Morgunblaðið - 08.04.2021, Blaðsíða 32

32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 2021
Um síðustu áramót
lauk aðlögunartíma eft-
ir að Bretland gekk
formlega úr Evrópu-
sambandinu. Frá 1.
janúar 2021 gilda evr-
ópskar reglur um
frjálsa vöruflutninga,
fólksflutninga, þjón-
ustustarfsemi og fjár-
magnsflutninga því
ekki lengur milli Bret-
lands og ESB – og þar
með ekki heldur EES eða Íslands.
Óhjákvæmilega fylgja þessu breyt-
ingar á viðskiptum gagnvart Bret-
landi. En breytingum fylgja jafnan
ný tækifæri. Aldalöng saga sam-
skipta og viðskipta Íslendinga og
Breta og sérstaða þjóðanna innan
Evrópu vekur vonir um að þau kafla-
skil sem mörkuð voru með útgöngu
Breta úr ESB geti eflt viðskipti og
samskipti þjóðanna enn frekar.
Heimsborgin London
London hefur um aldir verið mið-
stöð alþjóðlegra viðskipta og er á eft-
ir New York langstærsta miðstöð
fjármála- og viðskiptalífs í heiminum
og tengir saman markaði í Asíu, Evr-
ópu og Ameríku. Þá er London
samkeppnishæfari en þessar borgir,
bæði þar sem hún er aðgengilegri og
vegna aldalangrar sögu og rótgróinn-
ar menningar um frjáls viðskipti.
Tungumál í viðskiptum er enska og
helstu bankastofnanir, trygginga-
félög og alþjóðlegir fjárfestingasjóðir
hafa útibú og starfsemi í London,
sem og alþjóðlegar lögmannsstofur
og endurskoðunarfyrirtæki.
Alþjóðlegir viðskiptasamningar
eru gjarnan gerðir að
enskri fyrirmynd og
undir enskum lögum og
heyra undir lögsögu
enskra dómstóla. Þeir
byggja á langri sögu og
mikilli reynslu við að
leysa úr viðskiptalegum
ágreiningsmálum, auk
þess sem í London er að
finna eina helstu al-
þjóðlegu gerðardóms-
stofnunina í heiminum.
Einfalt og fljótlegt er að
stofna félög í Bretlandi
og regluverk er bæði
skjótvirkt og gagnsætt. Mikið fram-
boð er á sérhæfðu starfsfólki og
kostnaður við starfsmannahald er al-
mennt hagstæður samanborið við
önnur lönd í Vestur-Evrópu. Sam-
kvæmt Alþjóðabankanum er breskur
vinnumarkaður með þeim sveigjan-
legustu í heimi.
Í Bretlandi er mikil gróska í frum-
kvöðlastarfsemi, svo sem í tækni og
listum og er hvergi að finna fleiri
sprotafyrirtæki í fjártækni (fintech),
kvikmyndaiðnaði og tölvuleikjageir-
anum. Margvíslegir styrkir, skatta-
hagræði og endurgreiðsla rann-
sóknar- og þróunarkostnaðar standa
nýsköpunarfyrirtækjum til boða og
eftir Brexit hefur Bretland lagt enn
meiri áherslu á að laða slík fyrirtæki
til landsins. Meðal annars geta ís-
lensk nýsköpunarfyrirtæki nýtt sér
slíkar ívilnanir með því að stofna
dótturfélög í Bretlandi. Þá er end-
urreisn í kjölfar Covid-19-faraldurs-
ins þegar hafin í Bretlandi en vegna
góðs árangurs við bólusetningar er
vonast eftir skjótum viðsnúningi
efnahagslífsins. Breskt regluverk í
tengslum við fjárhagslega end-
urskipulagningu fyrirtækja er afar
sveigjanlegt og býður upp á marg-
vísleg tækifæri fyrir fjárfesta.
London áfram miðstöð
viðskiptalífsins í Evrópu
Þrátt fyrir útgöngu Breta úr ESB
er búist við að London verði áfram
miðstöð alþjóðlegra viðskipta og fjár-
festinga. Eftir margvíslega byrjunar-
örðugleika, einkum í tengslum við inn-
og útflutning, er á þessari stundu erf-
itt að meta hver raunveruleg áhrif
Brexit verða til lengri tíma. Svo stór-
um breytingum fylgja þó óneitanlega
mikil tækifæri í tengslum við viðskipti
beggja vegna Ermarsundsins. Stjórn-
völd í Bretlandi hafa til að mynda til-
kynnt að aukin áhersla verði lögð á
nýsköpun og tengingar við fleiri
markaði en bara meginland Evrópu
og er búist við því að á næstunni verði
kynntir enn frekari hvatar fyrir aðila
til að fjárfesta og setja upp starfsemi í
Bretlandi.
Bretland og London munu áfram
laða að hæfileika, fjölbreytni og fjár-
magn sem skapa munu tækifæri í
þessum suðupotti viðskipta og menn-
ingar. Enginn býst við því að Brexit
breyti neinu af þessu.
Ísland og Bretland
Fjöldi Íslendinga sem búsettir eru í
London vegna starfa sinna og náms er
á milli 2-3 þúsund og hefur London
lengi verið einn vinsælasti áfanga-
staður Íslendinga, sem leita þangað til
skemmtunar og afþreyingar. Bret-
land er helsta viðskiptaland Íslands á
eftir Bandaríkjunum og hefur London
lengi verið stökkbretti Íslendinga út í
hinn stóra heim. Mörg íslensk fyrir-
tæki reka starfsemi í Bretlandi, t.d. í
tæknigeiranum, sjávarútvegi og fjár-
málum, og enn aðrir hafa þar fyrir-
svar enda þótt viðskiptin sjálf fari oft
fram annars staðar.
Fullyrða má að í kjölfar útrásar ís-
lensku bankanna og síðar fjármála-
hrunsins er meiri þekking hjá fjár-
málastofnunum og sjóðum um Ísland
og íslensk málefni sem skapað hefur
tækifæri fyrir fjölbreyttari fjárfest-
ingu alþjóðlegra aðila á Íslandi heldur
en áður þar sem áherslan var nær ein-
göngu á vaxtamunarviðskipti. Orð-
spor Íslendinga og íslenskra fyrir-
tækja í viðskiptum í Bretlandi er
almennt jákvætt og auðveldara er fyr-
ir íslenska aðila að nálgast erlenda
fjárfesta með hugmyndir að tækifær-
um og á undanförnum árum hafa sér-
hæfðir fjárfestingasjóðir komið að
ýmsum verkefnum á Íslandi, m.a. á
sviði endurnýjanlegra orkugjafa.
Með breyttri heimsmynd og auk-
inni áherslu á umhverfismál og sjálf-
bærni hefur áhugi Breta á Íslandi orð-
ið enn meiri. Auk farsællar sölu á
norðurljósunum í formi ferðalaga tug-
þúsunda breskra ferðamanna til Ís-
lands á hverju ári er fyrirsjáanlegt að
samstarf ríkjanna á sviði orku-, um-
hverfis- og öryggismála muni bara
aukast.
Hver eru áhrif Brexit
fyrir Ísland?
Enda þótt áhrif Brexit séu aðeins að
takmörkuðu leyti komin fram er nauð-
synlegt að skoða hvaða reglur gilda í
kjölfar Brexit. Sem dæmi má nefna:
- Tollakjör í vöruviðskiptum hald-
ast óbreytt samkvæmt bráða-
birgðafríverslunarsamningi, sem
kemur þó ekki í stað EES en er ætlað
að brúa bilið þangað til samið hefur
verið um nýjan fríverslunarsamning.
- Íslendingar sem hyggjast sækja
vinnu í Bretlandi þurfa nú vegabréfs-
áritun og að uppfylla ákveðin skilyrði
til að fá atvinnuleyfi, til að mynda
gilda reglur um gagnkvæma við-
urkenningu á faglegri menntun og
hæfi ekki lengur. Áfram er þó hægt
að koma í viðskiptaferðir til Bretlands
og sem ferðamaður án vegabréfsárit-
unar.
- Skoða þarf samningsákvæði um
lögsögu úrlausnar ágreiningsmála.
Val um lögsögu samkvæmt tilskip-
ununum sem fjalla um lagaskil innan
og utan samninga hefur verið innleitt
í bresk lög og mun því gilda áfram.
Meiri óvissa ríkir í augnablikinu um
gagnkvæma viðurkenningu og fulln-
ustu dóma þar sem Bretland er enn
ekki formlega aðili að Lúganó-
samningnum um dómsvald og um
fullnustu dóma í einkamálum. Ef
Bretlandi verður ekki veitt aðild að
Lúganó samningnum, ætti fátt að
vera því til fyrirstöðu að Bretland og
Ísland geri með sér í staðinn tvíhliða
samning um slíka gagnkvæma við-
urkenningu og fullnustu dóma.
- Enn er ósamið um framtíðar-
skipan fjármálaþjónustu. Þó er ljóst
að fjármálafyrirtæki geta ekki lengur
sjálfkrafa fengið leyfi til stofnunar
útibúa eða þjónustu yfir landamæri á
grundvelli tilkynningar (passporting).
Sumar reglur gilda áfram, svo sem
um fjárfestingastarfsemi á grundvelli
tilskipunar um markaði fyrir fjár-
málagerninga (MiFID 2) og um fjár-
festingasjóði (AIFMD), en aðrar
ekki, eins og um greiðsluþjónustu
(PSD2) og rafeyri (EMD2).
- Evrópskar reglur um persónu-
vernd (GDPR) hafa verið innleiddar í
bresk lög og gilda óbreyttar reglur
um flutning persónuupplýsinga milli
Ný tækifæri í Bretlandi eftir Brexit
Eftir Gunnar Þór
Þórarinsson »Enda þótt áhrif
Brexit séu aðeins að
takmörkuðu leyti komin
fram er nauðsynlegt að
skoða hvaða reglur gilda
í kjölfar Brexit.
Gunnar Þór
Þórarinsson
Úrval aukahluta:
Hulstur, Hleðslutæki,
Snúrur, Minniskort,
USB lyklar og fleira
Körfur
frá 25.000 kr.
Startpakkar
frá 5.500 kr.
og margt fleira
Bolholt 4, Reykjavík | www.frisbigolfbudin.is
Allt fyrir frisbígolf
Töskur
frá 3.990 kr.
Diskar
frá 2.500 kr.
Fjarlægðarmælir
24.990 kr. Bolholti 4, 105 • Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
SNJALLTÆKJA
VIÐGERÐIR
Við gerum við alla síma,
spjaldtölvur, tölvur
og dróna