Vestfirðir - 14.02.2019, Blaðsíða 8

8 14. febrúar 2019
Fyrirlestur á málþingi um
mögulegt fiskeldi í Eyjafirði
Í Noregi eru 1100 leyfi fyrir eldi
á laxi í sjó. Á hverjum tíma
eru 500 til 700 þessara svæða
með lax í sjó. Þessi mikli fjöldi leyfa
dreyfist til tölu lega jafnt eftir vestur
strönd Noregs en þó má segja að leyfi
séu flest í Nord land, Hor da land og
Möre og Roms dal. Fæst eru leyfin við
suður ströndina enda hita stig sjávar
of hátt fyrir eldi.
Lax eldi í Noregi hefur þróast mjög
hratt – búnaður hefur stór batnað og
tækni sem notuð er við eldi er mjög
frá brugðin því sem var þegar fyrstu
til raunir voru gerðar með eldi á laxi
í sjó. Það sem hefur þó ekki breyst
er að ýmsar náttúru legar hættur eru
enn til staðar. Hér er átt við veður
og á stand sjávar – hita og strauma,
lagnaðar ís og af rán.
Stærsta ógn við lax eldi er laxalúsin
– lítið krabba dýr sem er náttúru legt
í um hverfinu og því ó mögu legt að
losna við að fullu. Þessi skað valdur
legst á lax fiska og getur valdið gríðar-
legum skaða og á endanum dauða.
Lúsin hefur til tölu lega flókinn lífs-
feril með 10 mis munandi þroska stig.
Það er á þriðja þroska stiginu sem
lúsin sest á laxinn og hefst handa
við að sjúga blóð með til heyrandi
skemmdum. Norsk yfir völd á kváðu
með till liti til vel ferð laxins í huga að
fisk eldis aðilar yrðu að fylgjast náið
með þróun (fjölda) lúsa á laxi í eldi
– og var á kveðið að fjöldi full þroska
kven dýra mætti ekki verða fleiri en
0,5 að meðal tali og allt skyldi gert til
að ná þessu mark miði – að fjöldi lúsa
væri mjög lágur.
Eldis aðilar þurfa því að telja
reglu lega, í hverri viku þegar hita stig
sjávar er hærra en 10 gráður, en aðra
hverja viku þegar hita stig er á bilinu
4-10 gráður. Á valt skal telja í helming
sjó kvía á hverju svæði til að fá sem
besta mynd af stöðunni. Ef kvíar
eru þrjár eða færri skal telja í öllum
kvíum. Við talningu er auð vitað
mikil vægt að fiskar séu taldir handa-
hófs kennt svo að sem best gögn fáis
úr talningu. Ýmsir hafa verið til að
gagn rýna þessar ströngu kröfur um
fjölda lúsa og sagt að í náttúrunni sé
staðan allt önnur – en engu að síður
er þetta niður staðan og henni er
fylgt. Hér skiptir því miklu að eftir-
lit sé gott og góð sam vinna sé á milli
eldis aðila og yfir valda varðandi skil á
lúsa gögnum svo að vel megi fylgjast
með stöðu mála.
Getum við gert ráð fyrir að
laxalúsin verði vanda mál á
Ís landi?
Ef ég á að svara fyrst spurningunni
hvort laxalús geti orðið stórt vanda-
mál á Ís landi þá er auð vitað svarið
það að slík hætta er fyrir hendi. Þó er
það svo að lífs ferill lúsarinnar er vel
þekktur og hún vex mjög hægt þegar
hita stig sjávar er eins lágt og þekkt
er á Ís landi. Eldi er ekki stundað við
suður strönd landsins þar sem hiti
sjávar er hæstur og því má gera ráð
fyrir að við munum ekki sjá sam-
bæri legt á stand eins og getur skapast
þar sem eldi er mikið og hiti sjávar
hár. Það er hins vegar alveg ljóst að
laxalúsin er lúmsk og ekki skal draga
úr þeirri hættu sem getur skapast
við lúsafar aldur. Hita stig sjávar við
strendur landsins vinnur hins vegar
með eldis aðilum og það er já kvætt.
Í Noregi hefur gríðar legum fjár-
munum verið varið í bar áttunni við
laxalúsina. Bara í ár mun rann sóknar-
Dr. Þorleifur Ágústsson og dr. Anna G. Edvardsdóttir.