Læknablaðið : fylgirit - 28.04.2015, Síða 15

V í s i n d i á V o r d ö g u m
F Y L g i r i T 8 5
LÆKNAblaðið 2015/101 FYLGIRIT 85 15
22 Vitræn geta og heilarit eftir kransæðahjáveituaðgerð
– framskyggn rannsókn
Magnús Jóhannsson1, Tómas Guðbjartsson2,4, Lilja Ásgeirsdóttir 2, Ásdís Emilsdóttir1,
Tómas Andri Axelsson4, Kristinn Johnsen1, Jón Snædal3
1Mentis Cura ehf. 2Hjarta- og Lungnaskurðdeild og 3öldrunarlækningadeild Landspítala. 4
Læknadeild Háskóla Íslands.
Inngangur: Rannsóknir hafa sýnt að vitræn skerðing, einkum minn-
istruflanir, geta fylgt opnum hjartaaðgerðum. Kólínvirkni heilans mæld
með heilariti virðist hafa mikla samsvörun við vitræna skerðingu og er
markmið þessarar rannsóknar að kanna þessi tengsl frekar og þá sér-
staklega tengsl kólínvirknistuðuls (KS) við breytingar á vitrænni getu í
kjölfar kransæðahjáveitu.
Efniviður og aðferðir: Framsýn rannsókn sem náði til 41 sjúklings
(meðalaldur 64 ár, bil: 41-79, 34 karlar) sem gengust undir kransæðahjá-
veituaðgerð (CABG) á árunum 2010-2013. Gert var taugasálfræðilegt mat
fyrir aðgerð og 4 og 12 mánuðum eftir aðgerð, til að meta vitræna getu
ásamt mati á þunglyndi og kvíða. Heilarit var skráð samhliða. Úr heilarit-
unum var virkni kólínvirka kerfisins metin á tilbúnum kvarða frá 0-200
(miðgildi 100), þar sem hærra gildi bendir til aukinnar kólínvirkni. KS
var reiknaður fyrir hverja heimsókn. Breytingar voru metnar með t-prófi,
dreifigreiningu og fylgnireikningum.
Niðurstöður: Flestir sjúklingar sem mældust með lágan KS fyrir aðgerð
hækkuðu eftir aðgerð, en flestir með háan stuðul lækkuðu og reyndust
breytingarnar marktækar [r= -0,56, p<0,01]. Fram komu marktækar
breytingar í kjölfar aðgerðar á taugasálfræðiprófum þar sem frammi-
staðan batnaði á sviði minnis [eta2= 0,55; p<0,01] og hreyfihraða [eta2=
0,33; p<0,05] ásamt lækkuðu heildarskori á þunglyndiskvarða [eta2=
0,36, p<0.05]. Miðlung til sterk fylgni (r= 0,33 - 0,58, p<0,05) var á milli KS
og taugasálfræðiprófa á sviði minnis, hugræns hraða, mál/orðaflæði og
kvíðakvarða.
Ályktun: Niðurstöður staðfesta fyrri niðurstöður okkar þar sem sáust
tengsl kólínvirknistuðuls í heilariti við breytingar á vitrænni getu í kjölfar
kransæðahjáveituaðgerða. Þessi aðferð gæti haft forspárgildi varðandi
breytingar á vitrænni getu í kjölfar kransæðahjáveitu.
23 Árangur skurðmeðferðar við Pancoast-
lungnakrabbameini á Íslandi
Björn Már Friðriksson1, Steinn Jónsson2, Guðrún Nína Óskarsdóttir1, Andri Wilberg
Orrason1, Helgi J. Ísaksson3, Tómas Guðbjartsson1,4
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2lungnadeild, 3meinafræðideild, 4hjarta- og lungnaskurðdeild
Landspítala
bmf3@hi.is
Inngangur: Pancoast-æxli eru lungnakrabbamein sem vaxa út frá lungna-
toppum í þak fleiðruhols og valda oft einkennum vegna ífarandi vaxtar
í aðlæg líffæri. Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna árangur
skurðmeðferðar við Pancoast-æxlum á Íslandi.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sjúklingum sem
gengust undir skurðaðgerð við Pancoast-krabbameini í læknandi til-
gangi á Landspítala á árunum 1991-2010. Skráð voru einkenni sjúklinga,
fylgikvillar meðferðar og endurkomutíðni. Æxlin voru stiguð samkvæmt
7. útgáfu TNM-stigunarkerfisins.
Niðurstöður: Tólf sjúklingar gengust undir aðgerð á þeim 20 árum
sem rannsóknin náði til; þar af 7 á hægra lunga. Algengustu einkenni
voru verkur í herðablaði eða öxl (n=5) og/eða brjóstverkur (n=3), hósti
(n=6) og megrun (n=5). Flest æxlanna voru af kirtilfrumugerð (n=5)
eða flöguþekjugerð (n=4). Meðalstærð æxlanna var 5,9 cm (bil: 2,8-15)
og voru fimm á stigi IIB og sjö á stigi IIIA. Æxlin voru fjarlægð með
hreinum skurðbrúnum í 10 tilfellum (83%). Allir lifðu aðgerðina af en
einn sjúklingur varð fyrir alvarlegum fylgikvilla (8%) sem var asablæðing
í aðgerð. Einn sjúklingur fékk geisla- og lyfjameðferð fyrir aðgerð en 8
fengu geislameðferð eftir aðgerð. Níu sjúklingar greindust síðar með
endurkomu sjúkdóms; 5 með staðbundna endurkomu og 5 með út-
breiddan sjúkdóm. Heildarlifun eftir 5 ár var 33% en miðgildi lifunar var
27,5 mánuðir (bil: 4-181).
Ályktanir: Skammtíma árangur skurðaðgerða við Pancoast-krabbameini
er góður hér á landi. Langtíma horfur þessara sjúklinga voru hins vegar
lakari en í nýlegum erlendum rannsóknum og tíðni staðbundinnar
endurkomu há. Hugsanlega má bæta horfur sjúklinga með samtvinnaðri
geisla- og lyfjameðferð fyrir aðgerð.
24 Árangur fyrstu meðferðar við frumkomnu
sjálfsprottnu loftbrjósti á Landspítala 1992-2011
Stefán Ágúst Hafsteinsson1,2, Tómas Guðbjartsson2,3, Anna Gunnarsdóttir1
1 Barnaskurðdeild Barnaspítala Hringsins, 2hjarta- og lungnaskurðdeild Landspítala, 3læknadeild
Háskóla Íslands
stefanah@landspitali.is
Inngangur: Við frumkomið sjálfsprottið loftbrjóst fellur lungað saman
vegna rofs á litlum blöðrum sem oftast eru á lungnatoppum. Markmið
rannsóknarinnar var að kanna árangur fyrstu meðferðar við frumkomnu
sjálfsprottnu loftbrjósti og tíðni skurðaðgerða þar sem gert er blöðrubrot-
tnám og fleiðruerting.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á öllum sem greindust með
sitt fyrsta frumkomna sjálfsprottna loftbrjóst á Landspítala 1992-2011.
Sjúklingar fundust með leit í greiningar- og aðgerðarskrám Landspítala.
Úr sjúkraskrám fengust upplýsingar um aldur við greiningu, meðferð og
tíðni endurtekins loftbrjósts. Miðgildi eftirfylgdar var 120 mánuðir (bil:
1-240).
Niðurstöður: Alls greindust 616 loftbrjóst hjá 426 einstaklingum (meðal-
aldur 28,6 ár, 79,6% karlar). 96 sjúklingar greindust tvívegis sömu megin
og 22 þrívegis eða oftar. Hjá 38 (8,9%) sjúklingum greindist loftbrjóst
beggja vegna en þó ekki í sömu legu. Algengasta fyrsta meðferð var
ísetning brjóstholskera hjá 253 (59,4%) sjúklingum. Af þeim fékk 71
(28,1%) síðar loftbrjóst sömu megin, að meðaltali 14,5 mánuðum síðar,
en 44 (60%) fóru beint í aðgerð eftir sitt annað loftbrjóst. 124 sjúklingar
(29,1%) fóru beint í aðgerð við fyrsta loftbrjóst og fengu 6 þeirra endur-
tekið loftbrjóst sömu megin en 17 fengu síðar loftbrjóst hinum megin og
fóru 12 þeirra í aðgerð. Alls fengu 45 sjúklingar enga meðferð við fyrsta
loftbrjósti og fékk þriðjungur þeirra endurtekið loftbrjóst sömu megin, að
meðaltali 15,6 mánuðum síðar.
Ályktanir: Tæplega þriðjungur sjúklinga fór beint í skurðaðgerð við
fyrsta loftbrjóst og af þeim læknuðust 95%. Langalgengasta fyrsta með-
ferð (59,4%) var brjóstholskeri og þrír af hverjum fjórum þurftu ekki frek-
ari meðferð. Tæplega helmingur (47%) sjúklinganna fór í skurðaðgerð á
rannsóknartímanum.