Morgunblaðið - Sunnudagur - 23.05.2021, Qupperneq 17

eldurinn kviknar. Slökkviliðið hraðar sér á staðinn
með blikkandi ljósum. En áður en það gerist þarf eld-
urinn að gera vart við sig og einhver að flytja slökkvi-
liðinu tíðindin. Og þá veltur mest á hve lengi eldurinn
fékk að grassera eins og honum hentaði og hversu
fljótt komst liðið svo á vettvang og hversu var það búið
til að eiga við eld eins og þennan. Það gildir um bruna-
stað eins og öflugt mötuneyti að enginn eldsmatur er
eins. Eru súrefniskútar á víð og dreif eða gasbrúsar
huldir sjónum og eldsskilrúm lítil eða ekki þar sem
þau eru sýnd á teikningum? Og umhverfið skiptir
máli. Blæs vindur? Hversu mikill og úr hvaða átt? Í
gamalli frétt í Morgunblaðinu sagði efnislega svo:
„Slökkvilið var kallað á brunastað. Slökkvistarfið gekk
vel, að sögn varðstjóra. Eftir tveggja tíma slökkvistarf
var allt brunnið sem brunnið gat.“ Brunaliðsmenn í
Vesturheimi vita að vextir hafa verið í botni lengi og
ríkissjóðir víða galopnir ráðamönnum því að veiran
vonda afsakar öll viðbrögð, góð sem vond. Það lá ekki
einu sinni í lofti krafa um að bregðast rétt við. Enda er
það svo, að þegar brugðist er við hinu óþekkta eru get-
gátur um viðbrögð viðurkennd aðferð. Í krafti þessa
hefur fjármunum verið mokað út og lítt hugað að
skuldadögum eða því hversu vel hafi verið með það fé
farið. Og það er harla stutt í réttlætingu á þeirri að-
ferð.
Gamlar myndir hengdar upp
Í Evrópu horfa menn nú úr norðri til suðurhlutans þar
sem gamalkunnir taktar í stjórnlitlum bankaheimi
minna nú óþægilega á Evrópukreppuna sem var í al-
gleymingi fáum árum eftir „bankakreppuna“.
Í Bandaríkjunum hafa ósýnilegu mennirnir sem
stjórna Joe gamla Biden farið enn lengra aftur og
reynt að apa eftir New Deal Roosevelts eins og heil-
ögum flokkslegum draumi.
Dælt hefur verið ævintýralegum fjármunum úr
ríkissjóði, rétt eins og að Bandaríkin séu nýkomin úr
heimskreppunni 1930! Fyrir þessum gjörningum eru
þó mjög fá og brotgjörn rök. Bandaríski seðlabankinn
horfir hræddur og hnugginn á en hefur ekki kjark til
að gera athugasemdir.
Það má ekki gleyma því í rómantískum demókra-
tískum draumum að þótt New Deal og „hundrað daga
áætlunin“ virtist gefa jákvætt stuð þá stóð það stutt og
misheppnaðist algjörlega sem aðgerð til lengri tíma.
Þegar Roosevelt hafði verið forseti í 8 ár til viðbótar
við þá frægu hundrað daga, þá var atvinnuleysið í
landinu enn um 20%!
Það þurfti heila heimsstyrjöld og gangsetningu
mestu stríðsvélar sögunnar til að breyta því ástandi.
Vitleysingurinn Hitler sagði Bandaríkjunum stríð á
hendur eftir Pearl Harbor og tilkynnti þá einnig, með
ósýnilegu bleki, sem hann gat ekki lesið sjálfur, að
hann hefði þar með ákveðið að Þýskaland nasismans
myndi tapa styrjöldinni á fáeinum árum. Það má halda
því fram að þetta hafi verið það skásta sem Hitler
gerði heiminum.
Miklar áhyggjur
Helstu spekingar Þýskalands telja nú og skrifa um
það bréf til stjórnvalda að þýskir leiðtogar séu enn að
fást við að smyrja vél landsins til að undirbúa að snúa
henni í gang með handafli. Vandinn er að sú mikla vél
hefur að þeirra mati fyrir löngu startað sér sjálf og
tekið snúning sem gæti fljótlega orðið illviðráðan-
legur. Vélin mun taka öfugum vöxtum, endalausri
áframhaldandi peningaprentun og galopnum ríkis-
reikningum með eins opnum örmum og gapandi gleði
og brennumenn á gamlárskvöld sem hlaðið hefðu í
risaköst upp við olíutankana í Örfirisey.
Lögmálið gamla sagði að lygin úr Reykjavík væri
komin norður á land á meðan sannleikurinn, sem pauf-
aðist á eftir henni, væri enn í Ártúnsbrekkunni í sínum
erindum. Áðan var nefnt lögmálið um slökkviliðið sem
hittir ekki sinn eld fyrr en hann er orðinn illviðráðan-
legur. Vörslumenn ríkissjóða landanna og seðla-
bankar eru enn að dæla út hjálparfé sem skattgreið-
endur skulu svo borga þegar betur viðrar og láta enn
banka lána fé á vöxtum sem eru ekki í takti lagsins
sem hljómsveitin er fyrir löngu byrjuð að spila.
Bankastjórarnir dansa enn við sönginn „Nú legg ég
augun aftur …“ og segja öfuga tombóluvexti enn
huggunarríkasta hjálpartækið í stöðunni, en samt er
drjúgur tími síðan orgelleikarinn og kórinn tóku að
dilla sér og syngja „Nú liggur vel á mér,“ og „Troddu
þér nú inn í tjaldið hjá mér …“
Bent er á að efnahagsreikningar banka í Suður-
Evrópu eru þegar orðnir margfalt verri en þeir urðu í
aðdraganda Evrópukreppunnar. Bankar í Norður-
Evrópu mundu ekki þekkja þá í suðri í sjón. Þetta
segja fyrrnefndir bréfritarar að sé ills viti.
En þeir eru til sem benda á að þegar of margir fræg-
ir menn úr heimi hagfræði og stjórnmála skrifi í senn
undir stórbrotna spádóma þá sé fyrst óhætt að taka
minna mark á því en flestu öðru sem birt er.
Má treysta því?
Það gæti verið.
En það er alls ekki víst.
Morgunblaðið/Eggert
23.5. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17