Læknablaðið : fylgirit - 01.03.2013, Page 10

B R Á Ð A D A G U R I N N 2 0 1 3
F Y L G I R I T 7 4
LÆKNAblaðið 2013/99 FYLGIRIT 74 11
voru um 14% (n=560) með þrjú eða fleiri stig samkvæmt mælitækinu
Stigun bráðveikra sjúklinga.
Ályktanir: Gera má ráð fyrir að ekki séu allir sem leita á bráðamóttöku
með vandamál sem fela í sér mikilvægi mælinga á lífsmörkum. Heilt
yfir er skráning lífsmarka á bráðamóttöku Landspítala í Fossvogi góð
samanborið við erlendar rannsóknir. Til þess að efla árvekni heilbrigðis-
starfsfólks fyrir bráðveikum sjúklingum, er hjálplegt að greina einkenni
um alvarleg veikindi út frá mælitæki á borð við Stigun bráðveikra
sjúklinga.
18. Árangur réttingar á broti fimmta miðhandarbeins á Landspítala
Brynjólfur Mogensen1,2, Hildur Baldursdóttir2, Auður Sigbergsdóttir,3, Hildur
Einarsdóttir3, Jóhann Róbertsson4
1Rannsóknarstofu Landspítala og HÍ í bráðafræðum, 2læknadeild Háskóla Íslands,
3myndgreiningu, 4bæklunarlækningadeild Landspítala
Bakgrunnur: Meðferð brota á fimmta miðhandarbeini (MC 5) er mjög
mismunandi allt eftir skekkju brota og venju meðferðaraðila. Meðferð
mikið skakkra brota getur verið frá því að gera ekkert upp í að rétta og
festa með innri festingu. Á Landspítala eru mikið skökk brot oftast rétt
í deyfingu og flest brot á MC 5 eru meðhöndluð í gipsi í tvær til þrjár
vikur. Almennt er talið að hófleg skekkja skipti langflesta litlu máli
varðandi getu handarinnar.
Markmið: Að meta faraldsfræði og árangur af réttingu brota á MC 5 hjá
þeim sem komu á Bráðadeild LSH á árin 2009-2010.
Aðferðir: Fengnar voru upplýsingar úr sjúkraskrár- og myndgreiningar-
kerfi Landspítala. Lófalæg skekkja brota var mæld á röntgenmyndum
hjá þeim sem komu í að minnsta kosti eina endurkomu. Skekkjan var
mæld á myndum sem voru teknar við komu á bráðadeild, eftir réttingu
ef brotin voru rétt, og við hverja endurkomu eftir það.
Niðurstöður: Alls komu 477 einstaklingar með 514 brot á miðhandar-
beinum á bráðadeild Landspítala á árunum 2009 og 2010 þar af voru
301 (58,6%) brot á MC 5. Flestir voru ungir (miðgildi 24 ár) og karlar
í meirihluta eða 81%. Í 47% tilvika sló viðkomandi í „fyrirstöðu“ eða
„rakst“ í eitthvað og 46% brotnuðu um helgar. Það var hægt að mæla
skekkjuna hjá 129 af þeim 164 sem komu í eina eða fleiri endurkomur.
Meðalskekkja brotanna 129 við komu var 24,7° og í loka eftirliti 22,3°
óháð því hver upphafsskekkjan var og hvort brotið var rétt eða ekki.
Mögulegt var að mæla skekkju brots eftir réttingu hjá 54 einstaklingum
af þeim 129 sem komu í endurkomu og höfðu mælanlega upphafs-
skekkju brots. Af þessum 54 fóru 7 einstaklingar í aðgerð fyrir loka
eftirlit. Hjá þeim 47 brotum sem eftir voru reyndist meðalskekkja fyrir
réttingu vera 33,2°, eftir réttingu 23,8° og í loka eftirliti var hún 29,0°.
Árangur réttingar í lokaeftirliti reyndist marktækt betri ef skekkja fyrir
réttingu var meiri en 40°, var 48,1° fyrir réttingu og 38,0° í lokaeftirliti.
Ályktanir: Brot á MC 5 eru algeng hjá ungum karlmönnum.
Ásetningsbrot virðast algeng og 46% brotna um helgar. Ekki virðist
ávinningur af því að rétta skekkju á broti á MC 5 sem er minni en 40°.
Niðurstöðurnar virðast sambærilegar við erlendar rannsóknir.
19. Komur slasaðra á bráðadeild Landspítala árin 2005-2010 eftir
reiðhjólaslys
Ármann Jónsson1, Sævar Helgi Lárusson2, Ágúst Mogensen2, Brynjólfur Mogensen3,4
1Bráðasviði Landspítala, 2rannsóknarnefnd umferðarslysa, 3rannsóknarstofu Landspítala og HÍ í
bráðafræðum, 4læknadeild Háskóla Íslands
Bakgrunnur: Grunur er um að fjöldi slasaðra hjólreiðarmanna á Íslandi
sé mun meiri en opinber skráning segir til um. Þekkt er að flest slys
hjólreiðarmanna eru ekki tilkynnt til lögreglu þar sem meirihluti þeirra
slasast án þess að annað ökutæki eða einstaklingur kemur við sögu.
Markmið: Að kanna faraldsfræði slasaðra í reiðhjólaslysum sem komu á
bráðadeild Landspítala árin 2005-2010.
Aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn og tók til allra sjúklinga sem
lent höfðu í reiðhjólaslysi og komu á bráðadeild frá 1.janúar 2005-31.
desember 2010. Leitað var að reiðhjólaslysum í rafrænu sjúkraskrárkerfi
Landspítala. Skráð var: Fjöldi slasaðra, kyn, aldur, slysstaður, hjálma-
notkun, legutími, slysagreiningar og alvarleiki áverka metin skv. AIS
- áverkastigi og ISS-áverkaskori.
Niðurstöður: Alls komu 1220 sjúklingur á bráðadeild á rannsóknar-
tímabilinu vegna reiðhjólaslysa, 363 konur (29,8%) og 857 karlar (70,2%).
Meðalaldur sjúklinga var 25,6 ár. Með hjálm voru 300 (24,6%), án hjálms
165 (13,5%) en í 755 (61,9%) tilvika vantaði upplýsingar. Í 35,7% tilfella
var enginn gagnaðili og í 32,7% tilfella var árekstur milli tvegga aðila en
upplýsingar vantaði hjá 31,9%. Flest slysin gerast á fimm mánuðum frá
maí t.o.m. september eða 908 (74,4%). Slysin voru fjölmennust í júní eða
217 talsins Flestir áverkar voru á efri útlim (44,0%), mjaðmagrind / neðri
útlim (29,6%) og á höfði (25,1%). Alls þurftu 93 sjúklingar (7,6%) innlögn
og algengasta innlagnarástæðan var heilahristingur. Samkvæmt ISS-
áverkaskori voru flestir lítið slasaðir eða 755 (61,9%), miðlungs slasaðir
voru 391 (32,0%), mikið slasaðir voru 26 (2,1%) en 7 voru alvarlega eða
lífshættulega slasaðir.
Ályktanir: Mun fleiri karlar en konur komu á bráðadeild vegna afleið-
inga reiðhjólaslysa og meirihluti slasaðra er ungur að árum. Slysin áttu
sér stað yfirleitt á vorin og á sumrin. Flestir slasast lítið en 7,6% slasaðra
þurfti þó að leggja inn. Skráningu þyrfti að bæta.
20. „Sest á rökstóla“ með einstaklingi og fjölskyldu í
bráðavanda vegna geðrofs
Auður Axelsdóttir
Geðheilsa - eftirfylgd og Hugarafl
Inngangur: Megin áherslur „Open Dialog“ eða að „setjast á rökstóla“
eru að allir sem við koma sjúklingi í bráðavanda vegna geðrofs koma
saman og ræða opið saman. Allir í tengslaneti viðkomandi taka þátt í
fundunum, fagfólk úr félags-, heilbrigðis- eða öðru kerfi er boðin þátt-
taka auk fagfólks innan teymisins. Þróun og tilurð Open dialog hófst í
vesturhluta finnska Lapplands árið 1980 og með tilkomu þessarar nálg-
unar hefur meðferð verið innlimuð inn í stuðningskerfi einstaklingsins.
Markmið: Að kynna Open Dialog með einstaklingi og fjölskyldu í
bráðavanda.