Fréttablaðið - 09.03.2022, Side 11

Hér er í reynd verið
að hverfa frá grund-
vallar stefnumarkmiði
Vinstrihreyfingarinnar
– græns framboðs frá
stofnun flokksins en
þá var heitið afdráttar-
lausri andstöðu við
veru Íslands í hernað-
arbandalaginu NATÓ.
Farið er að ræða það í alvöru að því
er best verður skilið að Ísland verði
tengt hernaðarbandalaginu NATÓ
enn sterkari böndum en verið hefur
og að í landinu verði jafnvel her
með fasta viðveru. Þótti mörgum
nóg um þá hernaðaruppbyggingu
sem þegar hafði verið heimiluð af
hálfu íslenskra stjórnvalda en nú
skal enn bætt í svo um munar. Og
sem táknrænan gjörning í tengsl-
um við innrás Rússa í Úkraínu
er svo að skilja að svokallað loft-
rýmiseftirlit f lugherja NATÓ-ríkja
frá íslenskum flugvöllum hafi verið
aukið og þá væntanlega í þeim til-
gangi að sýna hernaðarbandalagið
hnykla vöðvana.
Ráðherrar í ríkisstjórninni draga
hvergi af sér að lýsa yfir „þverpólit-
ískri samstöðu“ með NATÓ og sýnir
Vinstrihreyfingin – grænt fram-
boð þann stuðning jafnt í orði sem
á borði þótt enn sjáist þess ekki
stað í stefnuskrám. Veruleikinn
birtist í verkunum. Nóg um það að
sinni að öðru leyti en því að benda
á að hér er í reynd verið að hverfa
frá grundvallar stefnumarkmiði
Vinstrihreyfingarinnar – græns
framboðs frá stofnun f lokksins en
þá var heitið afdráttarlausri and-
stöðu við veru Íslands í hernaðar-
bandalaginu NATÓ, hvað þá við
hernaðaruppbyggingu á Íslandi,
árásarþotur og setulið í landinu.
Stigmögnun víbúnaðar
Við höfum nú fengið það staðfest
eina ferðina enn á óhugnanlegan
hátt hvað það þýðir að búa í heimi
þar sem vopnin ráða: þar sem fólki
er talin trú um að því öflugri mann-
drápstæki til staðar þeim mun
meira öryggi á þeim stað. Ef þetta
er svona þá hljótum við að taka því
vel þegar „okkar lið“ fjárfestir í enn
f leiri sprengjum og enn öflugri eld-
f laugum enda markmiðið að sögn
að tryggja frið og öryggi.
Sama gerist svo hjá „óvinalið-
inu“. Og eftir að allir hafa gert sitt
besta til að verja sig og sína með
f leiri vopnum verður til það sem í
kalda stríðinu var kallað „ógnar-
jafnvægi.“ Nema að staðreyndin er
sú að aldrei mun verða til það jafn-
vægi sem sóst var eftir því breyskir
eru þeir menn sem hafa putta sína á
gikkjunum. Sennilega eru það ein-
mitt þeir menn sem síst er á treyst-
andi sem þar koma nærri.
Ráð öldunga
Þess vegna hafa þeir sameinast,
hvor í sínu lagi, öldungarnir Henry
Kissinger og Michael Gorbachov, að
beina því til kjarnorkuvelda heims-
ins og þá ekki síst sinna eigin heima-
landa, Bandaríkjanna og Rússlands,
þar sem þeir höfðu verið í aðalhlut-
verkum, að leggja öll kjarnorku-
vopn til hliðar, afmá þau með öllu.
Ísland í NATO og her um kjurrt?
Ögmundur
Jónasson
fyrrverandi
ráðherra og
alþingismaður
fyrir Vinstrihreyf-
inguna – grænt
framboð
Meint ógnarjafnvægi gerir svo
meira en að látast tryggja öryggi
okkar. Það gerir okkur ofurseld
þeim sem slíkt öryggi veita; ofur-
seld handhöfum vopnanna.
Við þær aðstæður sem nú eru
uppi ætti von okkar að vera sú að
almenningur í Rússlandi rísi upp,
hinn almenni Rússi, hermaðurinn
á vígvellinum, fólkið á götunni.
Fréttir berast að örli á slíkum hrær-
ingum.
Vildu ekki vinna fólki mein
Þannig var Víetnam stríðið stöðv-
að, Bandaríkin töpuðu í Víetnam
þegar almenningur reis upp og
hermennirnir vildu ekki lengur
berjast. „Veistu af hverju hætt var
að segja frá mannfalli í Víetnam
stríðinu?“ spurði bandarískur her-
maður þegar við vöktum saman í
svefnklefa í næturlest frá London
til Edinborgar um 1970. Ég hlust-
aði alla nóttina, hann talaði og var
mikið niðri fyrir. „Það var vegna
þess að þegar við fórum vígbúnir
út í leiðangra til að drepa fólk þá
hugsuðum við um það eitt að halda
lífi, földum okkur og lugum síðan
til um hve marga við hefðum fellt.
Þetta var ekki okkar stríð. Við vild-
um ekki vinna þessu fólki mein.”
Hagsmunir hernaðar
Það er her naðarhyg g jan sem
þarf að víkja, það þarf að kveðja
vopnin. Við þurfum að minnast
orða Dwights Eisenhower, hers-
höfðingjans úr seinna stríði sem
varð forseti Bandaríkjanna. Hann
kvaddi þjóð sína að loknum for-
setaferli sínum með orðum á þessa
leið: Valdastofnanir samfélags-
ins þurfa að vera á verði gagnvart
ásælni vopnaiðnaðar og hern-
aðarhagsmuna. Vald sem þaðan
sprettur getur leitt til hrikalegra
hörmunga og minnumst þess að
áhrifin frá þessum öf lum eru til
staðar og verða til staðar.
Varla er að undra að nú skuli
berast fréttir af stórfelldri hækkun
á hlutabréfum í hergagnaiðnaði.
Árásarflugvélar á
Íslandi án umræðu
Þróunin er ógnvænleg og hefur
hún fengið allt of litla gagnrýna
umfjöllun á síðustu tímum. Það
var sem slökkt væri á allri slíkri
umræðu þegar tvíburaturnarnir í
New York voru sprengdir í byrjun
þessarar aldar. Öll gagnrýni á
hernaðarhyggju og baráttuna við
hryðjuverk var gerð tortryggileg.
Og til Íslands hefur þessi þöggun
teygt anga sína og er nú svo komið
sem áður segir að her er nánast
umræðulaust farinn að hreiðra
um sig á Íslandi, meðal annars
með árásarf lugvélum sem bera
kjarnorkuvopn. Og á Alþingi er
hernaðarhyggja NATÓ dásömuð.
Sú sama hyggja og hefur átt þátt í
að leiða okkur út á þá bjargbrún
sem við stöndum á nú eftir innrás
Rússa í Úkraínu.
Sígild krafa og skynsamleg
Sú var tíðin að heimurinn, almenn-
ingur og f lest ef ekki öll ríki heims,
óttuðust kjarnorkuvopn í alvöru og
höguðu sér samkvæmt því. Slökun
á spennu var mál málanna og í kjöl-
farið takmörkun vígbúnaðar. Sá
tími virðist vera liðinn.
Ráð væri að ganga í smiðju manna
á borð við Eisenhower, jafnvel Kiss-
inger og Gorbatsjof og miklu fleiri
sem lagst hafa gegn falskenningum
ógnarjafnvægisins og tala nú máli
afvopnunar.
Á Íslandi ættum við að sýna for-
dæmi, bægja öllum hernaðartólum
frá landinu undir gamalli kröfu en
að mínu mati sígildri: Ísland úr
NATÓ, herinn burt! n
Morgunfundur Markaðsstofu Kópavogs og Íslandsbanka.
Markaðsstofa Kópavogs og Íslandsbanki bjóða
forsvarsmönnum fyrirtækja í Kópavogi til morgunfundar.
Jón Bjarki Bentsson, aðalhagfræðingur Íslandsbanka og
Bergþóra Baldursdóttir, hagfræðingur í Greiningu
Íslandsbanka fara yfir nýja þjóðhagsspá fyrir árin
2022-2024, svara spurningum og ræða við gesti.
Efnahagshorfur 2022 til 2024
Útibú Íslandsbanka. Hagasmára 3,
1. hæð í Norðurturni Smáralindar.
10. mars 8:30 til 9:30
Boðið verður upp á léttan morgunverð.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku með tölvupósti.
markadsstofa@kopavogur.is
Markaðsstofa
Kópavogs
Í nóvember 2019 var Leikfélagið
Hugleikur að gera það sem því fer
best: Að frumsýna nýjan söng-
leik eftir einn af félögum sínum,
Þórunni Guðmundsdóttur, sem
auk handrits samdi bæði tónlist og
söngtexta. Söngleikurinn Gesta-
gangur var sérlega metnaðarfull
uppsetning, með þrjátíu leikurum
og hljóðfæraleikurum auk einvala
tækniliðs.
Flytjendur voru á öllum aldri og
kynjadreifingin jöfn, sumir að stíga
sín fyrstu skref á leiksviði og aðrir
með áratuga reynslu. Sýnt var fyrir
fullu húsi, enda frábær blanda gleði
og sorgar, með söng, dansi og húmor
að hætti Hugleiks. Mikill hugur var
í félaginu og spennandi verkefni
fram undan. Um svipað leyti fór
hins vegar að bera á áður óþekktri
veiki í Wuhan í Kína.
Leikfélagið Hugleikur hefur verið
starfandi í nærri 38 ár og hefur þá
sérstöðu að vera eina íslenska leik-
félagið sem einungis setur á svið
frumsamin verk eigin félaga. Það
hefur frumsýnt hátt í 50 leikrit í
fullri lengd, gjarnan með söngvum,
auk rúmlega 180 frumsaminna
stuttverka.
Hjá Hugleik hafa f jölmargir
sem síðar gerðust atvinnumenn
í menningu og listum tekið sín
fyrstu skref; leikarar, leikstjórar,
höfundar og tónlistarmenn. Félag-
ið hefur verið fastur þáttur í menn-
ingarlífi höfuðborgarinnar og hlaut
2006 sérstaka viðurkenningu fyrir
stuðning við íslenska tungu.
Á tímum samkomutakmarkana
sýndi félagið útsjónarsemi við að
halda starfinu gangandi; leiklistar-
námskeið með sóttvarnagrímum
og nálægðartakmörkunum, nám-
skeið að hluta með fjarfundasniði
og stuttverkadagskrár leiknar fyrir
handfylli áhorfenda í sal og með
netstreymi. Óneitanlega tapaðist
vindur úr seglum í ástandinu, en
félagið er nú að ná (sviðs)vopnum
sínum á ný.
Hugleikur hefur notið stuðnings
frá Reykjavíkurborg, þótt hann
hafi farið smám saman lækkandi.
Þannig var samanlagður styrkur
síðastliðinna tveggja ára innan við
helmingur af því sem hann var árin
2004-2005 miðað við verðlagsþró-
un. Í fyrra var styrkurinn raunar
lægri en það sem félagið greiddi
í fasteignagjöld og lóðarleigu til
borgarinnar.
Í byrjun þessa árs var félaginu
tilkynnt að umsóknum þess um
menningarstyrki frá Reykjavíkur-
borg hefði verið hafnað. Þar með
virðist ljóst að Hugleikur geti ekki
lengur rekið æfinga- og geymslu-
húsnæði félagsins og þar með lam-
ist í raun starf félagsins.
Svipaða sögu virðist vera að segja
í nágrannasveitarfélögum, áhuga-
leikfélög eru að missa þann stuðn-
ing sem þeim er nauðsyn og eru í
kröggum eftir mögur ár.
Það er hins vegar ekki ljóst hvað
á að koma í stað þess grasrótar-
starfs sem leikfélögin sinna og er í
orði kveðnu ein af megináherslum
þeirrar menningarstefnu sem
Reykjavíkurborg hefur mótað – að
allir íbúar fái jöfn tækifæri til þess
að njóta lista og menningar, bæði
sem þátttakendur í listsköpun
og sem neytendur lista. Þar eru
fáir sem í raun veita eins greiðan
aðgang að þátttöku og íslensk
áhugaleikfélög hafa gert. Leiklistin
hefur sýnt sig að vera áhugamál
sem myndar samfélag.
Leikfélagið Hugleikur skorar á
Reykjavíkurborg og önnur sveitar-
félög að láta ekki áhugaleiklistina
deyja út vegna áhugaleysis, heldur
hlúa að henni – nú þegar hún þarf
mest á stuðningi að halda. n
Er enginn áhugi á leiklistinni?
Þórarinn
Stefánsson
formaður Hugleiks
MIÐVIKUDAGUR 9. mars 2022 Skoðun 11FRÉTTABLAÐIÐ