Fréttablaðið - 12.07.2022, Page 8

„Hér er ríkjandi norðanátt, við
tölum oft um Húnaflóarokið, það
sem kemur úr Hrútafirðinum og
hér yfir,“ segir Eyjólfur.
Fyrir tveimur árum var gerð
skoðanakönnun meðal íbúa í Dala-
byggð. Niðurstaðan varð að meiri-
hluti fólks vildi að vindorka yrði
skoðuð vel. Stórar hugmyndir hafa
verið uppi um framleiðslu. Hefur
verið horft til þess að hvort ver í
Dalabyggð gæti skilað 150 til 200
megavöttum. Kröfluvirkjun skilar
til samanburðar 60 megavöttum,
Kárahnjúkavirkjun skilar 690 mega-
vöttum. Vindurinn í Dalabyggð gæti
því skilað yfir 50 prósentum af orku-
framleiðslu umdeildustu virkjunar
landsins þegar best lætur en orkan
yrði ekki til á ársgrunni.
Betra að slökkva á álveri
Auður Önnu Magnúsdóttir, formað-
ur Landverndar, segir að ákvarð-
anataka fyrir vindorku í miklum
mæli hér á landi verði að byggjast á
faglegum forsendum.
„Þegar við vitum að 80 prósent
rafmagnsframleiðslu hér fara til
stóriðju og við erum fyrir stærst í
orkuframleiðslu, sjáum við ekki
þörf á beislun vindorku í miklum
mæli sem stendur,“ segir Auður.
„Ég held að fólk geri sér ekki grein
fyrir hversu gríðarleg mannvirki
þetta eru,“ bætir hún við og leggur
áherslu á að eyðilegging náttúr-
unnar yrði mjög mikil.
Vitað er um áhuga fjárfesta á að
beisla vind til að selja um sæstreng
til Evrópu. Landvernd telur nær
að taka orku frá einu eða tveimur
álverum hér á landi. Fyrir liggi orku-
skipti og að þeim verði að huga. „Við
ættum frekar að vera meðal fyrstu
þjóða heims til að ná orkuskiptum,
við myndum gera mest gagn með
því að sýna umheiminum hvernig
kolefnislaust samfélag virkar,“ segir
Auður.
„Við sjáum að framlegð á sjálf-
bærri orku hefur aukist um 10-15
prósent á ári en losun gróðurhúsa-
lofttegunda hefur ekkert dregist
saman. Við þurfum að spyrja okkur
hvað sé að gerast. Það að framleiða
sjálfbæra orku virðist ekki draga úr
gróðurhúsalofttegundum,“ segir
Auður, formaður Landverndar. n
Meðal­
kostnaður
á fram­
leidda
megavatts­
stund með
vindorku
á landi
lækkaði
um 56 pró­
sent milli
áranna
2010 og
2020.
Hér er ríkjandi norðan­
átt, við tölum oft um
Húnaflóarokið.
Eyjólfur Bjarna-
son, oddviti
Dalabyggðar
Ég held að fólk geri sér
ekki grein fyrrir hversu
gríðarleg mannvirki
þetta eru.
Auður Önnu
Magnúsdóttir,
formaður
Landverndar
8 Fréttir 12. júlí 2022 ÞRIÐJUDAGURFRÉTTABLAÐIÐFRÉTTASKÝRING FRÉTTABLAÐIÐ 12. júlí 2022 ÞRIÐJUDAGUR
Björn
Þorláksson
bth
@frettabladid.is
Kostnaður við virkjun á
hverju megavatti með vind-
orku hefur lækkað um 56 pró-
sent á einum áratug. Samorka
segir vindorku sjálfsagða við-
bót en Landvernd telur eðli-
legra að slökkva á álverum.
ORKUMÁL Skiptar skoðanir eru
meðal landsmanna um hvort virkja
skuli vind í miklum mæli til fram-
leiðslu á grænni raforku.
Meðal helstu ógna eru sjónræn
mengun af mannvirkjum, mikið
rask, möguleg ísing, uppblástur og
dauði fugla sem lenda í spöðum á
vindmyllum.
Á tímum hnattrænnar hlýnunar,
þar sem krafa er um umhverfis-
væna orku og mótvægisaðgerðir
gegn gróðurhúsaáhrifum, þykir
vindurinn hins vegar góður kostur.
Samorka bendir á að ekki sé um
óafturkræf spjöll að ræða, því hægt
sé að taka niður vindmyllur og gera
landsvæði eins og þau voru, að
notkun lokinni.
Rokrassar um allt land
Víst er að nóg er til af vindinum hér
á landi. Reyndar eru fá lönd heppi-
legri en Ísland í þeim efnum sam-
kvæmt úttekt Veðurstofunnar, enda
hafa Íslendingar alist upp við rok-
rassa víða um land. Láglendi þykir
almennt henta betur fyrir beislun
vindorku en hálendi.
Hæð mannvirkjanna, þeirra sem
framleiða mesta orku, er aftur á
móti gríðarleg, spaðar vindmyllu
geta farið í 200 metra sem er um
þreföld hæð Hallgrímskirkjuturns.
Aukin sátt gæti orðið um beislun
vindorku ef vindmyllugarðar yrðu
reistir hér í sjó, skammt frá strönd-
um landsins. Mætti horfa til Dan-
merkur eða Bretlands í þeim efnum.
Hitt er áskorun hvernig myndi
ganga að láta núverandi raforku-
kerfi og vindorkuna tala saman eftir
árstíðum, en vindorka er breytileg
eftir tímabilum og meiri á vetrum
en sumrum.
Sjálfsögð viðbót
Finnur Beck, forstöðumaður mál-
efnastarfs hjá Samorku, segir Sam-
orku ekki taka afstöðu til einstakra
vindorkuverkefna, en almennt sé
vindorkunýting sjálfsögð viðbót
við þá endurnýjanlegu orkukosti
sem nýttir eru í dag. Vindorku-
nýting geti gegnt lykilhlutverki í að
uppfylla þarfir þjóðarinnar fyrir
græna orku.
„Á heimsvísu lækkaði veginn
meðalkostnaður á framleidda
megavattsstund með vindorku á
landi um 56 prósent milli áranna
2010 og 2020. Við bætist að aðstæð-
ur á Íslandi virðast samkvæmt
grunnrannsóknum sérstaklega
hagfelldar og skila háu nýtingar-
hlutfalli. Ef markmiðið er að fram-
leiða áfram raforku með sem hag-
kvæmustum hætti fyrir íslenskan
almenning og fyrirtæki er ekki
hægt að horfa fram hjá vindorku-
nýtingu,“ segir hann.
Finnur segir að víða um land hafi
orkufyrirtæki átt samstarf við sveit-
arfélög og landeigendur um þróun
verkefna og lagt mikinn kostnað
í þróun þeirra og metnaðarfullar
umhverfisrannsóknir til undir-
búnings verkefnunum. „Gríðarleg
tækifæri eru þegar til staðar,“ segir
Finnur.
Hann bendir á að samkvæmt
nýlegri skýrslu þyki leyfisveitingar
tefja framkvæmdir og tækifæri
til atvinnuuppbyggingar. „Það er
mikilvægt að skerpa á og einfalda
regluverk líkt og verið er að gera í
nágrannalöndum okkar í Evrópu.
Reglurnar þurfa að taka mið af sér-
stöðu vindorkunýtingar, hún er nær
alfarið afturkræf og hægt að þróa og
byggja hana hratt til að mæta fyrir-
sjáanlegri knýjandi orkuþörf.“
Tímamótasamþykkt
Dalabyggð hefur stigið nýtt skref í
hópi þeirra sveitarfélaga sem vilja
skoða vindorku sem framtíðarlausn
í orkumálum. Skipulags stofnun
hefur samþykkt aðal skipu lags-
breytingu sveitar fé lagsins vegna
tveggja vindorku vera í sveitarfélag-
inu. Er það í fyrsta skipti sem breyt-
ing á aðalskipulagi er sam þykkt
undir vindorku ver fyrir almennan
markað.
„Það gerist ekkert í þessum efnum
fyrr en Alþingi hefur komið sér
saman um rammaáætlun,“ segir
Eyjólfur Bjarnason, oddviti Dala-
byggðar.
Um neikvæðar hliðar beislunar
vindorku í miklum mæli nefnir
Eyjólfur víðtæka sjónmengun,
gríðarlega efnisflutninga og spurn-
ingar hvar skipa skuli upp íhlutum.
Kannski þurfi jafnvel að byggja nýja
höfn ef áformin verða að veruleika.
Kostur sé hins vegar að þekktir
vindstrengir liggi um héraðið og í
nálægð við f lutningskerfi Lands-
nets.
Íslenska rokið gæti reynst ærin auðlind
Beislun vindorku hér á landi er umdeild en aðstæður til framleiðslu eru sumpart ákjósanlegar og nóg til af lofti á hreyfingu. Ákall er um
græna orku á sama tíma og margir óttast neikvæð umhverfisáhrif. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Saga vindorku á Íslandi
Veðurstofan stóð fyrir verkefninu
ICEWIND 2011-2015 þar sem mat var lagt
á vindorku. Í þeirri úttekt kemur fram að
beislun vindorku hér á landi hófst á 19.
öld þegar reistar voru tvær vindmyllur í
Reykjavík, önnur við Hólavelli, Suðurgötu
20, árið 1830 og hin á horni Bakarastígs,
nú Bankastrætis, og Þingholtsstrætis árið
1847.
Báðar vindmyllurnar voru reistar af P.
C. Knudtzon kaupmanni (1789-1864) og
nýttar við mölun á rúgi vindmyllannna.
Þær settu svip sinn á plássið uns þær voru
rifnar. Þá var vindmylla byggð í Vigur 1840
og stendur enn. Einnig voru vindmyllur
á þessum tíma í Skagafirði, á Raufarhöfn
og víðar.
Með rafvæðingunni á 20. öld urðu litlar
vindrafstöðvar algengar við bóndabæi.
Á síðustu áratugum hafa litlar vindraf-
stöðvar verið notaðar til að framleiða
rafmagn fyrir sumarhús og tæki, svo sem
veðurstöðvar. Í heildina hefur vindorka
þó í raun mjög lítið verið nýtt á Íslandi til
raforkuframleiðslu, hvort heldur sem er
til iðnaðar eða almennra nota að því er
kemur fram í rannsókn Veðurstofunnar.
Íslendingar hafa reitt sig á vatns- og
jarðvarmaorku. Það var ekki fyrr en um
síðustu aldamót að skriður komst á
rannsóknir á íslensku vindauðlindinni en
á okkar breiddargráðu hentar vindorka
betur, samkvæmt rannsóknum Veður-
stofunnar, en til dæmis sólarorka.
Sú var tíðin að vindmyllur settu svip sinn á
Reykjavík. Árni Óla gerði þessa mynd af hol-
lensku myllunni sem var reist um miðja 19. öld.
Reglurnar þurfa að
taka mið af sérstöðu
vindorkunýtingar, hún
er nær alfarið aftur­
kræf.
Finnur Beck,
hjá Samorku