Morgunblaðið - 28.09.2021, Síða 20

Morgunblaðið - 28.09.2021, Síða 20
20 MINNINGAR MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. SEPTEMBER 2021 ✝ Vilborg Dag- bjartsdóttir fæddist 18. júlí 1930 á Hjalla á Vestdalseyri við Seyðisfjörð. Hún lést á líknardeild Landspítalans 16. september 2021. Foreldrar Vilborg- ar voru Dagbjartur Guðmundsson, f. 19.10. 1886, d. 6.4. 1972, bóndi og sjómaður á Seyðisfirði, og k.h., Erlendína Jónsdóttir, f. 3.5. 1894, d. 14.7. 1974, húsfreyja. Systkini Vilborgar: Guðný, f. 16.11. 1916, d. 1941; Sigrún, f. 29.4. 1918, d. 14.8. 2011, fyrrv. bóndi í Seldal í Norðfirði; Elsa, f. 15.2. 1919, d. 1941; Guðjón, f. 24.4. 1921, d. 14.7. 1998, sjó- maður í Reykjavík; Jóhann, f. 7.6. 1924, d. 9.2. 1946; Sæunn, f. 12.10. 1925, d. 1941; Guð- mundur, f. 16.7. 1927, d. s.á.; Friðfinnur, f. 5.5. 1929, d. 1931; Páll, f. 30.7. 1932, d. 2017, skip- stjóri á Höfn í Hornafirði; Þór- ir, f. 9.1. 1935, d. 2009, neta- gerðarmaður og stýrimaður í Reykjavík; Þorleifur, f. 18.8. 1936, d. 2017, skipstjóri í Stöðv- arfirði. Maður Vilborgar var Þorgeir Þorgeirson, f. 30.4. 1933, d. 30.10. 2003, kvik- myndagerðarmaður og rithöf- undur. Sonur Vilborgar og Þorgeirs er Þorgeir Elís, f. 1.5. 1962, eðl- isefnafræðingur sem vinnur hjá Íslenskri erfðagreiningu en kona hans er Guðrún Jóhanns- dóttir, f. 30.6. 1960, kennari í Mýrarhúsaskóla, en börn þeirra eru: a) Bergur, f. 16.8. 1981, (þrjár íslenskar skáldkonur) 1996; Fiskar hafa enga rödd, 2004, Síðdegi, 2010, og Ljóða- safn, 2015. Útgefnar barnabæk- ur eru Alli Nalli og tunglið, 1959; Sögur af Alla Nalla, 1965; Sagan af Labba pabbakút, 1971; Langsum og þversum, 1979; Tvær sögur um tunglið, 1981; Sögusteinn, 1983; Bogga á Hjalla, 1984. Þá hefur hún þýtt á fimmta tug barna- og ung- lingabóka og ritstýrt bókum. Hún hafði umsjón með barna- blaði Þjóðviljans 1956-62 og síð- ar Kompunni, barnasíðu Þjóð- viljans. Vilborg var m.a. formaður Rithöfundafélags Ís- lands, sat í stjórn Stéttarfélags íslenskra barnakennara, Rithöfundasambands Íslands og Menningar- og friðarsamtaka íslenskra kvenna, tók þátt í undirbúningi fyrstu Kefla- víkurgöngunnar 1960, var með- al stofnenda Herstöðvaand- stæðinga, átti þátt í stofnun Rauðsokkahreyfingarinnar 1970 og var í fyrstu miðju Rauðsokka. Vilborg hlaut viðurkenningu Rithöfundasjóðs Ríkisútvarps- ins 1971; verðlaun Fræðsluráðs Reykjavíkur fyrir bestu þýð- ingu á erlendri barnabók 1975; Menningarverðlaun DV 1982; verðlaun Jónasar Hallgríms- sonar 1996, og viðurkenningu Íslandsdeildar Ibby fyrir fram- lag til íslenskrar barnamenn- ingar árið 2000. Hún er heiðursfélagi Rithöfunda- sambands Íslands frá 1998, er á heiðurslaunum Alþingis og var sæmd riddarakrossi íslensku fálkaorðunnar fyrir fræðslu- og ritstörf árið 2000. Útförin fer fram frá Hall- grímskirkju í dag, 28. sept- ember 2021, klukkan 15. Streymt verður frá útför: https://streymi.syrland.is/ Hlekk á streymi má finna á: https://www.mbl.is/andlat sambýliskona Sunna Rún Péturs- dóttir, f. 21.7. 1989, en barn þeirra er Ingunn Embla, f. 20.11. 2020; og b) Edda, f. 29.10. 1987, sambýlis- maður Gunnar Örn Guðmundsson, f. 13.1. 1987, en börn þeirra eru Guðrún Ólafía, f. 19.12. 2016 og Þorgerður Elísa, f. 19.2. 2021. Sonur Vilborgar og Ásgeirs Hjörleifssonar, f. 13.1. 1937, framkvæmdastjóra, er Egill Arnaldur, f. 18.6. 1957, kennari í Austurbæjarskóla, en kona hans var Laufey Hálfdán- ardóttir, f. 30.12. 1958, d. 25.3. 2016, hjúkrunarfræðingur, og eru dætur þeirra a) Vilborg, f. 24.7. 1989, sambýlismaður Skúli Skúlason, f. 1.5. 1984; og b) Þórunn, f. 29.9. 1996, sambýlis- maður Guðjón Björn Guðbjarts- son, f. 2.11. 1994. Vilborg fór tólf ára til Norð- fjarðar, lauk þar barnaprófi og gekk í Gagnfræðaskóla Nes- kaupstaðar, lauk kennaraprófi frá KÍ 1952, stundaði leiklist- arnám 1951-53, nám í bóka- safnsfræði við HÍ 1983 og dvaldi í Skotlandi og Danmörku 1953-55. Vilborg var kennari við Landakotsskóla 1952-53 og við Austurbæjarskólann 1955- 2000. Jafnframt kennslu stund- aði Vilborg ritstörf. Útgefnar ljóðabækur Vilborgar eru Lauf- ið á trjánum, 1960; Dvergliljur, 1968; Kyndilmessa, 1971; Ljóð, 1981; Klukkan í turninum, 1992; Ótta, 1994; Ljósar hendur Vilborg Dagbjartsdóttir, amma mín, var kannski besta amma í heimi. Þetta er ekki meint á sama hátt og þegar stendur kannski á kaffibolla: „Besti pabbi í heimi“; eða eitt- hvað svoleiðis. Þetta er ekki haft í flimtingum, eða sagt, eins og sagt er stundum, í væmni. Heldur er þetta algjörlega hlutlægt álit, kalt mat, þannig að ef hægt væri að gera úttekt á öllum ömmum heimsins, þá kæmi það mér alls ekki á óvart ef amma mín, Vil- borg Dagbjartsdóttir, yrði þar efst á blaði. Amma mín var svo góð amma, að það var kraftaverk, og eins og alltaf þegar um kraftaverk er að ræða, þá er óvarlegt að tala um það vegna þess að fólk heldur ein- faldlega að maður sé vitlaus eða genginn af göflunum. Einmitt þess vegna var ég frekar tregur að samþykkja að skrifa þessa minningargrein. Ég get naum- lega komið sannleikanum um hana til skila, svo að vel heppnist í texta, og án þess að fólk haldi að ég eigi eitthvað bágt. En ég á ein- mitt ekkert bágt, heldur er ég bara þakklátur og undrandi yfir því að hafa verið svona heppinn að eiga hana sem ömmu. Eins og kannski skín í gegn þá er ég soldill ömmustrákur. For- eldrar mínir voru ungir þegar ég fæddist og bjuggu hjá ömmu Vil- borgu og afa Þorgeiri. Á uppeld- isárunum mínum var ég líka mik- ið hjá þeim, og það hélt áfram eftir að ég varð eldri. Þau voru minn helsti stólpi og gerðu mér kleift að þroskast og mannast, miklu betur en annars hefði kannski orðið. Þau bættu upp fyrir mikið af mínum mistökum og mistökum annarra, og gáfu mér mikið af bæði andlegum og veraldlegum verðmætum. Samband mitt við ömmu Vil- borgu var kannski frekar óvenju- legt – ég veit það ekki. Til dæmis lærði ég sem ungur maður mín snjöllustu, öflugustu og dónaleg- ustu fúkyrði af henni ömmu minni. Ég ætla ekki að hafa þessi orð eftir hér, en ég get vottað það, að þau eru enn áhrifamikil, og vekja aðdáun hjá harðsvíruð- ustu sjóurum og glæponum. Amma var svo opin og hispurs- laus, og laus við alla tilgerð og hé- góma, að hún gat hjálpað manni með svo margt. Hún gat bjargað manni úr dýpstu andlegu kreppu og sálarháska, ef svo bar undir. Efnisveruleiki gaf eftir og svign- aði umhverfis ömmu. Þegar hún var enn upp á sitt besta líkamlega þá gátu heilu matarveislurnar fyrir fjölda manns galdrast fram óundirbúið, á svipstundu, allt á meðan amma hélt uppi samræðum við gestina. Það var sama hversu marga aukagesti bar að garði, þá var alltaf „akkúrat þetta rétta magn“ af mat. Ég mun auðvitað ávallt sakna ömmu minnar, en ég mun líka búa að því mikla og ómet- anlega sem hún hefur fært mér, og ég veit hún hefur líka fært mörgum öðrum. Vilborg amma mín var kraftaverk. Þeir sem þekktu hana vel hljóta því að vita um og trúa á kraftaverk. Það síð- asta sem ég sagði við ömmu Vil- borgu var líka það síðasta sem ég sagði við afa Þorgeir: „Takk fyrir mig.“ Takk fyrir mig, amma. Bergur Þorgeirsson Amma mín var ótrúlegasta kona sem ég hef kynnst. Ákaf- lega trygg, barngóð, vitrari en flestir, stemningskona fram í fingurgóma og jákvæðust allra. Við kringlótta borðið á Bókhlöðu- stíg var oft kátt á hjalla, alltaf boðið upp á „hið rétta magn“ af mat og „reglulega gott kaffi“ lag- að eftir matinn. Á Bókó var ein- stakur andi. Þar var alltaf hlýtt, bæði í eiginlegri og óeiginlegri merkingu, og ævinlega svo gott að koma þangað inn. Fyrir tæpum fimm árum eign- aðist amma sitt fyrsta barna- barnabarn, dóttur mína Guðrúnu Ólafíu, en þær langmæðgur áttu afskaplega fallegt samband. Amma var barnakennari í húð og hár, og það sást bersýnilega í samskiptum hennar við Gunnu Fíu. Þær lásu mikið saman, hlógu og skemmtu sér og það brást ekki, en í hvert eitt og einasta skipti sem þær hittust þá klapp- aði amma fyrir barnabarna- barninu. „Klappa fyrir henni,“ sagði hún og brosti breitt. Fyrir tæpu ári bættust tvær litlar í barnabarnabarnahópinn, fyrst Ingunn Embla og svo Þorgerður Elísa snemma á þessu ári. Þær fengu auðvitað alltaf klapp líka og veittu langömmu sinni ómælda gleði. Sérstaklega eftirminnilegt var þegar Gunna Fía var tiltölulega nýlega farin að ganga. Þá vorum við fjölskyldan stödd heima hjá foreldrum mínum þar sem amma var líka. Gunna Fía vissi fátt skemmtilegra en að æfa þessa nýju kúnst sína, að ganga og hlaupa. Þegar hún bað langömmu sína um að hlaupa með sér um stofuna kom ekki hik á hina þá 88 ára Vilborgu sem leiddi lang- ömmubarnið og hljóp með henni dágóðan spöl um íbúðina. Enginn hafði eins smitandi hlátur og amma. Ég á dýrmætt og skemmtilegt myndband af henni þar sem Gunna Fía er að „galdra“ með töfrasprota í átt að ömmu, sem breytti um stöðu með leikrænum hætti í hvert skipti sem barnið „galdraði“. Skyndi- lega setur amma höndina upp að andlitinu þannig að þumallinn snertir nefið, hina höndina setur hún svo fyrir framan þá fyrri. Hún hlær og segir: „Veistu hvað þetta heitir? Að gefa langt nef!“ Svo hlær hún dátt og dillar fingr- unum. Þetta var amma. Alltaf að kenna og grína. Ég mun sakna hennar það sem eftir er. Ég vona að hennar ein- staki andi lifi áfram í mér og dætrum mínum. Elsku amma, takk fyrir allt. Edda Þorgeirsdóttir. Elsku Vilborg hefur kvatt jarðlíf, fjölskyldu og samferða- fólk, háöldruð og sú hin síðasta í stóra systkinahópnum frá Hjalla. Nú óska ég þess að geta fest allar minningarnar frá næstum sextíu ára vináttu okkar á sams konar silfurþráð og þann sem hún skóp en þannig að ég geti tekið eina minningu í senn og ornað mér við hana dagana sem eiga eftir að bætast við minn þráð. Fyrsta minningin um Vilborgu er þegar ég hitti hana á Hverf- isgötunni vorið 1962. Ótal ljúfar minningarnar geymi ég frá öllum árunum sem þau Þorgeir bjuggu í Vonarstrætinu, um strákana okkar sem uxu úr grasi og gátu farið einir milli heimila okkar með sínar tuskudúkkur og smám saman þróaðri leikföng. Og þótt ég hafi síðastliðin 30 ár að mestu búið vestur á fjörðum hefur dýr- mæt vinátta okkar haldist og ófá- ar eru þær stundirnar sem við höfum átt saman á Bókhlöðu- stígnum, á kaffihúsum, og í leik- húsum og kvikmyndasölum höf- uðborgarinnar – og reyndar líka hér fyrir vestan. Við áttum margs að minnast og gátum endalaust rifjað upp atvik frá liðnum dög- um, ljúf eða sár. Mér fannst líka stundum að það væri eins ég hefði alist upp á Vestdalseyrinni með henni – svo vel þekkti ég orðið sögurnar hennar frá bernskuárum eystra, nú varð- veittar í æviminningum hennar í tveimur ágætum bókum. Í vikunni sagði dótturdóttur mín: „Amma, manstu hvað hún Vilborg sagði að við ættum að skíra Lenu litlu?“ Símtal okkar Vilborgar frá því í janúar í fyrra rifjaðist upp. Hún hafði heyrt í fréttum að snjóflóð hefði fallið á Flateyri og hringt til mín. Ég sagði henni frá miklu tjóni, sokknum bátum, giftusamlegri björgun, síðan að lítil langömmu- dóttir mín hefði fæðst hér vestra þessa sömu nótt og brátt færi nú daga að lengja og sólin að teygja sig upp fyrir háan fjallahring- inn … „Ég er með fallegt nafn handa litlu stúlkunni,“ sagði Vil- borg. „Hún ætti að heita Snædís Sólbjört.“ Þessi uppástunga Vil- borgar kom án nokkurra vafn- inga eða umhugsunar. Röskun í minnisstarfsemi breytti hér engu því orðsnilldin var henni svo inngróin og eðlileg. Snjórinn – og sólbjartir dagar í nánd. Nú mun ég kalla litlu stúlkuna Snædísi eða Sólbjörtu, alla vega svona með sjálfri mér og hugsa líka um drauma sem Vilborg sagði mér frá fyrir nokkrum árum þegar henni fannst að til sín hefði í tví- gang komið afar einkennileg birta, hvít sem mjöll og hún fund- ið fyrir sérlega fínlegri, silki- mjúkri snertingu. Ég mun um leið minnast minnar kæru vin- konu sem ég átti svo margt að þakka og sem ég sakna óskaplega mikið. Hafi hún innilega þökk fyrir allt. Dýpstu samúð votta ég Agli Arnaldi, Þorgeiri Elísi og fjöl- skyldum þeirra. Jóhanna Kristjánsdóttir. Tómlegt varð á Eyrinni þegar fjölskyldurnar hver af annarri fluttu burt sumar yfir fjörðinn aðrar til Reykjavíkur húsin stóðu tóm Í samtölum við Vilborgu Dag- bjartsdóttur skaut bernskuheim- ili hennar á Vestdalseyri oft upp kollinum. Ekki með eftirsjá held- ur þakklæti því að lífið þar var í sterku samræmi við náttúruna sem gaf og tók. Börnin gerðu sér ævintýri úr öllu, áttu þar bæði gleði og sorgir. Vilborg var ein þeirra fáu sem tókst að varðveita barnið í sér og hafði aðgang að heimi bernskunnar í kátínu sinni og sköpunarkrafti en líka djúpri alvöru. Hvort tveggja einkenndi hana líka sem kennara og tals- mann barna. Hún var kennari af guðs náð og tók sér áreynslulaust stöðu með börnum. Það ein- kenndi til dæmis barnasíðu henn- ar í Þjóðviljanum þar sem ljóð og sögur barna fengu að birtast. Virðingin fyrir börnum birtist einnig í ljóðum hennar og þýð- ingum fyrir börn. Hún fann sér sálufélaga í verkum Astrid Lind- gren sem eru jafn vandþýdd og þau virðast einföld. Þýðing henn- ar á Emil í Kattholti er gersemi. Réttlætiskennd Vilborgar var sterk og heit, hún var einn af stofnendum Rauðsokkahreyfing- arinnar og jafnframt mikill og góður femínisti alla sína tíð. Hún var líka sósíalisti og í hennar huga varð kvenfrelsi ekki skilið frá lýðfrelsi eins og sjá má í blaðaviðtölum og heyra mátti í samtölum við þau Þorgeir þar sem talað var tæpitungulaust. Okkur verður hugsað með þakk- læti og gleði til þeirra stunda sem við áttum saman. Við vottum fjölskyldu Vilborg- ar okkar innilegustu samúð. Dagný Kristjánsdóttir og Kristján Jóhann Jónsson. Það var Vilborg Dagbjarts- dóttir sem setti auglýsinguna frægu í útvarpið 1. maí 1970: „Konur á rauðum sokkum – hitt- umst á Hlemmi klukkan hálfeitt“ og þá þyrptust konur á vettvang og gengu hnarreistar aftast í verkalýðsgöngunni niður Lauga- veginn með styttu Venusar á öxl- unum. Þar með hófst nýr áfangi í baráttunni á Íslandi fyrir jafn- rétti kynjanna. Vilborg fæddist 1930 á Vest- dalseyri, æskuárin þar voru ljúf- sár en áhrif þeirra varanleg. Kjörin þröng, staðurinn af- skekktur og berklar og slysfarir hjuggu stórt skarð í 12 systkina hópinn. En náttúran var sterk og samheldni fólksins einnig. Vilborg þráði að mennta sig og komst til Skotlands í ársdvöl og einnig til Danmerkur og fékk þannig víðari sýn en þá sem yf- irleitt var á færi alþýðukvenna. Síðar fór hún í Kennaraskólann þótt löngun hennar hafi vafalaust staðið til lengra náms en það var ekki í boði fyrir einstæða móður. Þær voru þrjár nöfnurnar sem mörkuðu stór spor í kvennabar- áttuna í byrjun áttunda áratug- arins hver á sinn hátt: Vilborg Dagbjarts, Vilborg Harðar og Vilborg Sigurðar. Starf Vilborg- ar Dagbjarts þar var ekki ólíkt kennslunni hennar í Austurbæj- arskólanum. Hún var uppörvandi en jafnframt gagnrýnin og sá hinar skoplegu hliðar tilverunnar eins og fram kemur í ljóðum hennar. Hún átti stóran þátt í því að við fórum að beita spaugsemi sem vopni. Kennsluhæfileikar hennar birtust glöggt á barna- síðu hennar í Þjóðviljanum enda var hún útgefið skáld, kímin og beinskeytt. Hún dró einnig fram fegurð hversdagslífsins, þá gift og tveggja barna móðir. Það sem hún sagði hitti yfir- leitt alltaf í mark. Hún hafði eft- irminnilega rödd sem heyrðist vel án þess að hún hækkaði róm- inn og kitlandi hlátur hennar gleymist engum. Hún tók uppá- komum í eigin lífi af æðruleysi þótt hún hefði glöggt auga fyrir lífsins ranglæti og vildi rétta hlut annarra sem hún sá að áttu betra skilið. Hugsjón hennar fékk vissulega vængi og hún átti drjúgan þátt í því að stúlkur í dag hafa mörg tækifæri til að sinna löngunum sínum og fá útrás fyrir sköpunargáfur sínar – tækifæri sem fyrir 50 árum virtust nær óskhyggju en raunveruleika. F.h. okkar sem stofnuðum Rauðsokkahreyfinguna, Elísabet Gunnarsdóttir og Hildur Hákonardóttir. Það er einkennilegt að hugsa sér veröldina án Vilborgar Dag- bjartsdóttur, svo stórt rúm hefur hún átt í lífi mínu síðan ég kynnt- ist henni fyrst fyrir hálfri öld eða svo. Ég heillaðist fyrst af ljóðun- um hennar, enda er hún einstakt skáld og mikil gleði var það mér að fá að gefa út fallega ljóðasafnið hennar 2015 með bláklukku- myndinni framan á. Næst hreifst ég af henni sem baráttukonu fyrir jafnrétti karla og kvenna í Rauðsokkahreyfing- unni. Það var merkilegur munur á þeim tveim, skáldinu og bar- áttukonunni. Hún átti í litlum vandræðum með að semja ræður til stuðnings pólitískri hugsjón sinni en hún gat ekki sest niður og samið ljóð til að tjá ákveðna skoðun. Ljóðin urðu að koma til hennar. Og það gerðu þau. En áð- ur en þau voru skrifuð voru þau fáguð af alúð í undirvitundinni þangað til hvert atkvæði var á sínum stað og þau voru tilbúin til prentunar. Vilborg var líka dáður upples- ari, bæði á ljóð og prósa. hennar eigin ljóð glitruðu í flutningi hennar og ógleymanlegur er til dæmis lestur hennar á Börn eru besta fólk eftir Stefán Jónsson í Morgunstund barnanna. Vilborg var fjölhæfur lista- maður. Í samtali okkar í Tímariti Máls og menningar árið 1989 segir hún: „Ég er oft full af skáld- skap en það sem gerist í hvert skipti sem ég fæ hugmynd er að mig langar til að teikna hana, eða sauma hana, eða gera rímað ljóð, smásögu eða órímað ljóð. Ég skynja hlutina þannig að ég á bágt með að finna formið. Mitt eiginlega form er líklega að setj- ast niður og tala við annan og segja frá.“ Hún var líka hrífandi sögumaður, engan var skemmti- legra og áhrifameira að hlusta á segja frá, hvort sem það voru minningar úr æsku, frá Vestdals- eyri sem fór í eyði og er horfin af yfirborði jarðar en lifir að eilífu í ljóðum Vilborgar, úr kennslunni í Austurbæjarskóla í rúma fjóra áratugi eða af fólki sem hún þekkti. Allt og allir lifnuðu við í frásögnum hennar og röddin var svo falleg og skær hláturinn svo smitandi. Það er sárt til þess að hugsa að hann heyrist ekki fram- ar. Ég sendi sonum Vilborgar og fjölskyldum þeirra mínar innileg- ustu samúðarkveðjur. Þau hafa misst mikið – og við öll með þeim. Silja Aðalsteinsdóttir. „Ég sé Vestdalseyrina svo greinilega fyrir mér núna, hvern stein og hvert strá,“ sagði Vil- borg Dagbjartsdóttir þar sem við sátum fyrir utan Grund þar sem hún var í skammtímavistun, fáum vikum áður en hún dó. Fyrr- nefndan sælureit hefur hún gert ódauðlegan í ljóðum sínum og frásögnum frá fyrstu bernskuár- unum. En þegar hún var ellefu ára kom „vorið þegar allt breytt- ist“. Breski herinn lagði fjörðinn undir sig, sjálf missti Vilborg þrjár systur með skömmu milli- bili úr berklum, var vikið úr skóla og sniðgengin í bænum á annað ár, uns hún var send ein með skipi til Norðfjarðar til vanda- lausra, „eins og pakki til fólks sem vantaði vinnudýr“. Þar varð hún fyrir enn einu áfallinu þegar bróðir hennar, sem henni þótti undurvænt um, fórst á sjó. Eng- inn talaði við hana, orðið áfalla- hjálp var ekki til í málinu. Eða eins og hún sagði sjálf: „Það var ekki talað við börn um erfiða hluti og ég byrgði mínar sorgir inni.“ Vilborg Dagbjartsdóttir HINSTA KVEÐJA Vilborg Fjársjóður svo auðfundinn öllum jafnt um hábjartan dag sem í þreifandi myrkri: ljóminn frá heitu hjarta silfurblik hugans og leiftur þessa hláturs í röddinni þríbrotið gull. Guðrún Hannesdóttir.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.