Stúdentablað Siglufjarðar - 01.12.1939, Blaðsíða 4

2
STÚD ENTABLAÐ
F u 11 v e 1 d i ð.
Góðir íslendingar!
Eins og yður öllum mun kunn-
ugt, er dagurinn í dag haldínn
hátíðlegur um land allt sem af-
mælisdagur íullveldis þjóðar vorr-
ar. Fjöldi manna, ef ekki flestir,
telja, a. m. k. í daglegu tali, að
1. desember 1918 hafi ísland orð-
ið fullvalda ríki. Og það kveður
svo rammt að þessu, að í öllum
í&Ienzkum almanökum er þess
getið, ár eftir ár, við 1. desem-
ber: »ísland varð (!) sjálfstætt ríki
1918«. Jafnvel í öllum eða nær
öllum blöðum þjóðarinnar, sem
minntust 1. desember í fyrra, 20
ára afmælis fullveldisviðurkenn-
ingar Dana, kvað við sama tón.
Svo undarlegt sem það þó kann
sumum yður að virðast, er þetta
þó alls ekki rétt. ísland varð ekki
sjálfstætt ríki 1918 af þeirri ein-
földu ástæðu, að ísland hefirávallt
verið sjálfstætt ríki síðan land
byggðist og íslendingar komu á
fót hjá sér fastri stjórnskipun með
stofnun alþingis 930. Hitt er ann-
að mál, að 1. desember 1918
fengu íslendingar fyrst viðurkenn-
ingu sambandsþjóðarinnar, Dana,
á, að ísland væri sjálfstætt ríki
og fullvalda. Þar sem Danir, þótt
smáþjóð séu, eru yfir 30 sinnum
mannfleiri en íslendingar og þjóð-
arauður þeirra hlutfallslega miklu
meiri, er auðsætt, hve mikilsvirði
slík viðurkenning hefir þó verið,
og því skiljanlegt, að 1. desember
sé haldinn hátíðlegur til þess að
minna á fullveldi þjóðarinnar og
minnast viðurkenningarinnar á
fullveldi hennar l.desember 1918.
En hinu má samt eigi gleyma, að
hinn sögulegi réttur til þess að
vera sjálfstætt og fullvalda ríki var
jafnan bitrasta vopn Jóns Sigurðs-
sonar og samherja hans í frelsis-
baráttu íslendinga gagnvart Dön-
um, er til 1918 sátu yfir hlut ís-
Iendinga, vopn, sem færði íslend-
ingum sigurinn heim, og enn í
dag getur meðvitund þjóðarinnar
um þenna rétt orðið beittasti
brandurinn til þess að höggva á
þau bönd, sem enn binda á óeðli-
legan hátt sjálfsákvörðun íslend-
inga um mál sín, auk þess, sem
þetta grundvallaratriði frelsisins
varpar skýru ljósi yfir sambands-
lögin sjálf og sýnir, að enn sitja
Danir að nokkru yfir hlut íslend-
inga, þótt þeir hafi viðurkennt rétt
íslendinga — með vissum skil-
yrðum — til þess að breyta þessu
sambandi, sbr. sambandslögin.
Það má nú telja víst, að miklar
breytingar hljóti að verða á sam-
bandi landanna, a. m. k. eftir 1943
í síðasta lagi. Er þó næsta ein-
kennilegt, hve fátítt mönnum er
um þau mál.
Af sammálunum eru það eink-
um utanríkismálin, sem íslending-
ar þurfa sem fyrst að taka í sínar
hendur, eða strax og heimilt er,
eftir árslok 1943 a.m.k. Með hverju
árinu, sem líður, kemur það æ
betur og betur í Ijós, að oss ís-
lendingum er eigi unnt við það
að una, að Danir, svo velviljaðir
sem þeir þó eru oss um margt,
ráði slíkum málum fyrir oss, auk
þess sem hagsmunir þjóðanna oft
geta rekizt á, eða a. m.k., að önn-
ur þjóðin hefir alveg sérstakra
hagsmuna að gæta í ákveðnum
málum, sem hina þjóðina skiptir
litlu. Og ef eitthvert utanríkismál
t. d. skipti Dani litlu, en íslend-
inga miklu, væru íslendingar þá
ekki líklegri til að fylgja málinu
fram með meiri áhuga en Danir?
Þetta ætti að vera svo auðsætt,
að eigi þurfi að rökræða það nán-
ar. En því betur, sem mál þetta
verður rætt og íhugað, mun það
mála sannast, að utanrikismálin
eru það mál málanna, sem mest
er um vert, að íslendingar taki
alveg í sínar hendur. Sú þjóð get-
ur og varla talizt alveg fullvalda,
sem eigi sér sér sjálf farborða í
utanríkismálum.
Eftir árslok 1940 getur alþingí
krafizt — og mun krefjast þess—
að byrjað verði á endurskoðun
sambandslaganna, og 1943 er
sambandslagasamningurinn úr gildi
ef alþingi samþykkir, og áskilið
þjóðaratkvæði staðfestir.
Það er því korninn tími til þess að
fara að ræða málið við almenning
og að alþýða manna geri sérmál-
ið Ijóst.
Siglufirði, 1. des. 1939.
Guðm. Hannesson.
Á fyrstu árum
útvarpsins var útvarpstæki sett
upp i Dunhaga, hið fyrsta þar í
sveit. Kom þar margt fólk til þess
að kynnast þessu merkilega fyrir-
brigði. Gunnlaugi gamla fannst
mikið til um þessa dásemd tækn-
innar og hrópaði upp: »Mikið dé-
skoti mega þeir vera naskir, að
hitta svona akkúrat á Dunhaga«.
—o—
Steini gamli
segir við smalann, sem er að
koma frá kindum: »Ekki vænti eg
að þú hafir borið þá kápóttu mína
fyrir þig í dag«.
—o—
Steini gamli á Bakka
var þar sem talað var um við-
urgerning á bæjum og sagði:
»Það er góður matur á Bakka og
stendur vel með manni, en þetta
er svo lítið, að það hripar undir-
eins úr manni«.