Morgunblaðið - 28.12.2021, Blaðsíða 16

16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 2021
i | w . e.
r t f r
n n
h v r e
Í Tækniháskóla
ETH í Zürich var
kennt að líf borga
byggðist á fram-
leiðslu og greiðum
samgöngum fyrir alla
(gangandi, hjólandi,
bíla og almennings-
samgöngur).
Á fyrri hluta náms
var umferð talin á
svæðum sem áttu það
til að stíflast. Niður-
stöður voru notaðar til að skoða
lausnir til minnkunar tafatíma og
minni eldsneytiseyðslu.
Sporvagnar komu eftir að Zü-
rich var byggð og eru nú um alla
Zürich í miðri götu. Í úthverfi og
til nágrannabæja ganga strætis-
vagnar á sömu akreinum og bílar.
Sumstaðar hefur þeim verið skipt
út fyrir lest í öðrum vegkanti líkt
og létta borgarlínan.
Sporvagnakerfið er fullkomið en
getur verið hættulegt fyrir fót-
gangandi. Í fyrirlestri sagði pró-
fessorinn að í Zürich væru tvenns
konar fótgangandi; „Die schnellen
und die toten“, þeir fljótu og þeir
dauðu, og átti þá við stoppistöðvar
á miðju vegstæði og gatnamót eins
og geta orðið á rauða dregli borg-
arlínunnar.
Eftir að ég fór að vinna eign-
aðist ég bíl og sá hvílík snilld
stofnbrautirnar eru
með tengingu útjaðra
við miðborgina og
aðra borgarhluta. Á
daginn er umferð
stofnbrauta mest
tengd atvinnu-
starfsemi en á kvöld-
in mest notuð af
einkabílum.
Ég kynntist vel
samgöngum í Zürich
áður en við fluttum
heim og hef sam-
anburðinn. Í Sviss er
skipulagið unnið af
fagmönnum. Hér virðist ekki
krafist sérþekkingar á skipulags-
málum til að geta orðið skipulags-
stjóri.
Fyrsta sem ég tók eftir voru
hættulegar tengingar við stofn-
brautir, sem væri bannað í Sviss,
en hér virðist komin hefð á þrátt
fyrir stöðug slys. Ég lenti líka oft
í röð bíla sem stoppuðu í hvert
skipti sem strætó stoppaði á
miðri akrein. Frá stúdentagörðum
HÍ er bílaröðin oft yfir Melatorg
og langleiðina að elliheimilinu
Grund.
Við Hofsvallagötu var þrengt
að bílum þegar ein akrein var
tekin undir blómaker og fuglabúr.
Grensásvegur var skemmdur til
að lækka hraðann í íbúðargötu.
Háaleitisbraut er nú skemmd á
sama hátt og Grensásvegur. Þar
eru steypuklossar settir á miðja
götu til hraðahindrunar. Þeir sjást
illa í myrkri og skemma bíla.
Út um allt er bílastæðum fækk-
að í þeim tilgangi að hindra
íbúana í að nota bíla sína. Þeir
skulu taka strætó eigi þeir erindi í
miðbæinn, þar sem bílaleigum eru
leigð stæði, sem langtímum standa
auð engum til gagns.
Bústaðavegur er nú skemmdur
sem stofnbraut með byggingu rað-
húss á gatnamótum Bústaðavegar
og Grensásvegar. Áfram til aust-
urs koma íbúðarblokkir á miðjum
Bústaðavegi, eins og kynnt hefur
verið. Á hinum endanum við
Sprengisand eru framkvæmdir við
hringtorg. Þar hefur mislægum
gatnamótum oft verið lofað. Allt
svikið.
Allt eru þetta smámál miðað við
byggingar á varaflugbraut og
flutning flugvallar á stað sem ekki
er búið að finna. Nýr flugvöllur
kostar 150-200 milljarða og borg-
arlína gæti kostað 100 milljarða.
Þetta er í viðbót við Covid-
kuldirnar. Ætli sé ekki best að
stjórnvöld spyrni við fótum áður
en Samfylkingin setur ríkissjóð á
hausinn eins og borgina.
Áður en lengra er haldið verður
að svara: Hvað kostar borgarlína,
hver borgar og mun kerfið virka?
Ætla Dagur og ráðgjafar hans að
axla ábyrgð gangi dæmið ekki
upp?
Sagnfræðingur var yfir skipu-
laginu þegar ég tók eftir því sem
lýst er hér að ofan. Sá sagðist
ekki sjá neinn tilgang í að leggja
vegi. Þeir fylltust bara af bílum.
Þeirri sem tók við af sagnfræð-
ingnum hefur greinilega verið inn-
rætt að einkabíllinn sé óvinur
númer 1. Hvar svo sem hún lærði.
Það sýna verk hennar þann stutta
tíma sem hún var skipulagsstjóri.
Nú er kominn nýr maður yfir
skipulagið. Ekki veit ég hvaða fag-
þekkingu hann hefur á borgar-
skipulagi. Hann hefur lagt sig all-
an fram við að finna lóðir í
húsagörðum smáíbúðahverfis og
fjögurra hæða blokkir í Háaleit-
ishverfi sem hægt væri að byggja
ofan á.
Maður veltir fyrir sér hverjum
datt í hug þessi ósköp til að halda
rekstri borgarinnar gangandi með
sölu lóða í grónum hverfum án
mikils innviðakostnaðar. Rétt er
að benda á að þetta er takmörkuð
óafturkræf auðlind.
Maður hefur á tilfinningunni að
á bak við þá sem kynna tillög-
urnar séu bisnessarkitektar.
Þeirra hlutverk er að hámarka
hagnað borgar og verktaka. Úr
verður sjálftaka, sem sprengir upp
íbúðaverð svo ungt fólk flýr borg-
ina.
Nýjustu skipulagstillögur með
byggingu blokka og þrengingu
stofnbrauta sýna að með borg-
arlínu skal bílum útrýmt úr borg-
inni. Tilgangurinn helgar greini-
lega meðalið. Helför er réttnefni á
gjörningnum.
RÚV kynnir stöðugt hina nýju
Reykjavík og höfundinn Dag líkt
og kynning Guðna var áður en
hann bauð sig fram til forseta.
Þeir sem hafa skipulagt vöru-
flæði í verksmiðjum vita að lengd
gangs er tíminn sem tekur að fara
eftir honum og ekki lengd hans í
metrum. Sama gildir um stofn-
brautir. Þrenging að þeim dregur
úr flutningsgetu. Sama er að segja
um hringtorg í stað mislægra
gatnamóta t.d. við Sprengisand og
víðar.
Með byggingu á svokölluðum
þéttingarsvæðum lengist leiðin
heim til þeirra sem búa austan
Elliðaáa. Hin nýja Reykjavík
þrýstir Árbæjar- og Breiðholts-
hverfi upp á Sandskeið. Íbúar
þessara hverfa búa við það sem
skipulagið kallar bílaborg.
Eftir Sigurð
Oddsson »Hin nýja Reykjavík
þrýstir Árbæjar- og
Breiðholtshverfi upp á
Sandskeið. Íbúar þess-
ara hverfa búa við það
sem skipulagið kallar
bílaborg.
Sigurður
Oddsson
Höfundur er verkfræðingur og eldri
borgari.
Borgarlínan og helförin að einkabílnum
Talsvert hefur borið á því á und-
anförnum árum að ýmsir segjast
annaðhvort sáttir eða ósáttir með
hitt eða þetta í stað þess að segjast
sáttir eða ósáttir við það.
Líkleg skýring á orðalaginu er sú
að fólk er gjarnan ánægt eða óánægt
með eitthvað sem er hliðstætt orða-
lag og að þetta tvennt hafi þannig
einfaldlega blandast saman.
Væntanlega dettur fáum ef ein-
hverjum í hug að segjast geta sætt
sig með eitthvað. Talsvert annað mál
er hins vegar vitanlega að geta sætt
sig við eitthvað.
Að sætta
sig með
eitthvað?
Eftir Hjört J.
Guðmundsson
Hjörtur J.
Guðmundsson
Höfundur er sagnfræðingur og al-
þjóðastjórnmálafræðingur.
Allt um
sjávarútveg