Heimili og skóli - 01.12.1961, Side 17

HEIMILI OG SKÓLI
133
Einvaldsherrann Hitler hefur vafa-
lanst verið vitsmunamaður með rækt-
að og þjálfað viljalíf. En á hinu leik-
ur meiri vafi að tilfinningalíf hans
hafi verði ræktað. Því varð það hlut-
skipti hans að skilja heiminum eftir
ægilegt hrun og hyldjúpa ógæfu. Hitt
dæmið er Abraham Lincoln Banda-
ríkjaforseti. Hann bjó yfir þaulrækt-
uðu tilfinningalífi, sem stutt var af
sterkri guðstrú. Þótt það yrði einnig
hlutskipti hans að eiga í styrjöld, var
öll hans ævi og saga þannig, að af
henni stendur enn í dag birta og hlýja.
Það er kannski einhver mesta ógæfa
okkar aldar, að við vanmetum tilfinn-
ingalífið og viljum lielzt ekkert til
þess sækja. Við erum yfirleitt feimin
við allar tilfinningar, og íslendingar
ern þar engin undantekning. Við er-
um feimin við allt, sem snertir okkar
innri mann, og þvi einnig fáfróðir. Það
er ekki tízka, ekki í lífsstíl okkar aldar
að spyrja tilfinningarnar ráða. Ég held
meira að segja að við skömmumst okk-
ar fyrir að láta í ljós hrifningu. Þar
þarf mikið til. En allt þetta gerir lífið
óþarflega kuldalegt. Miklu kuldalegra
en efni standa til. Þess vegna sjáum
við aldrei neinn lífsfögnuð, fögnuð
yfir því að vera til. Við ættum, ef allt
væri með felldu, að finna gleðina alls
staðar og vera alltaf að hlakka til ein-
hvers.
Það kunna að vera hrakspár, en ég
efast um, að nokkurn tíma hafi verið
fleiri menn — í hinum menntaða
heirni, sem ekki hlakka til neins, þykir
ekki vænt um neitt, hefur ekki brenn-
andi áhuga á neinu. Þessi innri tóm-
leiki er ógæfa í sjálfu sér, en hann er
einnia: rót enn meiri ógæfu. Margt
bendir til, að flestöll afbrot, að
minnsta kosti afbrot unglinga,eigi ræt-
ur sínar að rekja til truflana á tilfinn-
ingalífinu — geðheilsunni. Það er því
beinlínis verið að koma í veg fyrir af-
brot og afbrotahneigð með því að
rækta tilfinningalífið og halda vörð
um geðheilsuna.
Þá veltur ekki minna á því, hvernig
samfélagið bregzt við hinu fyrsta broti.
Maður, sem veikist, er lagður í sjúkra-
hús. Eitthvað svipað þyrfti að gera við
unglinginn, er hann brýtur af sér í
fyrsta sinn. Þarna er oft um það að
ræða, hvort unglingurinn tekur já-
kvæða afstöðu til þjóðfélagsins eða
verður óvinur þess.
Enn hefur ekki verið minnzt á þann
þátt tilfinningalífsins, sem kannski er
öllum öðrum þáttum þess mikilvæg-
ari. Ég á hér við trúarþelið. Og vilji
foreldrar og skólar leggja grundvöll að
heilbrigðu tilfinningauppeldi, og það
vilja auðvitað allir, ættu þeir að byrja
á því þegar í fyrstu bernsku að leggja
grundvöll að trúaruppeldi bama
sinna. Heilbrigt tilfinningalíf verður
varla byggt á annarri traustari undir-
stÖðu. Og börn, sem fara á mis við
þennan trúarlega grundvöll, fara
mikils á mis. Ég fullyrði ekkert, en ég
óttast, að á okkar miklu hraða, anna
og efnishyggjuöld, sé þessi þáttur ekki
ræktur sem skyldi. Og ekki er ótrú-
legt, að einmitt þar sé að leita orsaka
ýmissa þeirra vandræða og vankanta
samtíðarinnar, sem við erum að glíma
við í dag, oft með litlum árangri að
því er virðist.
í lotningunni fyrir einhverju, sem
er æðra en við sjálf, liggur kjölfesta