Heimili og skóli - 01.12.1961, Síða 22

138
HEIMILI OG SKÓLI
inni. Áður kom Þorbjörn gangandi
upp í selið til Sunnevu, sem beið með
rjómagrautinn. Rafmagnsljósin lýsa
nú veginn, sem fyrir nokkrum árum
var hulinn leyndardómsfullu myrkri.
Kynslóðin í dag býr við hættur og
ótta, sem fyrri kynslóðir þekktu ekki.
Það er að vísu satt, að við óttumst nú
ekki lengur þrumur og eldingar, en
við höfum fengið atómsprengjuna í
staðinn, hún hangir yfir höfðum okk-
ar með allan sinn gereyðingarmátt.
Sprengjuflugvélamar fljúga yfir fjöll
og heiðar og sumar hrapa niður. Blöð-
in fylla heiminn með frásögnum af
„köldu stríði“ og lífshættulegir bílar
æða um þjóðvegina.
Á sama tíma höfum við búið við
aukinn jöfnuð og lýðræði í þjóðfékag-
inu. Lífskjör hafa stórbatnað, sérstak-
lega í hinum fátækari þjóðfélagsstétt-
um, og það í svo ríkum mæli, að bilið
á milli þeirra og hinna betur settu hef-
ur minnkað verulega. Alls konar fé-
lagasambönd gera fleiri og fleiri menn
virka samfélagsborgara. Hraðinn og
vélvæðingin knýja einstaklingana til
meiri og meiri þátttöku og frum-
kvæðis á hinum almenna vettvangi.
Jafnvel sjálf mannshugsjónin er í
deiglunni. Kannski gleymum við í
öllum þessum hraða sjálfri ábyrgðar-
tilfinningunni, sem verður að vera
sterk í lýðræðisþjóðfélagi, já, alveg
sérstaklega þar.
Nýjar uppgötvanir, nýjar hættur.
Allar þeissar uppgötvanir verða al-
menninffseion með öðrum hætti en
o O
áður. Blöðin og útvarpið sjá fyrir því.
Kvikmyndimar sýna þorra þjóðarinn-
ar nýja lífshætti og nýjan lífsstíl.Og nú
lesa menn miklu meira en fyrir fáein-
um árum. En hvað les fólkið? Fyrst
og fremst öll „blöðin", „Alle kvinners
blad“ til Vill Vest og Roy Rogers, og
þessar bókmenntir eru ekki þær lík-
legustu til að hjálpa verulega til að
samhæfast nýjum þjóðfélagsháttum.
Breytt viðhorf í atvinnuháttum og
meira lýðræði breytir einnig aðstæð-
unum í heimilunum. Það er ekki jafn
sjálfsagður hlutur, að faðirinn eða
móðirin vinni heima nú, eins og þegar
þau bjuggu á sveitabæ, að minnsta
kosti ekki faðirinn, og kannski ekki
heldur móðirin. Af þeim ástæðum
geta þau verið meiri hluta dagsins að
heiman, kannski langt frá heimili
sínu. Og nú er það heldur ekki jafn-
sjálfsagt og áður að börnin taki þátt í
starfi foreldra sinna. Hlutverk kon-
unnar í samfélaginu er nú mjög á
reiki, og allt annað en áður. Á borg-
arheimili eru jafnvel störfin orðin allt
önnur, með tilkomu heimilisvéla, og
nú hverfa vinnukonumar af þeim
heimilum, sem áður töldu sjálfsagt að
kaupa húshjálp. Svipaða sögu er að
segja frá öllum stéttum þjóðfélagsins,
en auk heimilisvélanna, sem halda inn-
reið sína, er önnur ástæða fyrir því,
að vinnukonurnar hverfa, en hún er
sú, að börnum fer sífækkandi á heimil-
unum. Nú eru hin stóru barnaheimili
orðin sjaldgæf. í borgunum bæta
menn sér þetta upp, ef svo mætti að
orði kveða, með barnagörðum, en það
samfélag er utan við heimilin, sem
börnin eru frá.
Þær kröfur, sem við gerum til
barns um hlýðni, og á hvern hátt það
á að vera hlýðið, hljóta að verða allt
aðrar í þessu nýja samfélagi en hinu
gamla. Jafnvel hið eldgamla vandamál