Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2015, Blaðsíða 6

Öskur og formælingar kveða við – á
norsku.
– Látið mig hafa skóinn minn aftur,
helvítin ykkar, annars flæ ég ykkur
lifandi.
Það blikaði á hníf í hendi Norðmanns-
ins sem froðufelldi af heift ofan í lest-
inni. Það var engin furða að þeir yrðu
hræddir, Bretarnir.
Ekki man ég lengur hvernig okkur
tókst að róa manninn en það man ég
eins og gerst hafi í gær að skórinn kom í
ljós þegar við tókum að eiga við akkerið
næst. Einhver hafði hent honum inn
undir akkeriskeðjuna.
Í ágúst 1944 var ég búinn að fá nóg af
þessu lífi og sagði upp. Ég vildi komast á
stærra skip. Eldoy lá þá við bryggju í
Reykjavík. Ég fékk rúmpláss í norskum
kampi í Skerjafirði og þar var ég í 7 eða
8 daga. Þá fékk ég boð um að það vant-
aði mann um borð í norskt olíuskip sem
lá í Hvalfirðinum.
Ég sagði já en fékk samt leyfi til að
skreppa norður til að kveðja karlinn. Það
var aldrei að vita hvenær maður kæmi
aftur. Kannski aldrei
Slægir Þjóðverjar
Olíuskipið hét Orwell og flutti olíu frá
Dartmouth, smáplássi rétt norðan Hali-
fax í Kanada, til Englands og Norður-
Írlands. Ekki hef ég hugmynd um hvað
það var að gera í Hvalfirði. Þangað kom
það aldrei aftur allan þann tíma sem ég
var um borð.
Fyrir stríðið hafði Orwell verið
birgðaskip fyrir hvalveiðiflota Norð-
manna í Suðurhöfum. Í honum rúm-
uðust 10.000 tonn af olíu og á milli-
dekkinu mátti koma fyrir öðrum 5.000
tonnum af farmi. Aftur á var sjúkrahús
sem við notuðum aldrei.
Þetta var helvíti stórt skip.
Svo var siglt í einni halarófu yfir haf-
ið. Eftir myrkur varð að byrgja öll ljós
inni eða hafa slökkt að öðrum kosti, að-
eins örlítil ljósglæta var höfð uppi aftast
sem næsta skip í röðinni sigldi eftir. Við
höfðum allir heyrt sögur um það hvernig
þýskir kafbátar laumuðu sér inn í skipa-
lestirnar, settu upp ljóstýru í skutnum og
þóttust vera birgðaskip á meðan þeir
mátu stöðuna og biðu lags. Við vorum
því alltaf með vaktmann aftur á. Annar
var ofan á brúnni en sá þriðji við stýrið.
Sólarhringnum var skipt í þrjár vaktir en
þrír stóðu hverja vakt. Þrjátíu karlar
voru um borð en á hvalavertíðum eftir
stríð hýsti skipið leikandi létt á annað
hundrað manns. Enda voru messarnir
þrír, minna mátti það nú ekki vera.
Þögli maðurinn
Sverir menn áttu erfitt með að komast að
stýrinu. Það var búið að steypa um það
búr og þegar björgunarvestið – en við
fórum aldrei úr káetu án þess að setja
það á okkur – bættist við aðra fyrirferð
reyndist sumum erfitt að smeygja sér inn
í þetta búr. Ég man eftir einum sem ég
held að hafi bara alls ekki komist að
stýrinu. Sjálfur átti ég í hinu mesta basli
við að troða mér inn að því og hef þó
aldrei talist þéttur maður á velli, hvað þá
stór.
En þarna stóð maður löngum stund-
um og rýndi út um örlitla rifu á steypu-
veggnum. Það var mikill þungi í þessum
skotheldu klefum og sagðar voru sannar
sögur, og kannski einhverjar lognar, af
því hvernig stýrishús hefðu hreinlega
brotnað af. Skip áttu að hafa lagst á hlið-
ina og þegar þau réttu sig af aftur var
stýrishúsið farið veg allrar veraldar.
Hafði hreinlega brotnað af enda ekki
hannað í upphafi fyrir steinsteypta klefa.
Það reyndi á þetta hjá okkur. Við lentum
í fellibyl og þunglestað olíuskipið varð
eins og smátrilla í veðurhamnum. Ólag
henti stýrimanninum flötum á telegrafið
og þegar ég fór niður að vekja á næstu
vakt hrundi allt úr skápunum í eldhús-
inu yfir mig, diskar, sykur og hveiti og
allt fór í eina klessu.
– Þessi helvítis skúta getur aldrei
verið kyrr, sagði stewartinn þegar hann
sá hvernig komið var. En stýrishúsið
hélst á sínum stað. Samt komu sögurnar
stundum upp í hugann þegar siglt var í
haugasjó og myrkri og ekki sást glóra
út um rifuna á þröngum stjórnklefanum.
Ekki einu sinni týran sem átti að loga
aftast á næsta skipi fyrir framan. Þá
skipti máli að vera vakandi. Sem sum-
um tókst ekki.
Eitt sinn kom um borð til okkar
undarlegur náungi. Það togaðist varla
upp úr honum orð sem kostaði okkur
næstum því lífið. Þögli maðurinn var á
vakt uppi á toppbrú. Það var vont í sjó-
inn, myrkur og ógn í loftinu. Skyndilega
kom þriðji stýrimaður á harða hlaupum
upp í brú og öskraði: – Hart í stjór. Eruð
þið sofandi helvítin ykkar? Hart í stjór
undireins.
Til allrar hamingju hafði þriðji átt leið
fram á og séð hvar vélarvana skip kom
rekandi á móti okkur. Ein bylgja í viðbót
og það hefði lent á okkur. Það var ekki
nokkur leið að sjá þetta út um rifuna á
steinveggnum framan við stýrið enda var
það hlutverk þess sem átti vaktina á
toppbrúnni að koma auga á svona nokk-
uð. Þögli maðurinn stóð hins vegar vel Hermaður á Jan Mayen.
Norskir hermenn velta fyrir sér leiðinni.
6 – Sjómannablaðið Víkingur
SEINNI HEMSSTYRJÖLDIN 1939-1945