Heima er bezt - 01.12.2002, Page 7

Örnólfur Thorlacius
Fróðleiksmolar
um kortagerð,
einkum á íslandi
Knoffskortið, frá árinu 1734, gejið út 1761 að tilhlutan stiftsamtmanns.
Landmœlingar Islands.
mælipunkta eða þríhyrningamæli-
stöðva - er landinu skipt í þríhyrn-
inga. Landmælingamenn mæla svo,
með nákvæmum hornamælum,
„teódólítum“, hornin í þrí-
hyrningunum, og kort-
leggja með því inn-
byrðis afstöðu mæli-
punktanna. Með
hallamælingu, þar
sem mældur er með
hornamæli hallinn á
línu er tengir tvo
mælipunkta, er inn-
byrðis hæðarmunur
punktanna ákvarðaður.
Þar með eru komin
Lengdar- og drög að korti af land-
breiddar- inu. Síðan má fylla í
baugar. myndina með minni
Iðnmennt-iðnú. þríhymingum, lárétt-
um og lóðréttum, inni
í hinum upprunalegu, og enn er fyllt
í kortið með því að mæla stefnu,
fjarlægð og halla ýmissa punkta frá
hornum þríhyrninganna, auk þess
sem mælingamenn teikna „eftir aug-
anu“ ýmsa drætti í landslaginu.
Tvennt vantar þó á kortið. Það gef-
ur vissulega til kynna innbyrðis af-
stöðu einstakra punkta, sem auð-
kenna tinda, hóla, dali og kvosir, ár
og læki, götur og önnur mannvirki,
en eftir er að finna mælikvarðann,
hversu langt er á milli mælipunkt-
anna. Hann er fundinn með því að
Frá fornu fari hafa menn dregið
upp landakort. Þjóðhöfðingjar
þurftu aó skilgreina mörk ríkja
sinna, sjómenn að rata á mið eða
eftir siglingaleiðum, landkönnuóir
að sýna áður ókunn svœði, svo fátt
eitt sé nefnt. Kortin voru framan af
unnin með frumstæðum aðferðum,
og voru samt ntörg nokkuð rétt,
þegar minni svœði eru skoóuð, en
innbyrðis afstaöa landsvœða var að
vonum bjöguð.
Þríhyrningamælingar
Þau nákvæmu kort, sem við skoð-
um á hnattlíkönum og á landabréf-
um, voru flest unnin með „hefð-
bundinni“ aðferð - sem
raunar er nú að mestu
úrelt - þríhyrninga-
mælingu. Þá eru sett
niður merki á heppi-
legum stöðum. Með
línum á milli ná-
lægra merkja -
Heima er bezt 519