Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.07.2021, Side 19

18.7. 2021 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19
LÍFSSTÍLL
ið var að búa til hátíð sem haldin væri á sama
tíma og rómverska Saturnalia-hátíðin sem stóð
yfir 17.-23. desember.
Fæðingardagur Krists er hvergi nefndur í
Nýja-Testamentinu en var þarna sagður vera
25. desember og jólin voru fædd. Elstu heim-
ildir um jólahátíðina í Rómaveldi eru frá árinu
336 og markaði hún breytt viðhorf kirkjunnar
til afmæla.
Í framhaldinu fór fólk að halda upp á afmæl-
is- og dánardaga ýmissa dýrlinga. Þá fóru kon-
ungar og aðrir ráðamenn að halda veislur á af-
mælisdögum sínum auk þess sem venjulegt
fólk fór að fagna afmælisdögum verndar-
dýrlinga sinna eins og þeirra eigin.
Eitt kerti til viðbótar
Á 17. og 18. öld varð upplýsingin til þess að ein-
staklingshyggja dreifðist um Evrópu. Fólk
naut þá persónulegs frelsis sem áður hafði ekki
sést og varð það, auk útbreiddar notkunar á
dagatölum, til þess að fólk fór að halda upp á
afmæli sín og annarra fjölskyldumeðlima.
Í Þýskalandi urðu til „Kinderfeste“ þar sem
haldið var upp á afmæli barna með köku með
kertum, einu fyrir hvert ár sem barnið hafði lif-
að auk eins til viðbótar sem táknaði von um að
það lifði að minnsta kosti eitt í viðbót. Þá var
einnig blásið á kertin og óskað sér.
Fyrst um sinn voru veislur af þessu tagi að-
eins á færi þeirra ríkustu enda hráefni í tertur
dýrt. Með tilkomu iðnvæðingarinnar breyttist
þetta. Fólk hafði nú meira á milli handanna auk
þess sem allt hráefni varð ódýrara og byrjað
var að bjóða upp á tilbúnar kökur í bakaríum.
Með afmæli á heilanum
Í dag má segja að við mannfólkið séum með af-
mæli af öllu tagi á heilanum. Fólk heldur upp á
fæðingarafmæli, brúðkaupsafmæli og útskrift-
arafmæli og heldur jafnvel upp á afmæli hinna
og þessara einstaklinga sem margir hverjir eru
dánir.
Þá er haldið upp á afmæli þess að lög tóku
gildi eins og á við um kvenréttindadaginn sem
haldinn er daginn sem konur fengu loks kosn-
ingarétt hér á landi. Ýmsar hátíðir eru svo
haldnar á fæðingardegi einhvers einstaklings
eins og á við um dag íslenskrar tungu sem hald-
inn er á fæðingardegi Jónasar Hallgrímssonar.
Hvað sem því líður eru afmæli stór iðnaður
og svo virðist sem vilji fólks til að halda upp á
þau með pomp og prakt verði meiri með hverju
árinu.
Jeanne Louise Calment, elsta kona sögunnar, fagnar 121 árs afmæli sínu árið 1996.
Nelson Mandela, þá ekki orðinn forseti Suður-Afríku, ánægður með afmælisköku sína 1990.
Ronald Reagan, fyrrverandi Bandaríkjaforseti, blæs, með hjálp eiginkonu sinnar, Nancy Reagan, á af-
mælisköku sína í tilefni af 82 ára afmæli hans árið 1993. Margaret Thatcher, fyrrverandi forsætis-
ráðherra Bretlands, gerir sig líklega til að skerast í leikinn.
Faraóinn í Egyptalandi er sá fyrsti sem vitað er að hafi haldið upp á afmæli sitt.
Forn-Grikkir færðu veiðigyðjunni Artemis ýmsar fórnir á ári hverju, þar á meðal köku með kertum.
’
Á 17. og 18. öld varð upplýsingin til þess að einstaklingshyggja
dreifðist um Evrópu. Fólk naut þá persónulegs frelsis sem áður
hafði ekki sést og varð það, auk útbreiddar notkunar á dagatölum, til
þess að fólk fór að halda upp á afmæli sín og annarra fjölskyldu-
meðlima.
Ljósmyndir/AFP