Fiskifréttir - 19.12.1997, Blaðsíða 11

FISKIFRÉTTIR föstudagur 19. desember 1997
11
Þorskanótin
þvingaður til þess að kaupa
þorskanætur fyrir alla þrjá bátana,
sem Þorbjörn hf. gerði þá út, en
það voru Hrafn Sveinbjarnarson
GK, Hrafn Sveinbjarnarson II GK
og Hrafn Sveinbjarnarson III GK.
Áhafnir skipanna og skipstjórarnir
lágu í mér dag og nótt og heimtuðu
að fá að nota þessi veiðarfæri og
þótt ég léti undan og keypti næt-
urnar þá get ég sagt mér það til
varnar að aðeins ein þessara nóta
var notuð og það aðeins í eitt
skipti. Það fengust í hana 70 tonn
af þorski og sá afli var verkaður hjá
fyrirtækinu. Þessi þorskur var í
smærri kantinum, ef miðað er við
þann þorsk sem algengastur var á
nótaveiðunum, og það var ekkert
að því að verka hann. Hins vegar
þóttist ég sjá að þessar veiðar
myndu enda með hreinum voða og
ég held að það hafi komið á dag-
inn. Stóri hrygningarþorskurinn
var veiddur upp á nokkrum árum
og ég tel að þarna höfum við séð
upphafið að endinum á þeirri
miklu þorskgengd sem verið hafði
við landið allt frá því á árunum
eftir seinna stríð, segir Tómas.
Aflinn blóðgaður um borð í Ófeigi VE
Nótin komin að skipshlið og eins og sjá má er mikið af vænum þorski í
nótinni
Réttdræpur vegna elli!
í þessu sambandi er vert að hafa
í huga að fiskifræðin var tæpast
búin að slíta barnsskónum á þess-
um árum og lítið var vitað um áhrif
hinna ýmsu þorskárganga á vöxt
og viðgang stofnsins. Það er fyrst
nú á allra síðustu árum að vísinda-
menn hafa stutt það rökum að
stærstu þorskhrygnurnar gefi af sér
bestu hrognin auk þess sem að
fjöldi hrognanna í þeim sé miklu
meiri en í smærri hrygnum. Á ár-
unum eftir 1960 vitnuðu fylgis-
menn þorskanótaveiðanna óspart í
ummæli Jóns Jónssonar, fiskifræð-
ings og forstjóra Hafrannsókna-
stofnunar, sem getið er um í viðtali
við Hilmar Rósmundsson hér í
þessari umfjöllun. Menn túlkuðu
ummælin sem svo að stóri þorskur-
inn væri réttdræpur og fyrir því
höfðu þeir orð og samþykki virt-
asta fiskifræðings landsins.
Gunnar Magnússon segist hafa
verið mjög sáttur við ummæli Jóns
og hann telji reyndar enn að þau
hafi átt við ákveðin rök að styðjast.
— Ég get nefnt sem dæmi að á
einum stað við Vestmannaeyjar, á
svokölluðum Stryntum sem eru
norðvestur af Þrídröngum, feng-
um við bara mjög stóran þorsk í
nótina. Mikið af þessum þorski var
búinn að hrygna þegar hann veidd-
ist og mér er til efs að hann hafi átt
eftir að hrygna oftar. Andstæðing-
ar þorskanótaveiðanna sögðu að
þetta væri fiskurinn sem bæri uppi
hrygninguna. Ég gat auðvitað fall-
ist á þau rök að stóri fiskurinn væri
mikilvægur fyrir hrygninguna enda
var þorskurinn, sem ekki var
hrygndur, með ótrúlega stóra
hrognasekki. Hins vegar held ég
að menn geri of lítið úr umhverf-
isástæðum í hafinu þegar fjallað er
um hrygningu þorsksins. Það eru
þessar aðstæður sem að mínu mati
skipta mestu máli um það hvernig
hrognunum og síðar seiðunum
reiðir af, segir Gunnar.
Eggert Gíslason bendir einnig á
að það hafi ekki leyst allan vanda
þorskhrygningar við landið að
banna veiðar í þorskanót.
— Þegar þorskanótin var bönn-
uð árið 1971 þá voru flestir bátarn-
ir, sem stundað höfðu veiðarnar,
sendir á veiðar með stórriðnum
þorskanetum. Með þeim drápum
við sams konar þorsk og við feng-
um í nótina. Ég fæ ekki betur séð
en að einmitt þetta sé að endur-
taka sig nú. Veiðar í þorskanet
með níu tommu möskva hafa auk-
ist mikið hin síðari ár og netin eru
miklu dýpri en notuð voru á árum
áður. Séu menn sannfærðir um
skaðsemi þorskanótarinnar þá er
furðulegt að ekki skuli hafa verið
gripið til takmarkana á veiðum
með þessum stórriðnu og djúpu
netum, segir Eggert.
Tók 50 tonna kast við
baujuna hans Binna í
Gröf
Það hefur oft kastast í kekki á
milli áhafna skipa með ólík veiðar-
færi á íslandsmiðum og Gunnar
Magnússon segir að áhafnir
þorskanótabátanna hafi stundum
fengið bágt fyrir að vera í nágrenni
báta sem gerðir voru úr með línu,
færum eða netum. Þó hafi margir
sýnt veiðunum skilning og verið
boðnir og búnir til þess að hliðra til
þannig að hægt væri að kasta nót-
inni.
— Mér er það sérstaklega minn-
isstætt að í eitt skiptið, sem við
vorum að veiðum á Selvogsbank-
anum, að þá var hinn kunni afla-
maður Binni í Gröf á bát sínum
Gullborginni að veiðum skammt
undan. Við vorum nálægt enda-
baujunni hans og þar lóðaði alveg
rosalega. Ekki var hægt að kasta
fyrr en búið var að draga netin og
það skipti miklu máli að það væri
gert á réttan hátt til þess að þorsk-
urinn styggðist ekki. Binni kallaði
mig upp og spurði hvort það væri
eitthvað líf í kringum baujuna og
ég gat ekki neitað því. Hann spurði
þá hvort ég vildi kasta og ég sagði
auðvitað að mig blóðlangaði til
þess. Þá dró hann netin frá og ég
kastaði við svo búið og fékk 50
tonna kast af stórum og góðum
þorski. í annað skipti lenti ég í því
að kasta í nágrenni færabáts og
þannig háttaði til að báturinn var
fyrir okkur þegar við ætluðum að
byrja að snurpa. Þetta var ekki
með vilja gert af minni hálfu og ég
bað skipstjórann að færa sig og
hann varð fúslega við þeirri beiðni.
Þarna fengum við mjög stórt kast
og í þakklætisskyni fyrir greiðvikn-
ina þá spurði ég skipstjórann hvort
hann vildi ekki fá dálítið af aflan-
um úr nótinni. Hann þáði það og
við háfuðum þorskinn yfir í bátinn
og drekkfylltum hann á skömmum
tíma. Ég man alltaf að það stíð
eldri maður frammi á bátnum
þegar við sigldum frá þeim og hann
sló sér á læri og sagði með áherslu
að fyrirhafnarminna fiskiríi hefði
hann ekki kynnst. Þetta kom okk-
ur að vissu leyti vel því við máttum
ekki koma með nema ákveðið
magn að landi vegna vinnslunnar
og þarna var nóg fyrir okkur báða.