Morgunblaðið - 06.11.2021, Page 50

50 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. NÓVEMBER 2021
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Söngfugla kallar Katrín Elvars-
dóttir sýningu sína með nýjum verk-
um sem verður opnuð í Sverrissal
Hafnarborgar á morgun, sunnudag,
klukkan 14. Að vanda vinnur Katrín
með ljósmyndamiðilinn á huglægan
hátt og hér með myndum sem hún
tók á sínum tíma á Kúbu. Þar skrá-
setti hún umhverfið á eyjunni, til að
mynda byggingar í niðurníðslu en
einnig söngfugla í búrum sem urðu
svo víða á vegi hennar. Rík hefð er
fyrir því að halda söngfugla á eynni
og er það hluti af menningararfleifð
eyjarbúa; litlir gleðigjafar í skraut-
legum búrum á fáskrúðugum, tóm-
legum heimilum. Ef til vill er ætl-
unin að gefa í skyn ákveðin lúxus
með fuglahaldinu og breiða með því
yfir bágindi og skort.
Sýningarstjóri Söngfugla Katr-
ínar er Daría Sól Andrews og segir
hún í texta sem fylgir verkunum úr
hlaði að í þeim fangi Katrín „djúp-
stæða einsemd og armæðu. Og þó er
þráin í ríkidæmi, jafnt andlegt og
efnislegt, áberandi í myndunum.
Ljósmyndirnar eru kornóttar og
ófullkomnar, litunum hefur verið
snúið við og þessar negatífu myndir
láta í ljós annarlega litatóna sem
glæða hið dulúðuga land lífi.“
Samhliða opnun sýningarinnar
kemur út bókverk Katrínar með
sama heiti.
Bók og sýning ólík
„Þetta er gamalt efni sem ég hef
átt í nokkur ár en hef mikið hugsað
um undanfarið, eða frá því Trump
var forseti Bandaríkjanna og um-
ræðan um hugmyndir hans um að
reisa múr á landamærunum stóð
hvað hæst,“ segir Katrín um verkin.
„Þá fór ég að hugsa um fólk sem
býr við einræði og er lokað inni í
landi sínu. Það leiddi hugann að öllu
því efni sem ég átti frá Kúbu, þar á
meðal fjölda mynda af fuglum í búr-
um, en hafði aldrei sýnt. Þegar
Covid-faraldurinn skall síðan á
fannst mér það verða enn meira að-
kallandi að vinna úr þessu efni, þeg-
ar við vorum líka orðin innilokuð á
eyju – þótt við höfum ekki haft það
jafn slæmt og fólk á Kúbu.“
Þegar Katrín byrjaði að vinna úr
myndefninu fór hún fyrst að móta
með Ármanni Agnarssyni hönnuði
bókina sem kemur nú út. „Í henni
eru mestmegnis fuglarnir en hér á
sýninguni er líka annað efni, mest
frá Havana, af byggingum og um-
hverfi þar.
Það er allt önnur upplifun að
skoða bók eða fara á sýningu. Ég
hugsaði um sýninguna sem heim
sem gengið er inn í. Guli liturinn á
veggjunum er til að mynda mjög al-
gengur á Kúbu. Þá eru á einum vegg
myndir sem ég tók stafrænt en á
öðrum eru filmumyndir teknar af
fuglum á Holgu-myndavél, á þeim er
annað yfirbragð.“
Þótt Katrín sé að vinna úr mynd-
efni frá Kúbu þá er hún ekki heim-
ildaljósmyndari heldur vinnur úr
myndunum á huglægari hátt. Hún
segir hefðbundnar ljósmyndir af eyj-
unni mikið fást við það sama, pastel-
litina og gamla bílskrjóða, og fyrst
eftir að hún tók þar sínar myndir
hafi henni fundist hún vera með
sömu myndir og aðrir. „En svo fór
ég að átta mig á því að ég átti til að
mynda tugi mynda af fuglum í búr-
um, teknar víða á Kúbu, og ég fann
mína leið með myndefnið.“
Þetta er alls ekki neitt póstkort af
Kúbu?
„Nei, hér má sjá mínar tilfinn-
ingar og hugsanir um þennan heim,“
segir Katrín. „Bæði á heimilum og á
veitingastöðum eru búr með skraut-
fuglum og mér fannst það svo sér-
stakt því íbúarnir eru sjálfir innilok-
aðir, á þessari eyju.“
Innilokaðir fuglar og einsemd á Kúbu
- Sýning Katrínar Elvarsdóttur, Söngfuglar, í Hafnarborg og samnefnd bók kemur út - „Íbúarnir
eru sjálfir innilokaðir, á þessari eyju,“ segir Katrín um verkin sem sýna skrautfugla í búrum
Morgunblaðið/Einar Falur
Söngfuglar „Hér má sjá mínar tilfinningar og hugsanir um þennan heim,“ segir Katrín Elvarsdóttir.
Í aðalsal Hafnarborgar á efri hæð-
inni verður á morgun, sunnudag, kl.
14 opnuð sýningin Lengi skal mann-
inn reyna, yfirlitssýning á verkum
eftir Þorvald Þorsteinsson (1960-
2013) í sýningarstjórn Ágústu Krist-
ófersdóttur og Guðrúnar Pálínu
Guðmundsdóttur. Sýningin er unnin
í samstarfi við Listasafnið á Akur-
eyri og eignasafn Þorvaldar Þor-
steinssonar. Á
sýningunni getur
að líta fjölbreytt
úrval verka;
skúlptúra, inn-
setningar, mál-
verk og mynd-
bandsverk og
fleira sem varpa
ljósi á þennan
fjölhæfa lista-
mann og það
hvernig hann
vann verk sín í tengslum við sam-
félagið. Þorvaldur hefði orðið sex-
tugur þann 7. nóvember 2020.
Helena Jónsdóttir verður með for-
leiðsögn um sýninguna klukkan 13.
Afkastamikill og fjölhæfur
Þorvaldur Þorsteinsson var af-
kastamikill listamaður og kennari
sem nýtti sér flesta miðla í list-
sköpun. Auk þess að fást við mynd-
list samdi hann skáldsögur, leikrit,
ljóð og tónlist og varð landsþekktur
fyrir Vasaleikhúsið sem flutt var í
Ríkisútvarpinu 1991 og síðar sýnt í
sjónvarpi. Skáldsaga hans, Skila-
boðaskjóðan, sló einnig rækilega í
gegn þegar hún kom út árið 1986 og
var síðar færð í leikbúning og sýnd í
Þjóðleikhúsinu sem söngleikur árið
1993. Fjórar bækur Þorvaldar um
Blíðfinn hafa verið þýddar á fjölda
tungumála og Borgarleikhúsið setti
upp leikrit hans And Björk, Of Co-
urse… árið 2002. Hann hélt fjöl-
margar einkasýningar, jafnt á Ís-
landi sem erlendis, og tók þátt í
alþjóðlegum samsýningum víða um
heim.
Áhersla á húmor og næmi
Í samtali í Morgunblaðinu þegar
fyrri útgáfa sýningarinnar var sett
upp í Listasafninu á Akureyri í fyrra
sagði annar sýningarstjórinn, Guð-
rún Pálína Guðmundsdóttir, að í vali
verkanna væri lögð áhersla á „húm-
orinn og næmi Þorvaldar á sam-
félagið og einstaklinginn“. Þess má
geta að í Hafnarborg verða að hluta
sýnd verk sem voru ekki fyrir norð-
an, til að mynda úrval alls kyns
skissa og teikninga Þorvaldar.
Guðrún Pálína sagði aðdragand-
ann að sýningunni hafa verið langan
en skipulagning hennar hófst árið
2017 þegar setja átti upp smærri
sýningu með verkum Þorvaldar.
Mikill hluti verkanna er úr eigu
Helenu, ekkju Þorvaldar. „Hún kom
með mikið af nýjum verkum sem
ekki hafa verið sýnd hér og flest
þeirra hefur enginn séð nema þau
tvö,“ sagði Guðrún Pálína.
„Sýningin spannar feril Þorvaldar
og sýnir fjölbreytileika hans og
hugsanir. Hann hafði einstakt skop-
skyn og næmi fyrir staðsetningu og
hlutverki einstaklingsins í samfélag-
inu.“ Og hún nefndi sem dæmi
myndaseríuna „A-vaktina“, sem er í
eigu Slökkviliðs Reykjavíkur og sýn-
ir alla vega búninga tengda slökkvi-
liðinu. „Hann sýnir hvað viðhorf
okkar gagnvart einhverjum breytast
eftir því hvort hann er í einkennis-
búningi eða ekki. Hann vinnur með
þetta með einstöku næmi.“
Margir kannast við titil sýning-
arinnar, Lengi skal manninn reyna .
Þorvaldur notaði þetta orðatiltæki í
Ósómaljóðum sínum sem eru þekkt í
flutningi Megasar. „Þegar við þurft-
um að finna titil á sýninguna þá vild-
um við hafa eitthvað sem væri tengt
einhverju sem hann hafði gert og
þetta varð fyrir valinu eftir miklar
vangaveltur,“ sagði Guðrún Pálína
um tilurð titilsins.
Viðamikil sýning á verkum
Þorvaldar Þorsteinssonar
- Fjölbreytileg verkin varpa ljósi á sköpun listamannsins
Ljósmynd/Áslaug Íris
Fjölbreytileg Hér má sjá nokkur verka Þorvaldar á sýningunni, „Kvöld-
ferð“ (1987), „Fyrirbænastól“ (2004) og svo „Maríumyndir“ (1996).
Þorvaldur
Þorsteinsson
Óbóið og tónskáldin okkar er yfir-
skrift tónleika í 15:15 tónleikasyrp-
unni í Breiðholtskirkju í dag laug-
ardag, kl. 15.15. Þar leikur Eydís
Franzdóttir óbóleikari efnisskrá
sem saman stendur af fjölbreyttum
verkum íslenskra tónskálda fyrir
einleiksóbó, ýmist með eða án hljóð-
upptaka. Verkin eru eftir John
Speight, Svein Lúðvík Björnsson, El-
ínu Gunnlaugsdóttur, Hafdísi
Bjarnadóttur, Þuríði Jónsdóttur og
Hauk Tómasson og hafa öll verið
samin fyrir Eydísi eða frumflutt af
henni.
„Á tónleikunum verður frumflutt
verk Hauks Tómassonar Flux 2 fyrir
óbó og hljóðupptöku. Verkið er sam-
ið fyrir 1-8 hljóðfæri; flautu, óbó,
klarínett, slagverk, hörpu, píanó,
fiðlu, selló og samsetta hljóðupptöku
leikna á hljóðfærin. Mögulegt er að
flytja verkið sem einleiksverk hvers
þessara hljóðfæra eða í öllum mögu-
legum samsetningum þeirra,“ segir í
tilkynningu. Eydís lauk burtfarar-
prófi frá Tónlistarskólanum í
Reykjavík og stundaði framhalds-
nám í London. „Hún hefur verið virk
í íslensku tónlistarlífi m.a. sem óbó-
leikari Caput-hópsins og blásara-
oktettsins Hnúkaþeys, auk þess að
leika með fjölmörgum öðrum hóp-
um. Hún hefur verið frumkvöðull í
flutningi nútímatónlistar fyrir óbó
og hefur fjöldi innlendra og er-
lendra tónskálda skrifað verk fyrir
hana.“ Tónleikarnir eru um klukku-
stund að lengd. Miðasala er á tix.is
og við innganginn.
Óbóið og tónskáldin okkar
Óbóleikari Eydís Franzdóttir.
Fyrstu WindWorks-tónlistarhátíð-
inni, sem hóf göngu sína 23. októ-
ber sl., lýkur um helgina. Boðið
verður upp á tvenna tónleika í dag,
laugardag, í Listasafni Íslands.
Á fyrri tónleikum dagsins, sem
hefjast kl. 13 leika Pamela De Sensi
og Karen Karólínudóttir tónsmíðar
eftir Nino Rota sem hann samdi
innblásinn af myndinni Guðföðurn-
um. Á seinni tónleikum dagsins,
sem hefjast kl. 14, kemur Aulos
Flute Ensemble fram og leikur tón-
list eftir Ingibjörg Azima, færeyska
tónskáldið Unni Paturson og frum-
flytja verkið Draumar í lit eftir
Ásbjörgu Jónsdóttur. Hvor við-
burður er um 30 mínútur að lengd.
Tónlistarhátíðinni WindWorks að ljúka
Flautur Aulos Flute Ensemble kemur fram á tónleikum í Listasafni Íslands í dag kl. 14.