Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.04.2021, Qupperneq 15

18.4. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Konur í brökkum sínum eftir að
útrýmingarbúðirnar í Auschwitz
voru frelsaðar í janúar 1945.
AFP
V
ið ferðuðumst í átta sólarhringa, daga
og nætur, í átt að óþekktum áfanga-
stað. Lögregluþjónninn sem fylgdi
okkur að landamærunum talaði um stórt, al-
mennt gettó þar sem við yrðum látin vinna.
En þegar við sáum í gegnum rimlana á læst-
um vagninum okkar að SS (Stormsveitirnar)
tók við lestinni við landamærin vissum við að
við ættum enga von. Frá þeirri stundu feng-
um við engan mat og ekkert vatn. Litlu börn-
in grétu af hungri og kulda og gamla fólkið
veinaði á hjálp, sumir brjáluðust, börn fædd-
ust á skítugu gólfinu, einhverjir dóu og lík
þeirra héldu áfram ferð sinni með okkur …
Öðru hverju komu fangarar okkar inn í vagn-
inn í endurtekinni leit að verðmætum eða
bara til að berja okkur og þagga niður í
raunalegum röddum með hrottalegum hót-
unum.
Svo komum við á áfangastað. Við störðum
veiklulegum augum á nafn staðarins:
AUSCHWITZ. Þegar SS-verðirnir opnuðu
dyrnar á vagninum og skipuðu okkur út hljóp
ég til foreldra minna, faðmaði þau og bað þau
að fyrirgefa mér ef ég hefði einhvern tíma
sært þau hjartasári. „Þú varst alltaf besta
barn sem nokkrir foreldar geta eignast,“
hughreystu þau mig. Systur mínar og bræður
föðmuðu mig þegjandi. Eiginmaður minn dró
mig að sér. „Farðu vel með þig …“ hvíslaði
hann. „Farðu vel með heita, veglynda hjartað
þitt …“ Sonur minn bara horfði á mig með
stóru, bláu augunum. „Mamma …“ sögðu
augun. „Mamma …“
Enginn þeirra sem komust lifandi úr þýsk-
um útrýmingarbúðum mun nokkru sinni
gleyma þeirri mynd sem tók á móti okkur í
Auschwitz. Svartur reykurinn frá lík-
brennsluofnunum hékk yfir búðunum eins og
stór, svört ský. Hvassar, rauðar eldtungur
sleiktu himininn og klígjuvaldandi fnykur af
brennandi holdi fyllti loftið. Flokkur SS-
manna með byssur, svipur og kylfur í hönd-
um sá um að flokka okkur í sundur. Menn frá
konum sínum, foreldra frá börnum sínum,
gamla frá ungum. Þeir sem streittust á móti
voru barðir, í þá sparkað og dregnir í burt.
Eftir nokkrar mínútur stóðum við í að-
skildum hópum, næstum meðvitundarlaus af
sársauka, ofþreytu og óbærilegu áfallinu við
að missa ástvini okkar.
Nú tók læknir búðanna, ásamt litlum hópi
SS-liða, við stjórn þessa helvíska leiks. Með
því að veifa hendi sendi hann sum okkar til
vinstri, önnur til hægri. Eftir smástund rann
upp fyrir mér hvað þetta þýddi. Af hverri
lestarfylli af föngum, tíu til tólf þúsund í einu,
valdi hann úr um þrjú þúsund íbúa í búðirnar
sínar. Með hina, þá sem fóru „til vinstri“, var
farið í líkbrennsluna til móts við hræðilegan
dauðdaga í brennandi logunum sem aldrei
slokknuðu. Þeim var troðið inn í trukka
merkta Rauða krossinum, til undarlegrar
háðungar mannlegri reisn, og ekið á brott.
Allt sem við sáum af þeim síðar voru fötin
þeirra í geymslum fangabúðanna.
Seinna átti ég eftir að komast að öllu um
þetta skepnulega framferði. Farið var með
fólkið í lítil timburhús, það látið afklæðast og
því fengið lítið sápustykki og handklæði og
sagt að standa undir sturtunni. Fólkið tvísté
af eftirvæntingu og þráði þessa örfáu vatns-
dropa til að geta þrifið skítuga, örmagna lík-
ama sína eftir langa ferðadaga og að geta
vætt uppþornuð, brennandi kok. En í stað
vatns kom þungt, kæfandi gas út um stútana.
Innan sjö eða átta mínútna voru sumir kafn-
aðir, aðrir misstu bara meðvitund og var hent
í lifandi í logana. Öskrin, kokhljóðin og kæf-
ingarhljóðin sem hljómuðu frá þessum timb-
urhúsum munu ávallt óma í eyrum mínum.
Litlu börnin, ljóshærð eða dökkhærð, sem
komu alls staðar að úr Evrópu, fóru ekki með
mæðrum sínum í gasklefana. Farið var með
þau burt, grátandi og öskrandi með örvænt-
ingu í augunum, þau voru afklædd, hent ofan
í opnar grafir, eldfimum vökva hellt yfir þau
og þau brennd lifandi. Hundruð þúsunda lít-
illa barna, falleg sem ófríð, rík sem fátæk,
prúð sem óþekk, heilbrigð sem sjúk, bláeyg,
pólsk börn, dökkhærðir, litlir Ungverjar,
kringluleit, hollensk smábörn, litlir, al-
vörugefnir, franskir drengir sem stúlkur, öll
dóu þau til að fullnægja sadískum hvötum
þessara óberma.
Við sem fyrir einskæra heppni vorum send-
ar „til hægri“ mynduðum röð og vorum rekn-
ar í átt að búðunum. Vegkanturinn var varð-
aður rotnandi líkum til að sýna okkur örlög
þeirra sem reyndu að flýja úr röðinni. Við
komum að stórri timburbyggingu og var sagt
að fara inn.
En allt í einu sundraðist röðin, óbærileg
spenna braust út og hryllingurinn, sársauk-
inn, sorgin og einmanaleikinn breyttu kon-
unum í öskrandi, örvæntingarfullar og móð-
ursjúkar verur. Þær neituðu að fara inn í
húsið sem var með áletrunina Sótthreinsun
ámálaða með stórum stöfum. Í kjölfarið klufu
byssukúlur loftið, svipur smullu og kylfur
skullu með kæfandi hljóðum og skildu eftir
brotin bein og opnar höfuðkúpur – en ring-
ulreiðin rénaði ekki.
„Hvar er læknirinn?“ æpti einn af SS-
mönnunum. Ég gaf mig fram. Hann lét mig
standa uppi á borði og ég fékk mína fyrstu
skipun í fangabúðalífi mínu.
„Segðu þessum skepnum að halda kjafti
eða ég læt skjóta þær allar!“
„Hlustið á mig …“ hrópaði ég á þær. „Ekki
óttast! Þetta er bara sótthreinsunarmiðstöð,
það kemur ekkert fyrir ykkur hér. Síðan
verðum við látnar vinna, við verðum allar
saman, vinkonur, systur með sömu örlög. Ég
er læknirinn ykkar … Ég verð með ykkur
alltaf, ég mun annast ykkur, vernda ykkur …
Vinsamlegast róið ykkur niður.“
Orð mín höfðu tilætluð áhrif. Konurnar
trúðu mér, þær þögnuðu og fóru inn í húsið
ein af annarri. Undir stjórn SS-manna og
-kvenna sáu aðrir fangar um sótthreinsunina.
Við vorum afklæddar þarna fyrir framan
hlæjandi SS-verði sem létu í ljós aðdáun sína
á fallegum líkömum með því að slá þá með
svipum sínum. Allt, sem hefði getað minnt
okkur á líf okkar fram að þessu, var tekið frá
okkur.
Þegar við komum út úr húsinu þekktum
við hver aðra ekki lengur. Í stað örþreyttu,
píndu kvennanna sem þó áttu snefil eftir af
sjálfsvirðingu þegar við gengum inn um
dyrnar vorum við orðnar að hryggilegum
hópi grátandi trúða, sorglegri skrúðgöngu,
marserandi til síðustu hátíðarinnar: dauð-
ans …
Mér var farið að standa á sama. Eftir hug-
hreystandi ræðu mína yfir móðursjúku kon-
unum gleypti ég þessi fjörutíu sentigrömm af
morfíni sem ég hafði falið í örsmáu glasi. Ég
fann til kaldhæðins yfirlætis þegar ég rétti
höfuð mitt að skærunum og ég brosti undir
ískaldri sturtunni … Ég sveif sem á vængj-
um, vegna áhrifa morfínsins, inn um dyr
Auschwitz í þeirri vissu að ég væri á leið til
æðstu alsælu óminnisins.
Úr bókinni Ég var læknir í Auschwitz eftir
Gisellu Perl. Ari Blöndal Eggertsson þýddi.
Koman til Auschwitz