Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.07.2021, Qupperneq 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.7. 2021
K
osningarnar þann 25. september eru
ekki enn ofarlega á blaði tilvonandi
kjósenda. Flestir þeirra vilja enn
sem minnst um þær vita.
Stutt sumar er helgur tími
Nú er hásumartíð. Það er þekkt að jafnvel þá geta
veður orðið válynd, en líkurnar á því að sólin geri það
gott eru mestar í júlí og má einnig oft og án kæru-
leysis veðja á fyrstu vikurnar í ágúst.
Umræðuefnin draga dám af því. Grill, steikur, golf
og glansandi fín börn eru efst á blaði, og blessaðar
skepnurnar með ungviðið, hvert sem litið er og falla
svo vel við landið sitt.
Pólitískir áhrifavaldar, andstæðingar sem hinir,
sem eiga sinn tilverurétt á öðrum tímum, eru eins og
útdauð tegund þessar vikurnar og minna á tröll sem
urðu að grjóti þegar að dagur rann. Nóttlaus dagur
er óvinnandi tíð fyrir slíka. Hafi einhver óviðráð-
anlega þörf til að bölva eða andskotast út í eitthvað,
þrátt fyrir allt, þá verður bitmýið sjálfsagt fyrsta val,
eftir að veiran brast á flótta undan sprautunni. Dag-
skráin, sem hvergi er skrifuð, er allt önnur en sú, sem
mannskapurinn sættir sig við og tekur jafnvel glað-
beittur við, á hinum öfugsnúna pól árstímans.
Skammdegismálin, klögutalið og skítadreifing hins
eineygða vígahers nettrölla er sjálfkrafa úthýst á
þeim örfáum vikum sem farfuglar, fagna glaðbeittir
nýjum afkvæmum í fósturlandinu eina, sem þeir eiga
ættboga sinn undir, því þótt þeir dvelji einungis í fá-
einar vikur á hverju ári, þá eiga þeir hvergi heima
nema þar. Annars staðar eru þeir gestir lengstan
hluta árs. Okkur eru þeir samfelld sumargjöf. Og við
megum vara okkur á því að ganga ekki af hugs-
unarlausu tillitsleysi gegn landinu sem þeir eiga með
okkur í óslítandi sameign.
Umhugsunarefnin eftir sumarmál verða fljótlega
allt önnur en þau sem eru fyrirferðarmest í skamm-
deginu. Þá falla myrkari efni að þyngra skapi þjóð-
arinnar og styttri kveikjuþráð. Pirringur, launaþref
og hneyksli og jafnvel alla leið í ofan í stjórnmál eiga
þá greiðari leið, og gott fólk og frómt verður heltekið
af þeim þegar verst gegnir.
Það þýddi lítið að eiga um slík mál samtal við Tóm-
as skáld þegar farfuglar fjölmenntu heim. Hann
spurði þá helst frétta hvort spóinn hans væri mættur
á prúðasta þúfnakoll móans. Á öðrum tímum fylgdist
hann ekki síður með en aðrir. En þegar þeirra tími og
hans var kominn gegndi öðru máli því
Ég vissi að lóan á leiðinni mundi vera,
því lóan hefur þá stundvísi til að bera
að halda áætlun hjartans í lengstu lög,
en láta sér fátt um hrakspár og éljadrög.
Fyrsta könnun komandi slags
Fyrsta skoðanakönnunin sem gerð var í aðdraganda
kosninga að þessu sinni birtist í gær. Hún var unnin
af MMR að beiðni Morgunblaðsins og mbl.is.
Það eru ekki mörg dæmi um það hér á landi að
skoðanakönnun í aðdraganda alþingiskosninga sé
gerð í miðjum júlí. Það má gefa sér að þeir sem MMR
setti sig í samband við og bað um viðhorf af þessu tagi
hafi ekki á því augnabliki verið að velta kosningum
fyrir sér.
Hitt er ekki jafn öruggt að birt svör aðspurðra séu
lituð af því. En það er óneitanlega líklegt.
Fólkið í kalda landinu, sem er svo ljómandi hlýtt
þessa sumardaga, er ekki endilega stillt á umræðu-
efni sem ósjálfrátt kalla á deildar meiningar og þvarg,
og jafnvel ergelsi og uppnám.
„Þegar það er gott veður á Íslandi þá er það besta
veður sem heimurinn þekkir“ hefur verið örugg til-
kynning í fjölskyldu bréfritara svo lengi sem hann
man eftir sér og er margt af því fólki þó engir sér-
fræðingar í veðri annars staðar. Og góða skapið sem
fylgir svona tilkynningu er fyrir löngu orðið klassískt
og hafið yfir allan vafa og getur það engu breytt um
óhagganlega staðreynd, þótt þessi paradísartíð eigi
það til að mæta ekki hingað norður nema örfá daga á
hverju sumri, og velur þá einatt til þess dagana þegar
svo hittist á að maður er ekki í fríi. En það gleymist
jafnharðan. Það þarf ekki nema sólríkt síðdegi til.
Lituð svör
En sé það rétt að svarendur í könnun MMR séu
óvenjulega stemmdir á hinni örstuttu sumartíð, verð-
ur næst að spyrja hvernig voru þau áhrif og hversu
mikil?
Í könnun MMR blasir við að kjósendur eru tvíátta.
Tæplega 55% þeirra sem svara segjast styðja rík-
isstjórnina. En það virðist þó ekki þýða að þeir ætli
allir fyrir sitt leyti að tryggja að hún sitji áfram næsta
kjörtímabilið.
Niðurstaðan sýnir að fengju kjósendur að ráða, og
þá þessi sömu 55%, sem segjast styðja ríkisstjórnina,
þá myndu þeir aðeins sjá til þess að 31 þingmaður
stjórnarflokkanna mæti aftur til þings!
Og þá má ekki gleyma því að tveir af 11 þingmönn-
um VG, flokks forsætisráðherrans, hlupu undan
merkjum frá fyrsta degi núverandi stjórnarsam-
starfs. Þeir þingmenn eru blessunarlega horfnir und-
ir önnur merki. En fyrrnefnd staðreynd sýnir að í
agaleysi nútíma stjórnmála væri glannalegt ábyrgð-
arleysi að mynda nýja stjórn með stuðning naumasta
meirihluta.
Þriggja flokka ríkisstjórn sýndi hreinan glannaskap
ef fley hennar léti úr höfn án þess að hafa a.m.k. tvo
burðuga björgunarbáta tiltæka um borð. Sé hin ný-
birta könnun rétt þá mundi vanta þrjá þingmenn upp
á meirihluta sem að telja mætti nokkuð öruggt hald í.
Um pólitíska stöðu ríkisstjórnarinnar sagði Morg-
unblaðið réttilega í 5 dálka fyrirsögn yfir frétt um
nýju könnunina: Vinsæl en vantar kjörfylgi.
Horft til stríðsloka
Þótt ekki sé sá samanburður gallalaus þá vöknuðu
hugrenningatengsl við kosningar í Bretlandi 1945
þegar að bjargvættur Bretlands og lýðræðislegrar
tilveru í Evrópu, Winston Churchill, fékk einstaka út-
reið. Mjög fáir sáu þau ósköp fyrir. Um allan heim
slógu margir sér á sín lær og annarra og þóttust aldr-
ei hafa sé annað eins vanþakklæti af hendi nokkurrar
þjóðar til velgjörðamanns síns. En þegar ró færðist
yfir sást að það var ekki endilega sanngjarn dómur
um kjósendur, þótt ósanngirni þeirra þætti nokkur.
Hvar sem Churchill fór eftir kosningarnar þar sem
honum var útskúfað, var honum tekið með fölskva-
lausum fögnuði, sem hann var í fyrstunni furðu lost-
inn yfir. En það var ekki falskur keimur af þeirri
framkomu. Breskur almenningur var svo sannarlega
þakklátur Churchill fyrir ótrúlega leiðsögn hans og
þrekvirki, á þeirri ögurstundu þegar öll sund virtust
lokuð. En undirmeðvitund kjósenda eða að minnsta
kosti drjúgs hluta þeirra sagði þeim þetta: „Churchill
var himnasending þegar að hrun blasti við. Hann
bjargaði því sem mátti og fyrir það er þjóðin honum
eilíflega þakklát. Nú þarf að byggja upp eftir eyði-
legginguna og þá er fjarri því að vera víst að til þess
verks henti stórbrotinn stríðsherra best allra.“
Áróðursmenn Verkamannaflokksins lásu þessa
stöðu rétt. Það vakti athygli að á útifundum fyrir
kosningar birtu þeir fjölmargar prýðilegar myndir af
forsætisráðherra Íhaldsflokksins. Yfirskriftin á
myndunum var t.d.: Fagnið Churchill, eða Þakkið
Churchill. En undir myndinni stóð: Kjósið Attlee, eða
Kjósið Verkamannaflokkinn.
Og það var einmitt það sem nægilega margir kjós-
endur gerðu. Hefðbundnar árásir á höfuðandstæð-
inginn í kosningunum við svo óvenjulegar aðstæður,
hefðu örugglega snúist í höndum Verkamannaflokks-
ins og jafnvel getað tryggt gamla Churchill sigur.
Hitt er svo önnur saga að Verkamannaflokknum voru
mjög mislagðar hendur á eftirstríðsárunum.
Leiðarvísir kosningar
og smáflokkager
Kosningar eru sjaldnast einlit þakkargjörð fyrir liðna
tíð, þótt góð frammistaða sé líkleg til að skila nokkru.
Kjósendur hafa annað
á sinni könnu(n) núna
Reykjavíkurbréf16.07.21