Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.07.2021, Page 18

18 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 18.7. 2021
LÍFSSTÍLL
E
in af mínum fyrstu minningum er af deg-
inum þegar ég varð fjögurra ára. Það
var eitthvað sérstakt og spennandi við
að bera kórónu og hafa alla athyglina á manni
þennan eina dag. Ég vildi lítið annað gera en að
monta mig af því að vera orðinn svona gamall.
En af hverju var þetta merkilegur dagur? Af
hverju pælum við yfirhöfuð í því hvaða dag við
fæddumst?
Í vestrænni menningu er hefð fyrir því að
fagna afmælum með veislum, kökum, blöðrum,
gjöfum og öðru tilheyrandi. Kerti á köku er
það sem kemur upp í huga margra þegar hugs-
að er um afmæli. Hefðin á sér hins vegar langa
sögu og eru ekki allir sammála um hvernig hún
kom til. Hér verður stiklað á stóru í þeirri
sögu.
Faraó fyrstur til að eiga afmæli
Elsta heimild þess að haldið sé upp á afmæli
má finna í Biblíunni. Þar er því lýst þegar hald-
ið var upp á fæðingardag faraósins í Egypta-
landi. Fékk þá faraóinn allt starfsfólk sitt til að
halda veislu honum til heiðurs. Líklega bar
veislan upp á krýningardag faraósins en talað
var um að hann „fæddist“ sem guð þann dag.
Næst var komið að Forn-Grikkjum að setja
mark sitt á hefðina. Guðir þeirra og gyðjur áttu
hvert og eitt sérstakan dag sem haldið var upp
á þar sem ýmsar fórnir voru færðar. Matur,
drykkur og handverk var fært hinum guðlegu
verum. Þar á meðal var veiðigyðjunni Artemis
færð kaka með logandi kertum.
Þegar fram liðu stundir fór vel stætt fólk að
leyfa sér að fagna hvert öðru á ákveðnum degi
ársins, bæði meðal Rómverja og Forn-Grikkja.
Komu fjölskyldur og vinir þá saman og skiptist
á gjöfum, borðaði mat og óskaði hvert öðru vel-
farnaðar.
Mest áhersla var þó lögð á alls kyns hátíðir
sem haldnar voru á ári hverju og almúginn,
jafnvel þrælar, fóru að fagna ákveðnum dögum
á dagatalinu. Venjulegt fólk var þó enn ekki
farið að fanga afmælisdögum sínum.
Hvenær fæddist Jesús?
Þegar ríki Rómaveldis var sem stærst, á ann-
arri öld eftir Krist, fór kristni að breiðast út
um svæðið. Þá var það talið heiðinn siður í
kristni að halda hátíðir eða fagna afmælum, en
á fjórðu öld eftir Krist ákvað kirkjan að reyna
að ýta undir vinsældir trúarbragðanna. Ákveð-
Ljósmynd/Unsplash
Öll höfum við haldið upp á afmæli, að minnsta kosti mætt í afmælisveislu. Þetta þykir sjálfsagt
enda fáir dagar eins mikilvægir á ári hverju og fæðingardagur okkar.
En af hverju er hann svona mikilvægur og hvernig kom það til að fólk fór að halda upp á afmæli sitt?
Böðvar Páll Ásgeirsson bodvarpall@mbl.is
Til hvers öll þessi afmæli?
Hin hefðbundna afmæl-
iskaka hefur eitt kerti fyrir
hvert ár sem afmælisbarnið
hefur lifað eins og þessi hér.
Teningaspilarar á Saturnalia-hátíðinni sem jólin voru sett til höfuðs.