Morgunblaðið - 08.12.2021, Blaðsíða 14

14
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. DESEMBER 2021
Finndu happatöluna í fimmtudagsblaði Morgunblaðsins og þú gætir
unnið Galaxy Chromebook Go og Galaxy Z Flip3 frá Samsung.
Verður næsti fimmtudagur þinn happadagur?
Létta borgarlínan
er kerfi fyrir almenn-
ingssamgöngur með
sama þjónustustigi og
hin upphaflega þunga
borgarlína, en kostar
aðeins brot af henni.
Munurinn er að sér-
stakar akreinar fyrir
vagnana eru hægra
megin en ekki í miðri
götu. Í þessu liggur
gríðarlegar sparnaður (um 1,2
ma.kr./km) án þess að neinu sé
fórnað, en skipulagslegur ávinn-
ingur er mikill.
Létta línan gefur möguleika á að
byggja kerfið upp í áföngum og úti-
lokar ekki að miðjubrautirnar séu
gerðar seinna, ef þörf verður fyrir
þær og möguleiki finnst á að koma
þeim fyrir. Því má líta á léttu borg-
arlínuna sem fyrsta áfanga af
þeirri þungu. Að óbreyttum far-
þegafjölda verður ekki þörf fyrir
miklar brautarlagnir strax; aðrar
aðgerðir, sérstaklega þær sem
varða nýtingu á nýrri tækni, og
loftslagsmálin eru meira aðkall-
andi.
Þá gerir létta línan ráð fyrir
vissum hagræðingum í leiðar-
kerfinu svo heildarkerfi 45 manna
þjónustuvagna styttist úr 60 km í
40. Í staðinn verður komið á pant-
þjónustu (on demand service).
Núverandi staða er sú að þrátt
fyrir 50 ma.kr. á samgönguáætlun
og 23 ma.kr. á loftslagsáætlun er
þunga borgarlínan vanfjármögnuð.
Létta borgarlínan kostar eitthvað
undir 20 ma.kr. svo innan núver-
andi fjárhagsramma er gott svig-
rúm fyrir nýja hreinorkuvagna fyr-
ir Strætó bs. og verulegar
endurbætur á biðskýlum og af-
greiðslukerfi.
Umræðan um umhverfis- og
loftslagsáhrif borgarlínu var upp-
haflega áætluð út frá því að hún
fengi 12% hlutdeild í samgöngum á
höfuðborgarsvæðinu í stað 4% eins
og nú er. Þarna er einhver rökvilla
á ferðinni, engin sýnileg ástæða er
fyrir því að farþegum strætó fjölgi
þrefalt frá því sem nú er í einu vet-
fangi með tilkomu borgarlínu. En
hvað léttu línuna varðar skiptir
þetta ekki öllu máli,
hana má stækka í hlut-
falli við þörf. Það sem
máli skiptir er að gert
er ráð fyrir að ferða-
fjöldi í léttu línunni
geti orðið sá sami og
gert er ráð fyrir í áætl-
unum fyrir þungu
borgarlínuna.
Tími milli ferða
styttist í 10 mínútur á
álagstíma á aðalleiðum.
Til viðbótar aukinni
ferðatíðni verður ferðahraði aukinn
lítillega svo samkeppnisstaða
strætó gagnvart einkabílnum batn-
ar verulega. Farþegafjöldi mun
eitthvað aukast við þetta, þótt 12%
hlutur almenningssamgangna sé
enn fjarlægt markmið. Bílaeign er
það mikil á Íslandi að slíkt mark-
mið næst væntanlega ekki nema
með þvingunum eins og ráðgjafar
Reykjavíkur, Cowi Consult í Dan-
mörku, hafa þegar bent á.
Áhrif þungu og léttu borgarlín-
unnar á umhverfis- og loftslagsmál
eru algerlega hliðstæð, þó með
þeirri breytingu að með léttu lín-
unni ætti að skapast fjárhagslegt
svigrúm til að hreinorkuvæða
vagnaflotann. Sú hreinorkuvæðing
er að vísu ekki háð því að eitthvað
verði af borgarlínuáformum yfir-
leitt. Orkuskiptin eru óháð borg-
arlínu í raun.
ÁS (samgongurfyriralla.com)
mun birta áætlun fyrir létta borg-
arlínu á málstofu sem haldin verð-
ur í HÍ, stofu 101 í Lögbergi, 9.
desember kl. 13.00-16.30. Þar verð-
ur áætlunin skýrð og nánar fjallað
um skyld skipulags- og umhverf-
ismál.
Létta borgarlínan
Eftir Jónas
Elíasson
Jónas Elíasson
» Létta borgarlínan
gerir sama gagn og
sú þunga, útilokar hana
ekki, kostar aðeins brot
af henni og veitir sömu
grunnþjónustu við
meira álag en nú er.
Höfundur er prófessor.
jonaseliassonhi@gmail.com
Vart þarf að fara
mörgum orðum um
heimsfaraldurinn
Covid-19, sem nú hef-
ur valdið dauða millj-
óna um heim allan og
geisað hefur hér á
landi í bráðum tvö ár.
Okkur hefur þó til-
tölulega vel farnast í
baráttunni við vágest-
inn, sem líklega helg-
ast mest af því að heilbrigðisyfir-
völd hafa blessunarlega borið gæfu
til að fylgja fyrirmælum sóttvarna-
læknis og annarra sérfræðinga í
öllum ákvörðunum sínum.
Allt hefur miðað að því að
vernda líf og heilsu landsmanna,
svo sem kostur er, fjöldatakmark-
anir á mannamótum, aðgerðir á
landamærum, og almenn grímu-
skylda. Á liðnu hausti virtist sem
faraldurinn væri í rénun og smitum
fækkaði, og var þá brugðið á það
ráð að slaka verulega á aðgerðum
og afnema grímuskyldu.
Afleiðingin varð sú, sem margir
óttuðust, að faraldurinn gaus upp
að nýju, svo nú er talað um fjórðu
bylgjuna.
Fjöldatakmarkanir hafa verið
hertar á nýjan leik og grímuskylda
innleidd á ný. Landsmenn munu
því enn um sinn þurfa að búa við
nokkuð skert frelsi til athafna, sem
enginn veit raunar á þessari stundu
hversu lengi mun vara. Vel hefur
miðað við bólusetningar, en reynsl-
an hefur sýnt að bólusetning skipt-
ir sköpum í baráttunni við veiruna,
því þótt bólusett fólk geti smitast
verður það ekki eins illa veikt. Von
okkar eins og annarra þjóða er því
bundin áframhaldandi bólusetning-
um ásamt tilheyrandi sóttvarnaað-
gerðum.
En nú þegar herða þarf sótt-
varnaaðgerðir á nýjan leik, þá
bregður svo við að raddir heyrast
frá ólíklegustu afkimum þjóðfélags-
ins, þar sem aðgerðir heilbrigðisyf-
irvalda eru gagnrýndar á þeim for-
sendum að ekki megi skerða
athafnafrelsi einstaklinganna um of
eða þrengja að frelsi þeirra yfir-
leitt.
Maður nokkur var í viðtali í
fréttaskýringarþætti
Rásar 1 24. nóv. og
var mikið niðri fyrir,
talaði fjálglega um að
ekki mætti ganga of
nærri persónufrelsi
þegnanna til að ráða
sínum málum sjálfir
án íhlutunar embættis-
manna og stjórnvalda.
Honum varð tíðrætt
um frelsið, taldi að
treysta ætti dóm-
greind fólks og virða
frelsi þess, m.a. til að
þiggja bólusetningu, enda væri
Covid-19 ekki eins hættulegt og af
væri látið, 99% þeirra sem smit-
uðust næðu bata, kvaðst að vísu
hafa samúð með öldruðum og fólki
með undirliggjandi sjúkdóma, sem
ættu á hættu að veikjast, en helst
var að skilja að sá hópur skipti
ekki meginmáli í stóra samhenginu.
En frelsi hverra, þeirra sem eru
að græða peninga, eða hinna, sem
eiga jafnvel líf sitt og heilsu undir
öðrum komið og hafa takmarkað
athafnafrelsi?
Þegar öllu er á botninn hvolft,
snýst þá ekki spurningin um það,
hvort við teljum mikilvægara að
vernda, lífið eða peningana?
Gróðinn eða lífið, það er spurn-
ingin. Skal þó engan veginn gert
lítið úr þeim afleiðingum, sem far-
aldurinn hefur haft fyrir fjárhag
einstaklinga og fyrirtækja í land-
inu.
En að vernda lífið hlýtur alltaf
að njóta vafans þegar ráðist er í
aðgerðir sem koma illa við fólk.
Þetta hefur ríkisstjórnin, sem nú er
að láta af störfum, gert sér ljóst og
miðað aðgerðir við það.
Vonandi heldur ný ríkisstjórn
áfram á sömu braut.
Nú reynir á samstöðu okkar sem
þjóðar og úthald.
Þolgæði og samheldni, ásamt því
að hlíta ráðum færustu sérfræðinga
á hverjum tíma og í trausti til Guðs
föðurforsjónar, mun skila okkur út
úr heimsfaraldrinum að lokum.
Eftir Ólaf
Hallgrímsson » Þolgæði og sam-
heldni, ásamt því að
hlíta ráðum færustu sér-
fræðinga á hverjum
tíma og í trausti til Guðs
föðurforsjónar, mun
skila okkur út úr heims-
faraldrinum.
Ólafur Hallgrímsson
Höfundur er pastor emiritus
á Mælifelli.
Lífið eða gróðinn
Fyrsta íbúð okkar
var í blokk í Breið-
holti. Þá var hægt að
sækja um lóð hjá
borginni, sem því
miður annaði ekki
eftirspurn. Seinna
keypti ég illa fokhelt
hús í sama hverfi og
vann mikið í því sjálf-
ur, eins og þá var al-
gengt, en nú er búið
að loka fyrir það að mestu.
Með komu Davíðs voru heilu
íbúðahverfin skipulögð og við tók
tímabil með nógu af lóðum fyrir
alla við malbikaðar götur með öll-
um lögnum, gangstígum og götu-
lýsingu.
Fljótlega eftir að Ingibjörg tók
við skorti fjármagn til gatnagerð-
ar. Hún sá ráð við því og rukkaði
sérstaklega fyrir frárennslið. Sá
skattur var fljótlega nefndur skíta-
skatturinn hennar Ingibjargar, en
hann dugði skammt og bauð hún
þá út lóðir og seldi hæstbjóðanda.
Lóð fyrir einbýlishús gat farið hátt
í 20 milljónir króna áður en fyrsta
skóflustungan var tekin.
Ekki lagaðist framboð lóða með
Degi, en hann gat verið fundvís á
svæði þar sem allir innviðir voru
fyrir hendi og hægt að bjóða út
lóðir án mikils kostnaðar.
Verktakar buðu hátt verð, sem
svo lagðist á íbúðaverðið. Nú er
svo komið að yngra fólk ræður
ekki við að kaupa sína fyrstu íbúð
og flytur úr borginni. Við það
fækkar þeim sem standa undir
sameiginlegum kostnaði og fjöldi
þeirra sem ekki standa undir
neinni framleiðslu eykst.
Allt styður þetta við leigufélög,
sem hækka leiguna um leið og rík-
ið hækkar húsnæðisbætur. Þannig
hefur græðgin ungað út hverju
leigufélaginu á eftir öðru. Sum
hafa verið seld úr landi með veiði-
leyfi líkt og hrægammasjóðirnir
sem hirtu íbúðir af fólki eftir hrun-
ið. Seðlabankinn seldi íbúðir til
leigufélaga.
Nú eru heilu íbúðablokkirnar á
þéttingarsvæðum fyrirframseldar.
Kæmi ekki á óvart að kaupendur
væru leigufélög. Allt
þrýstir þetta íbúða-
verðinu upp. Sérstak-
lega þétting byggðar.
Þrátt fyrir allan
hagnaðinn af sölu
þessara lóða er borgin
skuldsettari en nokkru
sinni fyrr og getur
ekki boðið lóðir nema
á þéttingarsvæðum,
sem fer fækkandi. Það
kemur fram í því að
leitað er logandi ljósi
að lóðum í Smáíbúða-
hverfi og að blokkum í Háaleitis-
hverfi sem hægt væri að byggja
hæð ofan á.
Nýjasta framlag borgarstjórans
til „Nýju Reykjavíkur“ eru blokk-
irnar við Miklubraut og Bústaða-
veg, sem flestum finnst svo fárán-
legt að það nái aldrei í gegn og
ekkert sé að óttast. En er það svo?
Út um gluggann hefi ég fylgst
með umferðinni kvölds og morgna.
Ég spyr: Hvert getur umferðin
farið þegar Bústaðavegurinn er
orðinn íbúðagata með fjölgun íbúa
og bíla?
Helsta röksemdin fyrir íbúða-
götu er að á íbúafundi hafi íbúar
bent á að hættulegt væri fyrir
börn að fara yfir Bústaðaveginn.
Það er alveg rétt, en alveg nýtt að
borgaryfirvöld hlusti á íbúana. Ég
spyr: Hvenær var þessi íbúafundur
og af hverju er ekki löngu búið að
byggja brýr yfir Bústaðaveg, t.d.
við kirkjuna?
Þar fyrir utan eiga heildarhags-
munir að ráða og ótækt að nokkrir
íbúar ráði því hvenær Breiðhylt-
ingar, Kópavogsbúar o.fl. komast
heim frá vinnu.
Íbúðaþróun
í Reykjavík
Eftir Sigurð
Oddsson
Sigurður Oddsson
»Nýjasta framlag
borgarstjórans eru
blokkir á Miklubraut og
Bústaðavegi. Flestum
finnst það svo fáránlegt
að ekkert sé að óttast,
en er það svo?
Höfundur er verkfræðingur
og eldri borgari.