Verktækni - 2018, Blaðsíða 39

VERKTÆKNI 2018/24 39
TÆKNI- OG VÍSINDAGREINAR
En með gróðurþök getur gallinn verið falinn undir gróðurþekjunni sem
leiðir til að fjarlægja þarf stærri hluta þaks ef vandamál kemur upp.
Því er mikilvægt að huga sérstaklega vel að frágangi og rekstri gróður-
þaka, og einkum þegar þakhalli er lítill og vatn getur legið lengi í
dældum.
Þýskar leiðbeiningar um uppsetningu og umhirðu gróðurþaka (FLL
2014) ráðleggja að slá grasþök til að lágmarka eldhættu. Tekin var
ákvörðun að slá grasið ekki á meðan á þessari rannsókn stóð. Hins
vegar er ljóst að minni þörf hefði verið að slá úthagatorfið því það var
með færri háplöntur en grastorfið (sjá mynd 6). Að sama skapi var
engin þörf á að vökva úthagaþökin sem litu vel út allt árið um kring.
Grasþökin hefðu þurft að fá vökvun sérstaklega í þurrkatímabilinu um
vorið til að fyrirbyggja að grasið dræpist sbr. kaflann að framan. Meðan
það er hægt að koma fyrir léttum vökvunarbúnaði, er betra að komast
hjá því. Út frá sjónarmiðum sláttar og vökvunar, þá kom úthaginn
betur út en grasið í þessari rannsókn.
Júní til desember Allt mælitímabilið
Veðurþáttur R2 p R2 p
Úrkoma innan atburðar -0,5 til -0,3 < 0,06 -0,4 til -0,3 < 0,03
Lofthiti (fyrir og) innan atburðar 0,5 til 0,8 0,00 0,5 til 0,8 0,00
Úrkoma 14 daga fyrir atburð -0,5 til -0,4 < 0,02 -0,5 til -0,3 < 0,11
Vindhraði 7 daga fyrir atburð -0,5 til -0,3 < 0,05 -0,5 til -0,3* < 0,02
Tafla 5. Fylgni og marktæknistuðlar fyrir einvíða aðfallsgreiningu vatnsheldni og veðurþátta
* mv. veðurstöð VÍ
tupphaf (klst) tcm (klst)
Þak2:
Úthagi+jarðv
Þak5:
Gras+jarðv.
Þak2:
Úthagi+jarðv
Þak5:
Gras+jarðv.
M Std M Std M Std M Std
Ágúst 3 4 2 2 3 1 1 4
Sept 3 3 2 2 3 4 4 7
Okt 3 4 2 1 2 2 2 2
Nóv 2 3 1 1 1 1 1 1
Des -2 1 -1 1
Tafla 6. Seinkun á upphafi og massamiðju afrennslis.
Áburður er stundum borinn á þök til að viðhalda gróðurvexti, en þó
ekki oftar en tvisvar sinnum á ári (FLL 2014). Engin áburður var borinn
á þökin í þessari rannsókn. Hafa skal í huga að bera spart af næring-
arefnum sérstaklega á létt gróðurþök, því þau síast hratt í gegnum
jarðveginn og enda að stórum hluta í næsta viðtaka. Næringarefnauaðgun
í viðtaka er áhyggjuefni í mörgum nágrannalöndum Íslands.
5 Lokaorð
Í þessari rannsókn var lagt mat á vatnafræðilega virkni á fjórum útfærsl-
um af léttum gróðurþökum á Íslandi, með tveimur tegundum af torfi
(mosavöxnum úthaga og grastorfi) og tvenns konar undirlagi (jarðvegs-
blöndu og torfi á hvolfi). Almennt samræmdust niðurstöður erlendum
rannsóknum. Hæst vatnsheldni mældist í mesta þurrkatímabilinu um
hásumar, og var hún þá um 85%. Vatnsheldnin var lægri í köldum
vetrarmánuðum (<20%) sem virðist vera í lægri kantinum miðað við
sambærileg þök í Skotlandi og Danmörku. Gróðurþök seinkuðu að
meðaltali afrennsli um rúman klukkutíma, og lækkuðu 10mín
Skýring: M = meðaltal; STD = staðalfrávik
∆ ∆