Austurglugginn - 07.01.2021, Qupperneq 4

4 Fimmtudagur 7. janúar AUSTUR · GLUGGINN
Austurglugginn - Fréttablað Austurlands // Miðvangur 2-4, 700 Egilsstaðir // S: 477-1750
• Ritstjórn: Gunnar Gunnarsson ritstjóri og áb.m: gunnar@austurfrett.is • Friðrik Indriðason blaðamaður: frett@austurglugginn.is
• Auglýsingar: Stefán Bogi Sveinsson: auglysing@austurglugginn.is • Áskriftir: Stefán Bogi Sveinsson: askrift@austurglugginn.is
• Útgefandi: Útgáfufélag Austurlands ehf. • Umbrot og prentun: Héraðsprent
Leiðari
Þegar fjallið öskraði
Sérhver sá sem staddur var á
Seyðisfirði þegar klukkuna vantaði
fimm mínútur í þrjú, föstudaginn
18. desember 2020, á sína sögu af
því hvar hann var og hvað hann
var að gera þegar stóra skriðan féll.
Sumir horfðu upp í hlíðina,
veittu því athygli að Búðaráin varð
fyrst mórauð áður en hún þornaði
og svo splundraðist hlíðin. Sumir
forðuðu sér á hlaupum, bakvið hús
eða upp í mastur. Aðrir gátu ekkert
komist, aðeins vonað hið besta.
Drunurnar þrumuðu um fjöllin.
Fólk leit í kringum sig til að átta sig
á hvaðan þær kæmu, hvað væri að
gerast. Í Ferjuhúsinu fór rafmagnið
en fólkið fór út fyrir og rýndi upp
í hlíðina, fylgdist með skriðunni
koma niður á Framhúsið. Í gegnum
gráma vegna misturs, rigningar og
vaxandi myrkurs reyndi ringlað
fólkið að rýna í hvað gerst hafði.
Annarsstaðar í bænum sá fólk
skriðuna hellast bæði yfir það svæði
og Tækniminjasafnið. Í hönd fóru
síðan tveir taugatrekkjandi tímar
við að staðfesta að fyrir einhverja
ótrúlega mildi hefði enginn svo
mikið sem slasast í hamförunum.
Það sem gerðist næst
Síðan eru það sögurnar um það
sem gerðist næst. Um skipulag og
aga þegar þeim 600 einstaklingum
sem staddir voru á Seyðisfirði var
fyrirskipað að skrá sig og fara síðan
upp í Egilsstaði. Um samkennd
þegar „fallegasta jólaserían“
þokaðist niður Fjarðarheiðina og
þegar Héraðsbúar, sem og aðrir
landsmenn, gerðu sitt besta til að
veita Seyðfirðingum skjól, öryggi og
nauðsynjar. Öfugt við gistiheimilin
í jólaguðspjallinu voru þau á Héraði
opin og tóku við fólkinu sem kom
eins og það var klætt.
Síðan óvissan um hvort hætta
væri á frekara hruni. Henni hefur
ekki fyllilega verið eytt. Þegar
hægt var að skoða stöðuna í björtu
á sunnudeginum sást stór fleki við
upptök skriðunnar sem að hluta
hafði færst úr stað, ástæðan fyrir
að umferð var svo takmörkuð fyrst
á eftir og er að hluta til enn. En
það var sérstakt að koma í bæinn
þessa helgi. Eftir allt sem hafði á
undan gengið var allt svo hljótt. Á
laugardeginum sást ekkert kvikt
á ferli, á sunnudeginum hoppuðu
fuglar um göturnar.
Óvissan var líka um hvar fólk gæti
hafst við næstu daga, jafnvel vikur
og mánuði. Margir Seyðfirðingar
gátu ekki farið heim í tvær vikur.
Einhverjir geta það ekki enn og
þeir sem verst lentu í skriðunni eiga
ekkert heimili lengur. Þá eru ótaldir
þeir sem hafa ekki fundið friðinn
til að þora að fara heim.
Þegar storminn lægir
Á mánudegi breiddi snjóinn yfir,
íbúar voru að snúa heim, heilsuðust,
föðmuðust, grétu og spurðu hvorn
annan hvernig hinn hefði það.
Þegar ráðafólk ríkisstjórnarinnar
kom á þriðjudegi lá hvíti liturinn
yfir öllu þannig að skriðan virtist
jafnvel eðlileg í landslaginu.
Áfallið kemur kemur í þrepum.
Reiðin er eitt af þeim fyrstu. Hví
var ekki rýmt fyrr og meira? Hví
var ekki löngu búið að kosta til því
sem þurfti til að verja byggðina?
Síðan þarf að ganga í gegnum
djúpa, dimma dalinn áður en sæst
verður við orðinn hlut. Glíma við
eftirköstin, saklaust rok getur minnt
á drunurnar í fjallinu en eins og
bent hefur verið á þá verður skriðan
aftur græn.
Sumar af þeim sem sögum sem
þegar eru til hafa verið skráðar.
Aðrar verða skráðar en sumar aldrei
sagðar. Svo til á hverjum degi verða
til nýjar sögur á Seyðisfirði.
Hvað næst?
Framundan er mikil vinna við
að byggja Seyðisfjörð upp aftur.
Heimili fólks hafa glatast og
sögufræg hús en ekki mannslíf. Í
faðmlögunum þakka Seyðfirðingar
fyrir að hafa enn hvern annan.
Spurningum er enn ósvarað um
aðdraganda og framtíð. Sumum
þeirra er ekki enn hægt að svara.
Sumum er hægt að svara með
fenginni reynslu. Af fyrri atburðum
höfum við lært að þegja ekki um
hlutina heldur tala um þá. Við
vitum í grófum dráttum hvað gera
þarf til að styðja við fólkið, það sem
kallast áfallahjálp. Að fara ekki með
gröfurnar beint inn í þykkildið og
moka því út í sjó heldur fara með
gát og reyna að varðveita muni
fólksins.
Á nýju ári færist lífið vonandi
í fastar skorður hjá sem flestum
á ný. Þannig virtist tilfinningin
vera að verða í byrjun vikunnar
og styrkist þegar vegurinn opnast
og frystihúsið fer í gang á ný. Að
hreinsa bæinn, byggja upp ný hús,
reisa varnir og gefa íbúum ró og
öryggi á ný mun ekki taka daga eða
vikur heldur mánuði og ár. Taka
þarf eitt skref í einu. Nokkur hafa
þegar verið tekin.
Þekkingin sem verður til við
rannsóknir á næstunni nýtist víðar
en á Seyðisfirði. Með hlýnandi
veðurfari blasir við nýr veruleiki
þar sem hætta á aurskriðum eykst
því úrkoma fellur sem rigning en
ekki snjór. Megi það sem lærist á
Seyðisfirði verða til þess að bjarga
bæði eignum og mannslífum í
framtíðinni.
GG
Ef þú ert týndur og tröllum gefinn
og tómlegt í sjálfs þíns húmi
í hjartanu nístandi ólgar efinn
og allt er rangt í tíma og rúmi,
þá andaðu gæskur
andaðu vel
og hugsaðu um Hallormsstað,
Atlavík og ævintýr,
og óskrifað blað.
Ef þú ert dapur og dauðanum nærri
og drungi um æðar rennur
og þú verður eins og smærri og smærri
og smán þín í huga brennur
þá andaðu gæskur
andaðu vel
og hugsaðu um Hallormsstað,
Atlavík og ævintýr,
og óskrifað blað.
Ef von þín er horfin og hjartað er læst
og hugurinn allur í molum
ef lundin er bæði önug og æst
og allt fer í handaskolum,
þá andaðu gæskur
andaðu vel
og hugsaðu um Hallormsstað,
Atlavík og ævintýr,
og óskrifað blað.
Kveðja
- eftir Sigurð Ingólfsson