Verktækni - 2013, Page 9

VERKTÆKNI / 9
magns, ólíkt seyrunni frá fyrsta stigs
hreinsun sem inniheldur aðskotahluti og
sand. Einnig var rætt hvort megi slaka á
kröfum á seyru úr rotþró sem er ólíkleg að
innihalda hættuleg efni, þannig að léttara
sé að nýta hana. Þá var rætt að seyra er
mikið nýtt í Þýskalandi og rannsóknir þar
hafi verið að benda til þess að magn þung­
málma í seyru sé að lækka.
Hönnun og bygging
Ýmsir örðugleikar geta komið fram á hönn­
unar­ og byggingarstigi. Fyrir það fyrsta
þarf að meta magn lífræns skólps. Á
Reyðar firði var uppspretta skólps frá eins­
leitum hópi verkamanna. Efnasamsetning
slíks skólps er ekki sú sama og í blönduðu
samfélagi og var erfitt að meta fyrirfram
hönnunarálag stöðvarinnar. Annað sem
þarf að huga að er reyna að aðskilja eftir
fremsta megni skólp frá regn­ og hitaveitu­
vatni. Svo þarf að dæla vatninu á einn stað,
eða ella að byggja skólphreinsistöðvar fyrir
megin útföll bæjarfélags eins og á
Egilsstöðum.
Vanda þarf niðursetningu á hreinsistöðv­
um og taka tillit til aðstæðna á byggingar­
stað. Stöðvar eru oft byggðar á forhönnuð­
um einingum sem þarf að grafa fyrir djúpt
niður í jörðu. Mikilvægt að fylla einingarnar
strax af vatni til þess að minnka uppdrifs­
kraft þeirra, sem getur leitt til að þær
skekkist og færist til.
Rekstur og eftirlit
Sameiginlegt rekstrarvandamál margra
stöðva á Íslandi á rætur að rekja til hönn­
unar, sem byggir á framtíðarspám um íbúa­
fjölda. Þær stöðvar sem byggðar voru á
góðæristímum gerðu allar ráð fyrir mikilli
fólksfjölgun. Stöðvarnar eru því yfirhann­
aðar miðað við núverandi álag. Þrátt fyrir
það greindu allir frummælendur frá því að
mæld hreinsivirkni er ásættanleg og sam­
kvæmt reglugerðum.
Örverugróður er viðkvæmur. Þannig hafa
olíuskot frá iðnaði drepið allan örverugróð­
urinn. Örverugróðurinn er mjög háður raf­
magni, sem knýr loftdælingu í loftblend­
ingarþró og snýr við snúningsdiskum og
tryggir þannig aðgang örvera að súrefni.
Dæmi er um að rafmagnsbilun hafi komið
ójafnvægi á örverugróðurinn. Það getur
tekið meira en viku að ná aftur upp örveru­
gróðri og fullri hreinsivirkni.
Önnur vandamál sem hafa komið upp
eru lyktarvandamál, sem nánast alltaf eru
tengd geymslu á seyru, og aðskotahlutir
eins og handþurrkur, sem leysast illa upp í
vatni, hafa stíflað inntök, dælur og ristar.
Því er mikilvægt að hvetja alla að upplýsa
vel íbúa um hvað megi fara í klósett og
hvað ekki. Á Reyðarfirði voru þessi vanda­
mál leyst með því að setja upp mjög öfluga
kvörn og lofthreinsibúnað.
Tilbúin votlendi fyrir dreifbýli
Nýjar stefnur fyrir dreifbýli og minni bæjar­
félög eru að byggja tilbúin votlendi. Kostir
slíkra náttúrulegra lausna eru minni stofn­
og rekstarkostnaður, og þær falla vel í nátt­
úrulegt umhverfi. Á Íslandi hefur eitt vot­
lendi verið byggt sem er staðsett á
Sólheimum á Grímsnesi. Hreinsunin í
þessu votlendi fer fram með upptöku
plantna og jarðvegssíun. Settir voru upp
fjórir tilraunareitir með mismunandi gerðir
af plöntum og jarðvegi (sjá mynd 3).
Enginn merkjanlegur munur var á hreinsi­
virkni mismunandi reita. Engin lykt var af
þessum rekstri, en votlendið fór illa í suður­
landsskjálftunum.
Um Vatns- og Fráveitufélag Íslands
Félagið var stofnað 17. apríl 2009 til að
stuðla að öruggum vatnsveitum, bættum
vatnsgæðum og vistvænum fráveitum. Í
félaginu er áhugafólk um vatns­ og fráveit­
umál. Ný stjórn tók til starfa að vori 2012.
Hrund Ó. Andradóttir, dósent í umhverfis­
verkfræði við Háskóla Íslands, er formaður
félagsins; Aldís Ingimarsdóttir, stunda­
kennari við Háskólann í Reykjavík, er ritari;
Íris Þórarinsdóttir, Fagstjóri fráveitu Orku­
veitu Reykjavíkur, er gjaldkeri. Dagur
Jónsson, vatnsveitustjóri Hafnafjarðar og
Jónas Elíasson professor emeritus við
Háskóla Íslands eru meðstjórnendur.
Markmið þessarar stjórnar er að skipu­
leggja tvö málþing á ári, eitt tileinkað frá­
veitumálum og annað vatnsveitum. Næsta
málþing verður um neysluvatnsöflun á
Íslandi í mars næstkomandi. Nánari upp­
lýsingar um félagið má nálgast á vefsíðu
þess www.vafri.hi.is.
Skipulagningsnefnd málþingsins,
Hrund Ó. Andradóttir,
dósent í umhverfisverkfræði Háskóla Íslands.
Íris Þórarinsdóttir, fagstjóri fráveitu,
Orkuveitu Reykjavíkur.
Loftblöndun skólps í gerjunartanki við Álver á Reyðarfirði. Ljósm. Ketill Hallgrímsson.
Tilbúið votlendi í Grímsnesi. Ljósm. Brynjólfur Björnsson.