Heimili og skóli - 01.08.1944, Síða 12

58
HEIMILI OG SKÓLI
um þeim, sem börnin koma frá, í þrjá
flokka: Efnaheimili, bjargálnaheim-
ili os; efnalítil heimili.
Börnin frá efnaheimilunum eru
mjög misjöfn. Sum þeirra eru beztu
skólaþegnar og prýðilega upp alin,
sómakær, skyldurækin og siðprúð. En
nokkur þeirra hafa búið við of mikið
eftirlæti. Þau eiga erfitt með að
beygja sig undir aga, því að þau hafa
ekki þurft þess heima, en fengið þar
ævinlega sitt mál fram. Þau hafa alizt
upp við iðjuleysi og aldrei þurft neitt
að láta á móti sér. Og af því að þau
hafa ekki sjálf unnið fyrir fé, þekkja
þau ekki gildi þess. — Þessi börn eiga
eftir að fá ýmsa árekstra í lífinu fyrir
skakka uppeldisháttu, og þá fyrstu
þeirra fá þau í skólanum.
Börnin frá bjargálnaheimilunum
hafa yfirleitt bezt uppeldisleg skilyrði
af þessum þrem hópum. Tekjur
eru nægar til að lifa sæmilega,
en hinsvegar ekki meiri en það, að ó-
gerlegt er að fullnægja nema nauðsyn-
legum þörfum. Börnin verða því að
vinna fyrir heimilið undir eins og þau
komast á legg. Þetta er heilbrigt, og
þau læra snemma, að til þess að geta
uppfyllt óskir um gæði lífsins, þarf að
vinna fyrir þeim. Þau verða því hóf-
samari í kröfum við foreldra sína og
oft dugleg að vinna fyrir heimilið.
Þessi börn, eins og börnin frá efna-
heimilunum, eiga oft aðgang að tals-
verðum bókakosti og lesa talsvert jafn-
hliða námi sínu. Foreldrar þeirra eru
oft eitthvað menntuð og glæða eftir-
tekt þeirra og lestrarhneigð. Meiri
hluti barna frá þessum heimilum eru
því góðir skólaþegnar og sæmilega vel
upp alin á okkar mælikvarða.
Þá kemur að þriðja hópnum, börn-
unum frá fátæku heimilunum. Að
hvaða leyti er nú líklegt, að uppeldi
þeirra sé ábótavant vegna efnalegs
getuleysis foreldranna? Þarna kemur
margt til greina. En það, sem er sam-
eiginlegt fyrir flest börn frá hinum fá-
tæku heimilum er það, að þau eru
venjulega mörg. Húsnæði er oft lítið
og eftir að börnin komast á legg, eru
þau því mest úti á daginn. Gatan verð-
ur því leikvöllur þeirra, meira en
hollt er. Þau eru lítið með fullorðnu
fólki, en mest með jafnöldrum sínum
á götunni. Mál þeirra verður fáskrúð-
ugt barnamál og uppeldilegur agi
minni en æskilegt væri. Áhrifin verða
oft slæm frá götusollinum, þar sem
ófyrirleitnustu strákarnir eru foringj-
ar og fyrirmyndir.
Margar fjölskyldur með stóran
barnahóp hafa aðeins eina stofu til
íbúðar. Geta má nærri, að ekki er að-
laðandiíslíkumþrengslum fyrir börn-
in að eyða tómstundum sínum. Börn-
in frá þessum heimilum fá því aldrei
þær endurminningar um æskuheimili
sitt, sem hverjum manni er hollt að
bera í brjósti. Og við þetta bætist oft
burtvera annars eða beggja foreldr-
anna af heimilinu mestan hluta dags-
ins vegna atvinnu sinnar, en börnin
verða að sjá um sig sjálf. Þessi börn
hafa slæmt næði heima til lestrar og
annarra starfa í sambandi við skóla-
nám. Þau trufla hvert annað vegna
þess, að öll verða þau að lesa í sama
herbergi.
En þá er önnur hlið þessa máls. Fá