Heimili og skóli - 01.12.1944, Blaðsíða 20

96
HEIMILI OG SKÓLX
Gakktu bara áfram: Hann er ó-
breytanlega sá næsti um alla eilífð.“
Með öðrum orðum: Vizkusteinninn
er merkisteinn, sem er hjá leið okkar
allra. Það er alltaf næsti steinn. Það
liggur sama hugsun að baki því og ís-
lenzku landslagsmyndinni: Ef gengið
er upp á fjall, sýnist alltaf næsti hjall-
inn vera sá efsti. En þegar komið er
upp á hann, þá er önnur hjallabrún
þar fyrir ofan. Ef við gerum myndina
íslenzka, gætum við eins sagt: Vizku-
steinninn er alltaf næsti hjalli. Hann
er hið knýjandi afl, sem knýr áfram,
hvort sem fetað er upp fjallshlíð eða
bekk úr bekk í skóla. Því að talið er,
að mennirnir þroskist aðeins við þá
áreynslu, sem þeir drýgja til að ná
einhverju ákveðnu takmarki, en alls
ekkert við það að nema staðar á á-
fanganum sjálfum.
En til eru menn, sem telja þekking-
arleit skólanna, leitina að vizkustein-
inum, of einhæfa. Eins og mennirnir
eru fæddir til hins tímanlega lífs, ern
þeir einnig fæddir með hinu eilífa
eðli. En hin vestræna menning hafnar
hinu eilífa eðli í reyndinni. Þó hafa
flestir trúarbragðahöfundar og spek-
ingar boðað mönnunum, að hamingja
mannsins búi hið innra með honum
sjálfum. Hugsunarháttur, breytni og
uppeldi hins vestræna nútímamanns
sveigist meir og meir á sveif með efnis-
hyggjunni. Mönnum er kennt, að
komast áfram í heiminum sé það, að
komast til valda og metorða, þótt þeir
að andlegum þroska standi í stað. —
Þetta er ekki svo undarlegt, ef það er
rétt, sem Anker Larsen segir á einum
stað: „Heiminum stjórna þeir 99%,
sem aldrei hafa heyrt hljóm eilifðar-
klukknanna — eða gleymt honum.“
Bezt er, ef unnt væri, að sameina
þessa tvo þætti í þroskaleitinni þann-
ig, að jafnframt og lifað er í þessum
heimi og leitazf við að öðlast skilning
og þekkingu á honum, — Þá sé jafn-
framt hlúð að hinu eilífa eðli og hlust-
að á hina innri rödd. En hér er sem
víðar vandratað meðalhófið, bæði fyrir
skóla og aðra uppalendur.
I sögunni „Marta og María“ hefur
Anker Larsen sagt frá ofurlitlu ævin-
týri til skýringar á því, hve mönnum
hættir við að dæma allt eftir ytra út-
liti, en virða lítils það starfandi, and-
lega líf, sem á bak við býr.
María var fátæk sveitastúlka,
draumlynd, en síður hneigð til verka.
Hún unni pilti, sem hafði gengið í
skóia með henni, þegar þau voru
'börn. Hann hét Karl. Hann gekk
menntaveginn og leiðir þeirra skildu.
Þegar hann hafði náð kennaraprófi,
var hann kennari við sveitaskóla í 2
ár. Á þeirn árum kynntist hann leik-
konu, sem var ímynd sýndarmenning-
arinnar. Hún heillaði hug hans, og
kitlaði metorðagirnd hans. Hann
gjörbreyttist og þráði nú það eitt, að
komast til metorða og valda. Hugsjón-
ir Maríu stjórnuðu ekki lengur
þroskaferli hans, — nú voru það hug-
sjónir leikkonunnar. Hann las um
skeið við háskóla, fór svo að gefa sig
að stjórnmálum og gerðist duglegur
flokksforingi. Hann hækkaði og hækk-
aði í stöðu sinni, gekk að eiga stúlku
af tignum ættum, og sat loks í einu
af æðstu embættum landsins — ráð-
herrastólnum.
María gat ekki gleymt honum, og
fyrir henni var hann alltaf sami gáfaði,