Morgunblaðið - 10.11.2021, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. NÓVEMBER 2021SJÓNARHÓLL
ÓLATILBOÐ
Malika125
með
setu
verð
. vsk.
20
óll
erð
vsk.
05
aðri setu
verð
m. vsk.
Malika1
Staflast
Tilboðsv
14.648 m.
Malika1
Með bólstr
Tilboðs
18.907
Staflastóll
bólstraðri
Tilboðs
20.269 m
ST
Malika100
Tilboðsverð
13.664 m. vsk.
EGGERT
N
ý gjaldskrá Íslandspósts fyrir pakkaflutninga
tók gildi um mánaðamót. Fréttaflutningur af
henni hefur að mörgu leyti verið villandi og
ríkisfyrirtækið sjálft hefur ekki lagt mikið upp úr að
hafa það sem sannara reynist. Því hefur verið haldið
fram að með nýrri gjaldskrá sé vegið að byggðastefnu
stjórnvalda, vegna þess að pakkasendingar um lengri
veg hækki í verði. Forstjóri Póstsins hefur látið hafa eft-
ir sér að „landsbyggðin [sé] að fara að borga nánast all-
an reikninginn sem ríkið hefur verið að niðurgreiða fram
til þessa.“ Þá hefur Íslandspóstur haldið því fram að nú
sé fyrirtækinu „einungis heimilt að viðhafa sömu
verðskrá um allt land á bréf-
um undir 51 grammi.“ Allt er
þetta mikill afflutningur. Stað-
reyndir málsins eru eftirfar-
andi:
Með nýrri gjaldskrá Pósts-
ins er bundinn endi á ólög-
mætt ástand, sem hafði staðið
í 22 mánuði. Í lok árs 2019, í
flýtinum við afgreiðslu þing-
mála fyrir jólafrí, bætti Al-
þingi inn í frumvarp til póst-
laga ákvæði um að gjaldskrá
fyrir alþjónustu skyldi vera sú
sama um allt land. Með öðrum
orðum var sú skylda lögð á al-
þjónustuveitandann, Íslandspóst, að hafa sama verð um
allt land, bæði fyrir pakka og bréf. Áður hafði þetta gilt
um bréf eingöngu, enda hafði Pósturinn einkarétt á
þeirri þjónustu. Líklega hafa þreyttir þingmenn, sem
samþykktu breytinguna á frumvarpi samgöngu-
ráðherra, ekki munað að í pakkaflutningum hefur Póst-
urinn haft samkeppni í áratugi.
Þessari lagabreytingu fylgdi enginn áskilnaður um
niðurgreiðslu ríkisins á pakkaflutningum út um land.
Þvert á móti stóð óhaggað það áragamla ákvæði póstlag-
anna að gjaldskrár fyrir alþjónustu skuli endurspegla
raunkostnað. Því ákvæði, sem á uppruna sinn í evrópskri
póstlöggjöf, er einmitt ætlað að koma í veg fyrir undir-
verðlagningu alþjónustuveitanda, í þessu tilviki Íslands-
pósts. Niðurgreiðsla ríkisins á póstþjónustu er aðeins
heimil í mjög afmörkuðum kringumstæðum, eins og þar
sem viðkomandi svæði fengi einfaldlega ekki þjónustu
án alþjónustugreiðslna. Það á eingöngu við um mesta
dreifbýlið; lífleg samkeppni er í pakkaflutningum á nán-
ast öllum þéttbýlisstöðum á landinu.
Íslandspóstur fór þá leið að ákveða í ársbyrjun 2020
eitt verð um allt land, sem tók mið af sendingarkostnaði
innan hverfa á höfuðborgarsvæðinu. Það var augljós
undirverðlagning, þar með brot á áðurnefndu laga-
ákvæði um raunkostnað og gjaldskráin því ólögmæt.
Póst- og fjarskiptastofnun, með blessun (eða undir
þrýstingi) bæði samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneyt-
isins og fjármálaráðuneytisins, úrskurðaði fyrirtækinu
framlag úr sjóðum skattgreiðenda út á þessa undir-
verðlagningu. Sú ákvörðun var líka
ólögmæt, eins og Félag atvinnurek-
enda hefur ítrekað vakið athygli á.
Það hvernig ráðuneytin og eftirlits-
stofnunin töldu sig þess umkomin að
hunza lagaákvæðið sem bannar
undirverðlagningu, er til marks um
alveg sérstaklega vonda stjórnsýslu.
FA bindur enn vonir við að umboðs-
maður Alþingis segi álit sitt á því
máli – hann hefur gert athugasemd-
ir af minna tilefni.
Breytingin, sem Alþingi gerði á
póstlagafrumvarpinu, var sögð gerð
í þágu byggðastefnu og jafnræðis.
Það hvernig Íslandspóstur og ríkis-
stofnanir útfærðu hana þýddi hins vegar að ríkið fór með
ólögmætum hætti í niðurgreidda samkeppni við fjöldann
allan af litlum og meðalstórum fyrirtækjum um allt land,
sem stunda flutninga og vörudreifingu. Minni pakkar
hurfu einfaldlega úr fraktinni hjá þessum fyrirtækjum
af því að þau gátu ekki keppt við ólögmæta gjaldskrá
ríkisfyrirtækisins. Það er skrýtnasta byggðastefna sem
hefur frétzt af lengi. Að því gefnu að ný verðskrá Pósts-
ins miðist við raunkostnað lögum samkvæmt, er hlutur
þessara fyrirtækja réttur á nýjan leik og þannig skotið
sterkari fótum undir atvinnurekstur víða um land.
Með lagabreytingu fyrr á þessu ári var Póstinum ekki
gert óheimilt að jafna út verð á pakkasendingum. Hann
gæti haft sama verð um allt land, eins og t.d. Bónus eða
Húsasmiðjan, en það yrði að byggjast á raunkostnaði og
mætti því ekki vera niðurgreitt. Póstinum er hins vegar
ekki lengur skylt að hafa sama verð um allt land.
SAMKEPPNISMÁL
Ólafur Stephensen
framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda
Afflutningafyrirtækið
”
Niðurgreiðsla ríkisins á
póstþjónustu er aðeins
heimil í mjög afmörk-
uðum kringumstæðum,
eins og þar sem við-
komandi svæði fengi
einfaldlega ekki þjón-
ustu án alþjónustu-
greiðslna.
Elstu heimildir um mannabyggð í
Álaborg teygja sig aftur til upphafs
8. aldar. Ekki er ósennilegt að
byggðin þar hafi tekið á sig mynd
um svipað leyti og Ingólfur Arn-
arson og föruneyti hans kom fyrst
við á landsvæðinu sem nú er Reykja-
vík. Þá var engin Jómfrú á svæðinu,
þ.e. ekki veitingahús með því heiti
og ekki er vitað til þess að í Álaborg
hafi menn framleitt góðan snaps á
þessum tíma heldur. En tímarnir
breytast og mennirnir með. Líkt og í
Reykjavík hafa Pólverjar haft mikil
áhrif í Álaborg og reyndar tók þeirra
áhrifa að gæta mun fyrr í Danaveldi
en hér. þannig gerðist það árið 1846
að innflytjandinn Isidor Henius opn-
aði snapsaverksmiðju í Álaborg og
fyrsta afurð verksmiðjunnar var
Aalborg Taffel Akvavit. Fleiri
fylgdu í kjölfar hans enda eftir
mörgu að slægjast.
Margir smáir sameinast
35 árum eftir að Isidor stofnaði
fyrirtæki sitt stóð hann fyrir sam-
einingu margra smárra snapsafram-
leiðenda og til varð De Danske
Spritfabrikker. Hefur fyrirtækið all-
ar götur síðan tryggt aðgengi Dana,
þrátt fyrir misvitrar aðgerðir stjórn-
valda, að góðum dönskum snöpsum.
Meðal þeirra er Aalborg Jubilæums
Akvavit sem fyrst kom á markað ár-
ið 1946 til þess að fagna 100 ára af-
mæli Aalborg Taffel Akvavitten.
Salan gekk vel og það er alltaf
ástæða til að endurtaka það sem vel
gengur. Árið 1981 fagnaði fyrirtækið
aftur merkum áfanga og setti þá að
nýju á markað sérútgáfu af sínum
besta snapsi. Varð hann í kjölfarið
hið eina sanna jólaákavíti og hefur
verið á sölu sem slíkur allt frá árinu
1982.Nokkur eftirvænting ríkir alla
jafna meðal áhugafólks um ákavíti
þegar jólaútgáfan kemur á markað,
enda er hún framleidd í takmörk-
uðum mæli og annað hvert ár birtist
snapsinn í nýrri flösku sem undir
eins verður viðfangsefni safnara víða
um heim.
Sérstakur sess
Jakob E. Jakobsson, eigandi
Jómfrúarinnar, segir jólaákavítið
skipa sérstakan sess í jólamenning-
unni og mynda mikilvæga þrenningu
ásamt öðrum veitingum á staðnum.
„Við segjum gjarnan á Jómfrúnni
að hin eina sanna heilaga þrenning
sé smurbrauð, öl og snaps. Það er
aldrei meira viðeigandi en á aðvent-
unni. Alveg eins og jólin eru hringd
inn einu sinni á ári þá kemur jóla-
ákavítið bara einu sinni á ári. Reynd-
ar eru jólabjórinn og jólamatseðill-
inn á Jómfrúnni jafn árvissir.
Þessu öllu saman er tengd mikil
Jólanna snaps frá
kóngsins Álaborg
HIÐ LJÚFA LÍF
Flaskan er safngripur og sómir sér
vel með fánum vinaþjóðanna.