök til að
góma úrgang dýranna. Væri ég
hundur myndi ég hafa áhyggjur af
því hvað myndi gerast þegar aldr-
aður eigandi minn getur ekki
lengur beygt sig niður og þrifið
eftir mig.
Að ganga tvo hringi í hverfinu
tekur hálfa klukkustund og geri
ég það tvisvar á dag. Fáir eru á
ferli í morgunsárið en um eft-
irmiðdaginn er oft margt um
manninn og hundinn. Hálftíma
gangan getur dregist á langinn því
stoppa þarf af og til og spjalla. Þá
er áríðandi að muna hvað kon-
urnar heita og líka hundarnir
þeirra. Þegar svalt er í veðri eru
ferfætlingarnir oft klæddir í kápur
og peysur. Ein kona sagði mér að
sinn hundur ætti svo margar flík-
ur að hann hefði sinn
eigin klæðaskáp.
Sem eðlilegt er
beinist talið oft að
veirumálum. Tvær
fjölskyldur hafa veikst
hér í hverfinu og einn
níræður maður dó um
daginn. Margir eru
búnir að fá fyrri bólu-
setninguna og sumar
konurnar eru uggandi
yfir því að sú seinni
geti orðið erfið. Svo er
líka slegið á léttari
strengi og er þá stundum stutt í
kjaftasögurnar. Karlar eru sjald-
séðir á sprangi hér en í fyrradag
rakst ég þó á einn sem ég hafði
ekki séð lengi. Færði ég í tal að
hann hefði ekki sést í margar vik-
ur. Sagði hann þá að ástæðan væri
að skrokkurinn á sér hefði verið
mjög latur að undanförnu. Fannst
mér maðurinn taka skringilega til
orða að skella skuldinni á skrokk-
inn.
Þótt Georgía sé í suðurríkjunum
fáum við frost og stundum snjó
nokkra daga á vetri hverjum. Þá
verður að búa sig vel í morgun-
gönguna. Stundum segi ég við ná-
grannana að engin veður séu
slæm, bara klæðnaðurinn. Ég er
svo lánsamur að eiga íslenskar ull-
arnærbuxur. Þær eru fínar og
mjúkar en samt verð ég að við-
urkenna að þegar ég klæðist þeim
á fyrsta frostdegi er ekki laust við
smá kláða í löppunum en svo
hverfur hann fljótt. Buxurnar eru
sérstakar að því leyti að þær ná
langt upp fyrir mittið. Ekki alveg
upp í handarkrikann en örugglega
upp að bringspölum.
Stórlega efast ég um það að
okkar ástkæra þjóð hefði lifað af á
eyjunni hvítu í þau 1100 ár sem
hún hefir dregið þar fram lífið ef
ekki hefði komið til ullin af okkar
hjartkæru sauðkind. Hvernig hefði
fólkið lifað af þessa hörðu vetur og
köldu vor ef það hefði ekki átt ull-
arnærföt, vaðmálsflíkur, lopapeys-
ur, ullarsokka og vettlinga? En nú
er öldin önnur og blessuð sauð-
kindin á í vök að verjast. En það
er nú annað mál.
Það er ekki alveg á hreinu
hvernig ég eignaðist ullarnærbux-
urnar. Ég held endilega að
mamma hafi gefið mér þær.
Drengurinn hennar var að flytja til
Ameríku og hún vildi vera viss um
að honum myndi ekki verða þar
kalt. Þið vitið hvernig mæður
hugsa. Það skipti ekki máli þótt
drengurinn væri orðinn þrítugur
og væri þar að auki með eiginkonu
og barn. Þetta er mín kenning og
ég held mig við hana, sér í lagi þar
sem flestir sem myndu vita um
málið eru nú fallnir frá.
Við bjuggum í Pennsylvaníu í
mörg ár þar sem ég vann við fisk-
sölu en Sambandið sáluga var þar
með fiskvinnslustöð. Þarna voru
vetur kaldir, jafnvel kaldari en í
Reykjavík, og snjókoma algeng.
Ég prísaði mig sælan að eiga þess-
ar forláta ullarnærbuxur og klædd-
ist þeim oft. En svo fluttum við til
Flórída og þá hurfu nærbuxurnar
mér úr minni í mörg ár. Af og til
rakst ég á þær í nærfataskúffunni
og sagði þá við konuna að hún
skyldi bara láta þær hverfa því ég
myndi ekki hafa nein not fyrir þær
í Flórídasólskininu. En hún neitaði
því algerlega og sagðist ekki farga
þessum flottu ullarnærbuxum.
Maður veit aldrei hvað framtíðin
ber í skauti sínu, sagði hún.
Og vitanlega hafði hún rétt fyrir
sér. Án buxnanna hefði mér oft-
sinnis orðið kalt á lærum og löpp-
um hér í Georgíu. Í gærmorgun
var sjö stiga frost og strekkings-
vindur. Ég dreif mig í nærbræk-
urnar góðu fyrir morgungönguna.
Enginn var á ferli og hundar hafa
orðið að halda í sér. Ég hugsaði
með þakklæti til Erlu heitinnar,
konu minnar, fyrir að hún skyldi
ekki hafa hlustað á mig og látið
buxurnar hverfa í ruslið í Flórída.
Ullarnærbuxurnar
Eftir Þóri S.
Gröndal
Þórir S. Gröndal
»Ekkjur og fráskildar
kvensur eru hér
í miklum meirihluta.
Nokkrar konur eru enn
með lifandi eiginmenn
en einhleypir karlar
eru örfáir.
Höfundur er fyrrverandi fisksali
og ræðismaður í Ameríku.
floice9@aol.com
Fram undan eru
kosningar til Alþing-
is. Þar verður örugg-
lega tekist hart á um
mörg mál og flokk-
arnir munu keppast
við að koma stefnu-
málum sínum á fram-
færi í þeirri von að fá
stuðning kjósenda.
Eitt af stóru mál-
unum í kosningabar-
áttunni hlýtur að vera málefni
eldri borgara og þá sérstaklega
hvernig kjörum þessara tugþús-
unda er háttað. Í þeirri umræðu
þurfa stjórnmálaflokkarnir að taka
afstöðu til þess hvert hlutverk
Tryggingastofnunar ríkisins á að
vera. Eiga allir lífeyrisþegar að
eiga rétt á greiðslum frá ríkinu,
hversu lágar eða háar tekjur sem
þeir hafa? Eru skerðingar of mikl-
ar? Er frítekjumarkið of lágt?
Frambjóðendur þurfa að upplýsa
okkur eldri borgara um það hver
þeirra stefna er.
Lætur vel í eyrum
Í kjarabaráttu eldri borgara
hafa sumir mjög hátt og segja að
afnema eigi allar skerðingar frá
Tryggingastofnun ríkisins. Mörg-
um finnst þetta hljóma mjög vel og
vera sanngjarnt. En er það svo?
Fyrir nokkru gerðu þingmenn
mistök við lagasetningu um al-
mannatryggingar. Það þýddi að
leiðrétta varð lögin og eftir mála-
ferli varð niðurstaðan sú að Trygg-
ingastofnun ríkisins varð að greiða
lífeyrisþegum tvo mánuði án skerð-
ingar.
Viljum við auka bilið?
Þetta þýddi að þeir lífeyrisþegar
sem minnst réttindi áttu í lífeyr-
issjóði fengu 20 þúsund króna
mánaðarleiðréttingu. Aftur á móti
fengu þeir sem mest réttindi áttu í
lífeyrissjóði 400 þúsund krónur í
mánaðarleiðréttingu. Erum við að
kalla eftir því að stjórnmálaflokk-
arnir beiti sér fyrir slíku? Viljum
við láta auka enn frekar bilið milli
þeirra sem fá lágar mánaðarlegar
greiðslur og hinna sem fá háar
greiðslur? Á það að vera hlutverk
ríkissjóðs að greiða hátekjufólki
mánaðarlegar greiðslur?
Til eru stjórnmálaflokkar sem
segjast vilja útrýma fátækt. Getur
nokkrum dottið í hug að það mark-
mið náist með því að nota fjármuni
ríkisins til að bæta kjör þeirra best
settu?
Stjórnmálaflokkar kenna sig við
jöfnuð. Getur einhver séð hvernig
það markmið næst að auka jöfnuð
eldri borgara með því að nota fjár-
muni ríkisins til að bæta hag
þeirra best settu?
Stjórnmálaflokkarnir verða að
ræða og marka stefnu um hvert
hlutverk Tryggingastofnunar rík-
isins á að vera.
Hækka verður
frítekjumarkið
Ég trúi því að allir
stjórnmálamenn séu
sammála um að allt
of miklar skerðingar
séu á greiðslum frá
Tryggingastofnun
ríkisins hjá þeim sem
hafa lægstu tekj-
urnar og hjá þeim
sem eru með miðl-
ungstekjur.
Reglurnar í dag eru þannig að
frítekjumarkið er einungis 25
þúsund krónur á mánuði. Við
hærri lífeyrissjóðstekjur er við-
komandi skertur um 45% af
greiðslum hjá Tryggingastofnun
ríkisins. Það hljóta allir að geta
skrifað undir að þetta er ósann-
gjarnt.
Til að bæta kjör þeirra sem eru
með lágar og miðlungstekjur þarf
að hækka frítekjumarkið strax í
100 þúsund krónur á mánuði. Það
myndi auka tekjurnar verulega.
Einnig er nauðsyn á að skerðing-
arhlutfallið breytist úr 45% í
a.m.k. 30%. Slíkar breytingar
væru mjög til bóta fyrir kjör eldri
borgara.
Það þarf þak
Þeir einstaklingar sem hafa 600
þúsund á mánuði eða meira frá
lífeyrissjóðum fá ekki neinar
greiðslur frá Tryggingastofnun
ríkisins. Ég tel að það sé mjög
skynsamlegt að hafa ákveðið þak.
Hvort það sé nákvæmlega 600
þúsund krónur, 700 þúsund krón-
ur eða 800 þúsund krónur á mán-
uði geta menn tekist á um.
Aðalatriðið er að það sé ákveðið
þak, þannig að þeir sem hafa
hæstu tekjurnar séu ekki að fá
bætur frá Tryggingastofnun rík-
isins.
Það hlýtur að vera skynsam-
legra að nota þá fjármuni ríkisins
til að bæta kjör þeirra sem þurfa
á því að halda.
Þurfum samstöðu
Það er mikið atriði að á næst-
unni fari fram málefnaleg um-
ræða um stöðu og kjör eldri borg-
ara landsins. Það þarf að nást
samstaða um það hjá stjórn-
málaflokkunum að lengur verði
ekki komist hjá því að bæta veru-
lega kjör þeirra lífeyrisþega sem
eru með lægstu tekjurnar og
þeirra sem hafa miðlungstekjur.
Greiðsla til þeirra
tekjuhæstu útrýmir
ekki fátækt
Eftir Sigurð
Jónsson
Sigurður Jónsson
» Viljum við auka enn
frekar bilið milli
þeirra eldri borgara
sem hafa lægstu tekj-
urnar og þeirra sem
hafa hæstu tekjurnar?
Höfundur er eldri borgari.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.