Heimili og skóli - 01.12.1961, Blaðsíða 15

HEIMILI OG SKÓLI
131
ingalíf þeirra. Þau hafa kallað fram
djúpa samúð, jafnvel ást barnanna —
hreina og óeigingjarna, sem seinna
víkkar svo út og þroskast. Þannig hafa
hinir mállausu vinir okkar orðið
óbeint til að rækta tilfinningalíf barn-
anna.
Eiga nú kaupstaðarbörnin nokkuð,
sem getur komið þarna í staðinn fyrir
dýrin? Drengur í kaupstað getur verið
stoltur af reiðhjólinu sínu eða skelli-
nöðrunni og seinna af bílnum, þegar
hann eignast hann. En hann getur
aldrei borið í brjósti sömu tilfinning-
ar til þessara dauðu hluta og sveita-
drengurinn ber til hundsins síns,
folaldsins og seinna hestsins. Þar er
djúp á milli. — í viðhorfinu til dýr-
anna fær tilfinningalíf barnanna heil-
brigða útrás, sem skellinöðrur og bílar
geta ekki veitt þeim? Hvað á kaup-
staðabaminu annars að þykja vænt
um?
Auðvitað foreldra sína og systkini.
Það þykir öllum börnum vænt um þá.
En það er ein af harmsögum nútím-
ans, að fjölskylduböndin eru alltaf að
slakna og fjölskyldulífið er ekki eins
áhrifamikill uppeldisaðili og áður.
Auk þess, sem hið almenna heimili er
nú lausara í böndum en áður, elst nú
fjöldi bama upp á barnaheimilum,
dagheimilum, leikskólum og öðrum
slíkum stofnunum, vegna þess að báð-
ir foreldrar vinna úti. Önnur börn lifa
við losaralegt heimilislíf, þar sem
annað hvort foreldrið og þá venjulega
föðurinn vantar í fjölskylduna. Það
eru litlar líkur til, að þarna sé hægt að
leggja nokkra verulega rækt við til-
finningauppeldið.
En þrátt fyrir þetta eigum við samt
mikinn fjölda ágætra heimila, sem eru
stoð og stytta góðs þjóðaruppeldis.
Þá erum við komin að skólunum.
Þeir hafa um langt skeið lagt einhliða
áherzlu á ræktun vitsmuna og þekk-
ingarleit. Víst er það merkilegt hlut-
verk, sem aldrei má vanrækja. En ég
held, að skólarnir gætu látið þarna
meira til sín taka við ræktun tilfinn-
ingalífsins, ef fræðslan þrýsti ekki
svona fast að þeim og prófsvipan ekki
reidd svona hátt, sem raun ber vitni
um.
Mér eru í minni, eftir meira en 40
ár, kvöldræður séra Magnúsar Helga-
sonar í Kennaraskólanum. Með þeim
ræðum snerti hann marga viðkvæma
strengi í brjóstum nemenda sinna.
Þær voru ekki fyrst og fremst fræð-
andi — þær voru um fram allt vekj-
andi. Ég held að við búum að þessum
ræðum enn í dag. Þar var leikið á
marga strengi og alltaf þá göfugustu.
Þær voru allar yljaðar upp af bjart-
sýni og trú, engin hálfvelgja. Ekkert
lágkúrulegt hlutleysi. Annað hvort
með eða móti. Við eigum marga gáf-
aða skólamenn, sem fengur væri ungu
fólki að hlusta á. Og ég veit að margir
skólastjórar hafa þann sið að ætla ein-
hvern tíma á stundaskrá til erinda-
flutnings, og þá venjulega um eitthvað
annað en skólanámsgreinamar. Þetta
er góðra gjalda vert.
Hvers vegna skyldum við þegja um
það, sem ungt fólk vill í raun og veru
hlusta á, en unga fólkið vill vita eitt-
Iivað um lífið, sem það á að fara að
lifa. Það vill gjarnan vita um hætturn-
ar, sem þar bíða. Það vill vita eitthvað
um hamingjuleitina, ástina og guðs-
trúna. Það þarf sennilega meira en