Leikhúsmál - 01.03.1940, Page 13

Leikhúsmál
13
Halla
í 2. þœlti 1!)30
(Anna Borg).
Þjóðhátíðarárið 1930 var Fjalla-Eyvindur
enn sýndur hér í Reykjavík, í tilefni af Al-
þingishátíðinni. Eins og áður er sagt stóð nýr
leikflokkur að þeim sýningum.
Þá urðu sýningarnar 18, og hafði þá Fjalla-
Eyvindur verið sýndur 73 sinnum hér í Reykja-
vík.
Nú hirtist þessi góðkunni leikur reykvískum
leikhúsgestum enn á ný, og nú með nýrri
Höllu. Soffía Guðlaugsdóttir er þriðja íslenzka
leikkonan, sem leikur hana hér í höfuðstaðn-
um. —• Þótti Leikfélagi Reykjavíkur viðeig-
andi að taka þetta ágæta verk til sýningar,
eftir 10 ára hvíld, og á sextugasta árinu, sem
liðið er frá fæðingu höfundarins. Hefir það
jafnan virzt svo, að hin betri íslenzku leikrit
ættu drjúg ítök í hugum íslenzkra leikhús-
gesta.
Svenn Aggerholm leikari lézt í vetur Kaup-
mannahöfn 65 ára að aldri. Hann hafði verið
leikari í 45 ár. Hann kom hingað til íslands
í fyrra og hafði hér þá röð af upplestrum úr
verkum Paludan-Mullers á vegum háskólans
hér. —■ Hann var giftur leikkonunni Ellen
Aggerholm, sem lifir mann sinn.
Láms Sigurbjörnsson:
Fyrstu leikritaskóld Islands.
I.
Sigurður Pétursson.
Þegar rætt er um fyrstu íslenzku sjónleik-
ina og fyrsta sjónleikshald hér á landi, hefir
það verið venjan, að telja sjónleikina sprottna
upp úr skólalífinu í Hólavallarskóla í Reykja-
vík á síðasta tug 18. aldar og Sigurð sýslu-
mann Pétursson höfund íslenzkrar sjónleiks-
ritunar. Þá er að vísu gengið fram hjá sjón-
leiksgildi sjálfrar Herranæturinnar, sem var
upphaf skólaleiksins, og ekki tekið tillit til
eldri leikrita eins og „Gestur og garðbúi“ eftir
séra Einar Hálfdánarson (1695—1752), „Sperð-
ill“ eftir séra Snorra Björnsson á Húsafelli (1710
—1803) og „Bjarglaunin“ eða „Brandur" eftir
Geir Vidalín biskup. Þó skriður hafi þannig
verið kominn á leikritun hér á landi fyrir daga
Sigurðar Péturssonar, þá verða það samt leik-
rit hans, sem telja verður hyrningarstein ís-
lenzkrar leikritunar, og hvað sjónleikshaldinu
viðkemur, valda þau tímamótum í íslenzkri
leiksögu. Með sýningum leikrita Sigurðar í
Hólavallarskóla hefst raunverulega islenzk
leiklist, þó aðdragandann megi rekja lengra
fram á öldina. Önnur merkileg tímamót í þró-
un þeirrar leiklistar, sem vér enn búum að,
verða um það bil, er Jón Guðmundsson rit-
stjóri heldur fyrstur manna sjónleik gegn að-
gangseyri laust eftir miðja 19. öld, og þegar
ráðist er í að stofna leikfélög utan um sjón-
leikshaldið á tveimur síðustu tugum aldarinn-
ar, en af þessum leikfélögum fékk Leikfélag
Reykjavíkur mesta og varanlegasta þýðingu.
Raunverulega stöndum vér enn á þessu stigi
þróunarinnar og er þá bilið til leikrita Sig-
urðar Péturssonar ekki svo ýkja langt.
Sig. Pétursson var einn hinn merkilegasti
maður sinnar tiðar. Furðu fátt hefir verið um
hann ritað, lengst og greinilegast í ævisögu
hans, sem Árni Helgason stiptprófastur ritaði
framan við útgáfu ljóðmæla Sigurðar og leik-
rita. 1846. Þegar frá er skilin hin góðgjarna
lýsing stiptprófasts á manninum og skáld-
inu, hefir Sig. Pétursson ekki verið virtur að