Fréttamolinn : óháð fréttablað - 15.12.1985, Qupperneq 11

Fréttamolinn
Fréttamolinn
FM
Hjónin Gunnar Markússon og Sigurlaug Stefánsdóttir, starfsfólk
Egilsbúðar.
Hjólbarðaþjónusta
Sendi viðskiptavinum
mínum bestu jóla og
nýársóskir.
Þakka viðskiptin
á liðnu ári.
Öll almenn viðgerðaþjónusta.
NEGLIEINNIG ALLAR STÆRÐIR HJÓLBARÐA.
Opið kl. 12.30 til 16.00 Allar almennar stærðir tilálager.
alla virka daga. Einnig Þórður G. Sigurvinss.
opið flestöll kvöld og um Lýsubergi 8 Þorlákshöfn.
helgar. SÍMI3756 fr ^353
Árarnótin ’83-'84 átti bókasafnið
4000 bindi bóka, það er opið 18
klst. í viku og 1983 voru lánaðar
út 8810 bækur, eða hver bók
rúmlega tvisvar sinnum. Var
þetta að meðaltali um 8 bindi á
hvern íbúa staðarins, sem eru
nær tvöföld meðalútlán hreppa-
bókasafna landsins. Núverandi
stjórn safnsins skipa: Benedikt
Thorarensen, sem verið hefur
formaður frá upphafi. Páll Þórð-
arson, Sigurður Þórleifsson,
Guðfinna Karlsdóttir og Oddný
Ríkharðsdóttir.
í Egilsbúð, sem segja má að
hafi innan sinna veggja bókasafn
og myndarlegan vísi að minja-
og náttúrugripasafni, má sjá
margt annað en bókarrekka og í
Egilsbúð og á hennar vegum fer
því fram mun meiri starfsemi en
sem snýr að safninu einu. Má
þar nefna að verið er að skrá
sögu sveitabýlisins Þorlákshafn-
ar sem hvarf með öllu 1950 og
reynt að sjá til þess að sem
minnst glatist at sögu staðarins
síðan m.a. með því að halda til
haga myndum, blaðaúrklippum
og öðru sem þá sögu varðar.
Ekki er ætlunin hér að fjalla
frekar um starfsemi Egilsbúðar,
heldur var ætlunin að reyna að
gera sögu Bókasafnsins einhver
skil, þó stiklað hafi verið á stóru.
Því varð að ráði að spyrja Gunn-
ar Markússon bókavörð, sem
frá upphafi hefur haft með safnið
að gera hvað honum væri efst í
huga á þessum tímamótum
safnsins?
„Mér er enginn sérstakur at-
burður minnisstæður. En efst í
huga mér er það hvað hrepps-
nefndir Ölfushrepps á þessu
tímabili hafa gert miklu betur
við þessa stofnun en velflestar
hreppsnefndir á landinu hafa
gert við sín bókasöfn.
Á sama tíma og t.d. Reykja-
víkurborg borgar ekki lágmark
• til þessara hluta samkvæmt
lögum, þá borgar hreppsnefndin
hér tvöfalt. Það hljóta allir að
sjá hvað það er stórkostlegt að
vinna undir svo jákvæðri afstöðu
hreppsnefndarmanna, ekki bara
núna eftir að þetta fór að verða
eitthvað, heldur frá upphafi.
Þessari afstöðu má svo þakka
það, að við eigum hér myndar-
lega stofnun, Egilsbúð, og stát-
um þar af starfsemi sem tæplega
á sér hliðstæðu í svipað stórum
byggðarlögum, höfum m.a. náð
að skrá sögu staðarins og safna
upplýsingum um þróun hans,
nokkuð sem við erum öfunduð
af.
„Hefur þessi almennu videó-
væðing heimilanna ekki haft á-
hrif á útlán bókasafnsins og ertu
ekki hræddur um að myndbönd.
þegar fram líða stundir. eigi eftir
að ganga frá bókinni dauðri?
„Það er svolítið erfitt að svara
þessu, og þó. Þegar sjónvarpið
kom í upphafi þá duttu útlánin
það árið niður um helming, en
það jafnaði sig á rúmu ári. Árið
1972 kom svo önnur sveifla og
minnkuðu útlán úm 10-15% af
ástæðum sem ég kann ekki að
skýra. En það jafnaði sig einnig
næsta ár á eftir.
V íst minnkaði aðsókn og útlán
svolítið eftir að þessar þrjár ví- .
deóleigur tóku til starfa hér.
Sláandi minni útlán eru svo í
haust en voru í fyrrahaust, þann-
ig að árið 1985 kemur heldur
lakara út en 1984.
Að einhverju leiti spilar
vídeóið inní og það er eftirtekt-,
arverð mun minni aðsókn barna
í haust en verið hefur, en
skýringin getur líka legið í og
með í því, hvað véðrið hefur
verið gott og krakkarnir hrein-
lega ekki komið í hús. En við
eigum ennþá okkar föstu kúnna
úr hópi barnanna sem koma í
hverri viku og eru sannkallaðir
lestrarhestar. Einn veit ég um
sem hreinlega liggur í bókum,
enda fær hann ekki fleiri en 8
bækur á viku.
Hvort útlánin eiga eftir að
aukast aftur, eins og þau gerðu
eftir fyrri sveiflurnar, verður
bara að koma í ljós.
En það, hvort vídeóið eigi
eftir að gera bókina úrelta og
óþarfa? Nei, ég hef enga trú á
því og óttast það ekki. í framtíð-
inni verður bókinni sjálfsagt stillt
upp við hliðina á myndsegul-
böndum og öðrum miðlum."
„Að lokum Gunnar, átt þú
þér einhverja ósk Egilsbúð til
handa?“
„Jú, þær eru nú ansi margar
og til þess að þær geti ræst þarf
meiri peninga. Við erum nú í um
100 fm. húsnæði, sem er orðið
allt of Iítið. T.d. gáfu hjónin Páll
Þórðarson og Jórunn Valdimars-
dóttir safninu stórt tímaritasafn
sem ekki er hægt að nýta sem
skyldi vegna húsnæðisþrengsla.
Svo er og verður fljótlega um
fleiri hluti. En ég hef engar
áhyggjur, þetta á eftir að lagast.
Þetta safn er ekki nema tuttugu
ára gamalt og byggðin hér aðeins
rúmlega þrjátíu ára gömul, svo
það er ekki hægt að ætlast til að
allir hlutir séu strax komnir í
endanlegt horf.“
Bókasafniö tuttugu ára
Gunnar stendur hér við skeljasafn sem hann vinnur að uppsetningu á um þessar mundir, sem telur á
þriðja hundrað tegundir íslenskra skelja.
Gunnar hefur verið bókavörður við safnið frá upphafi og fyrstu 13 árin vann hann við safnið
endurgjaldslaust. Þakka má Gunnari öðrum mönnum fremur, dugnaði hans og ósérhlífni hvað
Þorlákshafnarbúar eiga í dag gott og myndarlegt bókasafn.
ur um sameiginlegan rekstur
Bókasafns hreppsins og skólans
og fór sú starfsemi áfram fram í
skólanum, við frekar erfiðar að-
stæður. Einnig varð sú breyting
á að Sigurlaug Stefánsdóttir, eig-
inkona Gunnars er kennt hafði
handavinnu við skólann, var ráð-
in til starfa við hið sameiginlega
safn haustið 1981.
Þessi samvinna bókasafns
hrepps og skóla hélst til 1982 en
þá var ákveðið , að sameina
hreppssafnið og minjanefndina
í nýja stofnun sem í viröingar-
skyni við Emil Thorarensen var
nefnd Egilsbúð og var hún form-
lega opnuð á Þorláksmessu á
sumri það sama ár. Var þar með
stigið stórt skref í þá átt að reyna
að gera bókasafnið að alhliða
menningarmiðstöð. Kostnaðin-
um við rekstur Egilsbúðar var
skipt niður þannig að bókunum
er reiknaður 3/4 hlutar kostnað-
arins en öðrum hlutum safnsins
1/4 hluta hans.
Eins og áður sagði var bóka-
eign safnsins í lok starfsársins
1965 209 bindi, safnið opið átta
sinnum og lánaðar út 242 bækur.
Þann 29. október s.l. voru
tuttugu á liðin frá því að Bóka-
safn Þorlákshafnar var fyrst opn-
að íbúum staðarins til afnota, en
þeir voru þá um 400 talsins.
Bókareignin hljóðaði upp á 209
bindi og um áramótin ’65-’66
hafði safnið verið opið 8 sinnum
og alls látlaðar út 242 bækur.
Forsagan að stofnun Bóka-
safnsins er sú, að á sjötta ára-
tugnum náðust saman 119 bækur
í Þorlákshöfn, sem seinna urðu
uppistaðan í bókareign safnsins,
en ekkert hentugt húsnæði
fannst fyrir starfsemina. En
snemma árs 1956 gekk Gunnar
Markússon nýráðinn skólastjóri
Barnaskólans á fund Gylfa Þ.
Gíslsonar menntamálaráðherra
og ræddi við hann um bóka-
safnsmál íbúa Þorlákshafnar, en
þeir sem og aðrir íbúar Ölfus-
hrepps höfðu aðgang að sameig-
inlegu bókasafni Ölfus og
Hveragerðishrepps sem staðsett
var í Hveragerði, en um 25 km
leið þurfti að fara um torfarinn
vegaslóða og nýttu þorpsbúar
sér þar af leiðandi lítið safnið í
Hveragerði.
Málin þróuðust svo þannig,
að 29. apríl 1965 kaus hrepps-
nefnd Ölfushrepps Bókasafninu
stjórn og í henni voru: Benedikt
Thorarensen formaður, Jón
Guðmundsson gjaldkeri og
Gunnar Markússon ritari og
jafnframt ráðinn bókavörður.
Safnið fékk frítt inni í skólanum,
og fram til 1978 voru engin laun
greidd fyrir vinnu við safnið,
heldur voru Gunnari reiknuð
sömu laun og hann hafði í
kennslunni, þrjár stundir fyrir
hverjar tværsem safnið varopið,
og aurarnir notaðir til bóka-
kaupa, en Gunnar kaus sjálfur
að hafa þennan háttinn á.
Safnið óx og dafnaði, en lítt í
samræmi við það húspláss sem
því var ætlað, og má þar fyrst og
fremst þakka útsjónarsemi og
ósérhlífni forráðamanna
safnsins.
Árið 1977 vargerðursamning-